Dziecko i jego problemy w pozytywizmie

Na przestrzeni wieków w literaturze problemy dzieci pojawiały się sporadycznie. Dopiero w pozytywizmie motyw ten został dostrzeżony przez pisarzy epoki.
W epoce pozytywizmu powstało najwięcej utworów przedstawiających problemy, losy dzieci i ich punkt widzenia na cały zewnętrzny świat. Ukazywany był obraz dziecka cierpiącego, wyzyskiwanego, pozostawionego na pastwę otoczenia. Dzieci te musiały zmagać się z przeciwnościami losu, dawać sobie radę i troszczyć się o siebie.
Dzieci pozostawione bez opieki często dokonywały czynów, których skutki były tragiczne. Przykładem takiego dziecka jest Jan w noweli Henryka Sienkiewicza „Janko Muzykant”.
Utwór ten opowiada o chłopcu, któremu nie dawano szans na przeżycie od chwili jego narodzin, ponieważ przyszedł na świat słaby i wątły, jednak nie dana była mu śmierć. Przez całe życie był chudy z zapadniętymi piersiami i chorował z powodu niedożywienia. Był łapczywy na muzykę i wszędzie ją słyszał, a gdy podrósł to nie myślał już o niczym innym, dlatego ludzie nazwali go „Janko Muzykant”. Chłopiec wieczorami przesiadywał pod karczmą i słuchał jak ludzie tańczyli i grali na skrzypcach. Od tamtej pory jego marzeniem było posiadanie skrzypiec. Janko czasem zakradał się pod mury dworu i przypatrywał się skrzypcom lokaja. Pewnej nocy, gdy nikogo nie było w kredensie Janek ukradł te skrzypce. Następnego dnia stał już przed sądem oskarżony o kradzież. Został skazany na chłostę. Stach, który wykonał tą karę trochę przesadzi i po kilku dniach Janek zmarł w przekonaniu, iż w niebie Pan Bóg da mu prawdziwe skrzypce. Następnego dnia państwo wrócili do dworu i rozmawiali o popieraniu talentów. Janko jest przykładem dziecka, które w dążeniu do upragnionego szczęścia próbuje stawić czoła wszelkim przeciwnościom losu. Pojmuje świat jako pewne dźwięki, które stają się dla niego całym życiem. Mały chłopiec stał się ofiarą własnych marzeń.