Dokonanie określonego podziału prac, którymi musi interesować sie historyk, jest bardzo złożone. Można je bowiem dzielić ze względu na charakter ogólny na prace naukowe i popularnonaukowe; kryterium podziału może być także forma publikacji, a wiec przykladowo : bibliografia, słownik, podręcznik, monografia, artykuł, recenzja; a także sposób ujęcia : praca syntetyczna, analityczna i sprawozdawcza.
Wydawnictwa ogólne:
Do wydawnictw ogólnych zaliczamy przede wszystkim dzieła, które zawierają całokształt wiedzy lub też określone jej dziedziny, ujęte w formie encyklopedycznej. Włączymy w to również wszelkie wydawnictwa informacyjne i uogólniające dorobek określonej nauki.
ENCYKLOPEDIE
Rozróżniamy ogólne (powszechne) np. Mała encyklopedia powszechna specjalistyczne np. Encyklopedia staropolska obce np. Encyclopedia Britannica
Do encyklopedii sięgamy zawsze kiedy chodzi nam o zdobycie informacji ogólnych.
SŁOWNIKI
Każdy słownik obejmuje zbiór wyrazów z odpowiednim ich objaśnieniem. Szczególną wartość dla pracy badawczej mają słowniki historyczne różnych języków czy też dziedzin wiedzy, objaśniające znaczenie wyrazów w aspekcie historycznym, z podaniem źródłosłowu i zestawieniem podstawowych źródeł.
Podstawowe słowniki to np. Słownik języka polskiego
Inne słowniki to np. Słownik gwar polskich
BIBLIOGRAFIE
Zawierają zestawienie, opis i klasyfikacje twórczości literackiej w najogólniejszym znaczeniu tego słowa. Mogą ujmować całokształt tej twórczości bądź też tylko jej wybór.
BIBLIOGRAFIE BIBLIOGRAFII informują nas z kolei, jakimi wydawnictwami bibliograficznymi dysponujemy dla poszczególnych dziedzin wiedzy.
Najobszerniejszym dziełem bibliograficznym w naszej literaturze jest Bibliografia polska Karola Estreichera (22 tomy) [dalsze tomy napisał po jego śmierci Stanisław E. jego syn]
INFORMATORY I REPETYTORIA
Są to pozycje zbierające sumarycznie pewną określoną dziedzinę wiedzy
np. Druga wojna światowa. Informator. 1939 ? 1945
PODRĘCZNIKI
Zadaniem podręcznika jest syntetyczne przedstawienie sumy wiedzy z określonej dziedziny.
Do podstawowych rodzajów prac historycznych należą: monografie, rozprawy, artykuły i recenzje naukowe.
MONOGRAFIA
jest przeważnie pracą analityczną. Daje zwykle wyczerpujący opis jednego wybranego zagadnienia, poprzez wszechstronną krytykę literatury i źródeł oraz ich interpretacje. Istnieją także specjalne studia krytycznoźródłowe o charakterze monograficznym, poświęcone określonemu zabytkowi źródłowemu np. kronice.
ROZPRAWY
Zwane również PRACAMI, nie dają ujęcia monograficznego określonego zagadnienia. Opracowuje się w nich z reguły jedynie część wybranego zagadnienia o charakterze dyskusyjnym. W rozprawie poddaje się szczegółowej analizie określoną problematykę, rozpatrując ja na podstawie
dotychczasowej literatury i źródeł.
Wymienione przeze mnie prace opatruje się licznymi przypisami, w których cytuje się źródła i literaturę dla ilustracji wypowiadanych tez, prowadzi rozmowę na temat wartości cytowanych źródeł.
Badania monograficzne rozprawy i inne studia stanowią podstawę prac syntetycznych.
W oparciu o nich powstaje podręcznik.
ARTYKUŁ
naukowy może mieć charakter polemiczny, analityczny lub syntetyczny. Zależy to od zadania jakie mu stawiamy. Najczęściej będziemy w nim rozpatrywali takie problemy, które NIE wymagają szerokich badań analitycznych lub można je doprowadzić do uogólnień na podstawie osiągniętych już badań. Niekiedy spotykamy artykuły mające na celu zasygnalizowanie określonego problemu lub jego odpowiednie ujęcie.
RECENZJE
wśród nich rozróżniamy sprawozdawcze i polemiczne. Najczęściej pisze się recenzje dla oceny poszczególnych opracowań lub wydawnictw źródłowych.
Niekiedy recenzja będzie także uzupełniała problematykę omawianej pracy lub też wysuwała propozycje w stosunku do dalszych badań nad poruszonym zagadnieniem.