Cudy świata starożytnego

1. Piramidy :
a) Cheopsa, Wielka Piramida Cheopsa ? monumentalna budowla znajdująca się w Egipcie, w mieście Giza nieopodal Kairu, wzniesiona ok. 2560 p.n.e. prawdopodobnie wg projektu Hemona, będąca częścią Nekropolii Memfickiej, według powszechnie akceptowanej przez środowiska naukowe teorii stanowiąca w starożytności miejsce pochówku faraona Cheopsa
*Opis
Piramida Cheopsa oraz stojące obok niej piramidy Chefrena i Mykerinosa to najbardziej znany zespół piramid. Obok piramidy Chefrena postawiono monumentalny pomnik sfinksa. Największa z piramid, piramida Cheopsa, zaliczona została przez starożytnych Greków za jeden z Siedmiu Cudów Świata.
Postawiona została na sztucznie wyrównanym terenie (zmierzone różnice poziomu wynoszą do 2,0 cm). Piramida zorientowana jest zgodnie z kierunkami świata. Boki jej są zwrócone dokładnie na północ, południe, wschód i zachód. Wielkie bloki kamienne, ważące po 2,5 tony (największe nawet około 15,0 t) zostały ustawione z wielką precyzją. Cała budowla składa się z ponad 2,3 mln takich bloków. Obłożona delikatnym wapieniem z Tury. Niestety z tej obudowy już nic nie zostało. Ścięty wierzchołek piramidy spowodował, że jej wysokość zmalała do około 137,0 m. Wejście do piramidy znajduje się w północnej ścianie. Przejście niskim korytarzem prowadzi do położnej na wysokości 42,0 m nad poziomem terenu komnaty królewskiej ? komory grobowej. Wewnątrz piramidy wybudowano jeszcze dwie komory grobowe ? jedną poniżej poziomu terenu, drugą powyżej poziomu podstawy. Według niektórych uczonych Wielka Piramida ukrywa nieodnalezione jeszcze systemy komnat i korytarzy. Obok piramidy znaleziono barkę pogrzebową. W komorze królowej znajduje się korytarz o długości około 60 m (a nie, jak twierdzono, o długości 8 m), na którego końcu znajdują się małe drzwiczki, a za nimi prawdopodobnie pusta przestrzeń.
Michel B. Barsoum, doktor inżynierii materiałowej z Uniwersytetu Drexel w Filadelfii i Gilles Hug z Office National d'Etudes et de Recherches Arospatiales (ONERA, francuski odpowiednik NASA) twierdzą, że część próbek z piramidy Cheopsa ma skład betonu a nie jakiejkolwiek znanej odmiany wapienia. Być może oznacza to, że Egipcjanie na bloki wapienne wylewali beton. Nie wiadomo jednak, czy nie jest to domieszka ze współczesnych nam napraw piramidy betonem.
Piramida w liczbach
Wymiary po wybudowaniu:
wysokość do wierzchołka ? 146,64 m
długości boków:
zachodni ? 230,36 m
wschodni ? 230,39 m
północny ? 230,25 m
południowy ? 230,45 m
kąt nachylenia ściany bocznej do podłoża ? 5152'
(ciekawostka) stosunek sumy dwóch boków do wysokości jest równy liczbie Pi z dokładnością do pięciu miejsc po przecinku
b) Piramida Chefrena - druga co do wielkości piramida w Gizie i grobowiec faraona Chefrena ? czwartego z kolei władcy starożytnego Egiptu z IV dynastii, który był również budowniczym Wielkiego Sfinksa. Nazwa własna tej piramidy oznaczała: Chefren-jest-Wielki.
Ukończenie piramidy Chefrena datuje się na ok. 2532 r. p.n.e., czyli u schyłku rządów tego faraona. Pierwotnie budowla ta wznosiła się na wysokość 143,5 m ponad poziom gruntu, jednak obecnie, w wyniku naturalnych procesów starzenia, ma tylko 136 m. Długość boku podstawy to 214,5 m, co daje ponad 46 000 m? zajmowanej przez nią powierzchni. Nachylona jest pod kątem 537'48", a ponieważ jest bardziej stroma od sąsiadujących z nią piramid i zbudowano ją na niewielkim podwyższeniu, może się wydawać, że jest największą z nich (patrz zdjęcie).
Do jej budowy użyto bloków skalnych ważących ok. 2,5 tony z wapienia sprowadzonego z półwyspu Synaj oraz z granitu z kamieniołomów w okolicach Abu Simbel. Jako jedyna posiada zachowane płyty okładzinowe, widoczne na jej wierzchołku. Waga niektórych z nich dochodzi do 7 ton.
Do wnętrza piramidy prowadzą dwa wejścia, jedno oddalone o kilka metrów od samej budowli, drugie na wysokości 11 m od ziemi. Oba korytarze prowadzą do komory grobowej, której dolna część została wykuta w skale. Na końcu komory znajduje się sarkofag wykonany z polerowanego granitu, a na południowej ścianie widnieje nazwisko badacza tej piramidy ? Belzoni, umieszczone przez niego samego, oraz data 1818.
c)Piramida Mykerinosa ? najmniejsza spośród piramid w Gizie, będąca grobowcem władcy z IV dynastii z okresu Starego Państwa, którego prawdziwe, egipskie imię brzmiało MenKauRe i znaczyło: "Trwała-jest-moc-Re (boskiej-światłości)". Piramida ta zwana była "Boską".
Ta, mierząca jedynie 65 metrów wysokości, piramida zbudowana została z największych, znanych w Gizie, bloków kamiennych. Długość boków podstawy wynosi 108 metrów, a kąt nachylenia ścian 51. Znajduje się w sąsiedztwie słynnych piramid Cheopsa i Chefrena.
Do dnia dzisiejszego zachowała się tylko część jej wapiennego pokrycia licowego, które jeszcze w XVI wieku było w stanie nienaruszonym! W znacznej części natomiast zachowało się (na północnym i wschodnim jej boku) pokrycie granitowe, które wznosiło się, mniej więcej do 1/3 jej wysokości.
Po południowej stronie piramidy wznoszą się trzy małe piramidki satelitarne. Wejście do wnętrza znajduje się na północnym jej boku, na wysokości około 4 metrów od podłoża. Długi, zstępujący korytarz prowadzi aż pod powierzchnię podłoża, gdzie przechodzi w poziom. Po kilku metrach, za dwoma granitowymi zaporami znajduje się duża komora o wymiarach 10,57 x 3,85 x 4 m wys. a z niej wiedzie następny, tym razem wstępujący korytarz, prowadzący do ślepego zaułka. W pomieszczeniu tym, w niszy po zachodniej stronie, znajduje się sarkofag z wypisanym imieniem władcy. Nie jest to jednak właściwe miejsce "wiecznego pobytu władcy".

2. Świątynia Artemidy w Efezie była dla starożytnych jednym z siedmiu cudów świata. Znana pod nazwą Artemizjonu stanowiła największą ozdobę Efezu w Azji Mniejszej (obecnie Turcja). Była to olbrzymia (110 m na 55 m) świątynia, zbudowana przez króla Lidii Krezusa w połowie VI wieku p.n.e. Najprawdopodobniej stanęła na miejscu wcześniejszej budowli zniszczonej podczas najazdu Kimmerów (zdaniem Pliniusza świątynia była dziewięć razy budowana i burzona). Jońska świątynia zastała zaprojektowana przez Chersifrona i Metagenesa z Knossos. Do jej budowy użyto doskonałej jakości marmuru i cedru libańskiego. Świątynia została zaprojektowana jako dipteros otoczony podwójną kolumnadą złożoną z ośmiu kolumn przed elewacją frontową i tylną (tzw. oktastylos) i dwudziestu kolumn wzdłuż boków świątyni. Pozostałe kolumny, a było ich w sumie 127, umieszczono w pronaosie i wewnątrz świątyni. Kolumny o wysokości ok. 18,0 m miały średnicę w dolnej części 2,5 m. Zdobiły je w dolnej części płaskorzeźby. Rzeźby zdobiły także fryz i najprawdopodobniej tympanon oraz dach świątyni. W jej wnętrzu umieszczono cedrowy posąg Artemidy. Wśród rzeźbiarzy zaangażowanych do prac przy budowie należeli między innymi: Fidiasz, Poliklet, Kresilas. Ukończenie budowli zajęło 120 lat.
W roku 356 p.n.e. świątynię spalił szewc Herostrates, by zyskać rozgłos. Świątynię chciał odbudować Aleksander Wielki. Mieszkańcy Efezu nie przyjęli jego warunku, jakim było umieszczenie w świątyni inskrypcji sławiących jego imię. Propozycja została odrzucona słowami: "Aleksandrze, nie wypada, żeby jeden bóg stawiał świątynię drugiemu bogu", bowiem wyznawcy Artemidy nie widzieli możliwości oddawania w jednej świątyni hołdu dwóm bogom. Aleksander, mimo iż nie przyjęto od niego pieniędzy na pokrycie kosztów odbudowy, zlecił swojemu architektowi, Dejnokratesowi, sporządzenie projektu świątyni. Koszt prac został sfinansowany ze składek mieszkańców Efezu i z kwot uzyskanych ze sprzedaży niektórych, niewykorzystanych przy odbudowie elementów spalonej świątyni. Odbudowa świątyni trwała od 334 p.n.e. do 260 p.n.e.. Budowla stanęła na fundamentach poprzedniej świątyni i miała identyczne z nią wymiary. Dodano nową krepidomę złożoną z 13 stopni. Przy odbudowie pracowali Skopas, który wykonał płaskorzeźby w dolnej części kolumn, Praksykles i Apelles.
Świątynia z IV wieku została zniszczona podczas najazdu Gotów w 262 r. i już nigdy jej nie odbudowano.
W roku 1869 ekspedycja zorganizowana przez British Museum odkryła miejsce, gdzie znajdowała się świątynia. Niektóre elementy wystroju efeskiego Artemizjonu można obecnie obejrzeć w tym muzeum. Poniżej rysunki płaskorzeźb z kolumnady Artemizjonu.

3. Mauzoleum w Halikarnasie (obecnie Bodrum w południowo-zachodniej Turcji) to jeden z siedmiu antycznych cudów świata. Był to grobowiec Mauzolosa, perskiego satrapy Karii wzniesiony ok. 350 p.n.e.. Budynek został zaprojektowany na polecenie królowej-wdowy - Artemizji, przez architektów Satyrosa i Pyteosa, ozdobiony przez rzeźbiarzy Skopasa, Leocharesa, Timoteosa i Bryaksisa z Karii [1].
Mauzoleum nie przetrwało on do naszych czasów, zaniedbana budowla pod wpływem upływu czasu, działań ludzi i trzęsień ziemi stopniowo popadała w ruinę. W 1404 tylko fundamenty i podstawa budynku pozostawały całe. W 1494 i 1522 joannici zagrożeni najazdem muzułmanów używali surowców z mauzoleum aby wzmocnić swoją siedzibę, Zamek św. Piotra. W trakcie rozbiórki Mauzoleum został odkryty a następnie zaginął sarkofag Mauzolosa. Część z zabytków mauzoleum, między innymi rzeźby, znajduje się w British Museum w Londynie.
Wysokość: 45 m
Wymiary: 35,6m x 25m
Jońska świątynia z kolumnadą; na szczycie 24 stopniowa piramida z kwadrygą niosącą postaci zmarłego króla i jego małżonki - Artemizji.

4.Posąg Zeusa w świątyni w Olimpii był zaliczany przez starożytnych Greków do cudów świata. Olbrzymi posąg siedzącego na tronie Zeusa dłuta Fidiasza został wykonany z użyciem techniki chryzelefantyny po roku 430 p.n.e. Dotrwał jedynie do roku 426 n.e., a znany jest z rzymskiej kopii. Posąg Zeusa uległ zniszczeniu na skutek pożaru.
Posąg przedstawia Zeusa siedzącego w płaszczu na tronie i trzymającego w jednej ręce berło, na wierzchołku którego siedział orzeł. Berło było symbolem władzy Zeusa, a orzeł jego ulubionym i poświęconym mu ptakiem. W drugiej posążek Nike. Podstawa posągu 6,5m x 1 m, wysokość ok. 13m. Posąg został wykonany z drewna, złota, kości słoniowej oraz szlachetnych kamieni.

5.Wiszące ogrody królowej Semiramidy w Babilonie zalicza się do siedmiu cudów świata. Podobno zostały zbudowane na polecenie króla Nabuchodonozora II w VI w. p.n.e., który podarował je swojej żonie, Amytis, ponieważ po przyjeździe do Babilonu bardzo tęskniła za bujną zielenią ojczystego kraju - Medii. Niejasne jest dlaczego nazwano je imieniem Semiramidy, asyryjskiej królowej, która żyła dwa wieki wcześniej. Owe ogrody musiały istnieć ze względu na wzmianki o nich występujące w wielu źródłach historycznych z tamtego okresu (pisali o nich m.in. Strabon i Diodor Sycylijski). Ponadto wykopaliska przeprowadzone w miejscu ich hipotetycznego położenia wykazały obecność pozostałości rozległego pałacu Nabuchodonozora II.
Dachy, na których zasadzono rośliny, były wykonane z materiałów nieprzepuszczających wody, takich jak smoła i ołów, dlatego nie przeciekały podczas nawadniania. Składały się z ponad 100 tarasów zbudowanych jeden nad drugim i wypełnionych taką ilością ziemi, że rosły na nich drzewa. Ogrody te zostały założone w VII wieku p.n.e. Zwisające z tarasów pnącza zakrywały mury, co sprawiało wrażenie, że te piękne rośliny zawieszone są w powietrzu. Do ich nawadniania używano wody z rzeki Eufrat, którą dostarczano na poszczególne poziomy za pomocą sieci wodociągowych.

6.Kolos Rodyjski - jeden z siedmiu cudów świata. Olbrzymich rozmiarów posąg Heliosa wybudowany na wyspie Rodos przez Charesa z Lindos w 292-280 p.n.e. Monument wykonano z brązu i ustawiono u wejścia do portu dla upamiętnienia zwycięstwa Seleukosa I Nikatora nad Demetriuszem Poliorketesem (304 p.n.e.). Posąg miał ok.32 m i ważył ok.70 ton.
Według zapisków kronikarskich, do budowy tego posągu zużyto 12,7 tony brązu oraz 7,6 tony żelaza do wykonania szkieletu. Jego budowa trwała 12 lat.
Niektóre wyobrażenia posągu Heliosa na Rodos ukazują go w rozkroku nad wejściem do portu - statki miałyby wtedy przepływać pod posągiem. Uważa się, że nie jest to właściwy obraz - według niektórych taka konstrukcja nie była możliwa ze względów technicznych.
Posąg uległ zniszczeniu w 224 roku p.n.e., podczas trzęsienia ziemi. Leżał w wodzie aż do VII wieku, kiedy to został przez Arabów podzielony na części i wywieziony, według legendy, na kilkuset wielbłądach.
Ostatnie odkrycia archeologiczne dowodzą że posąg mógł stać na wzgórzu, tam gdzie teraz stoi zamek.

7.Latarnia morska na Faros, jeden ze starożytnych cudów świata, została zbudowana ok. 280 p.n.e. - 279 p.n.e. na podstawie planów architekta Sostratosa i na polecenie Ptolemeusza I, ukończona podczas rządów jego syna Ptolemeusza II. Możliwe, że pomysłodawcą budowy latarni był sam Aleksander Macedoński.
Latarnia znajdowała się na przybrzeżnej wysepce Faros, która mając sztuczne połączenie ze stałym lądem poprzez groblę heptastadion, stanowiła część wejścia do portu w Aleksandrii w Egipcie. Ocenia się, że była to wieża o wysokości ok. 100 - 120 m. Miała dolną kondygnację o przekroju kwadratu, nad nią wznosiła się kolejna, ośmiokątna i trzecia o przekroju okrągłym. Latarnia zwieńczona była kopułą wspartą na ośmiu kolumnach. Na niej ustawiony był posąg Posejdona o wysokości około 7 m. W tamtych czasach była to najwyższa budowla na świecie o podstawie krótszej od jej wysokości. Latarnię dość dokładnie opisał arabski geograf i podróżnik z XI wieku - Abu Abdallah Mohammed Edrisi. Jej uproszczony wizerunek zachował się też na monetach i malowidłach. Nazwisko architekta jest znane dzięki zachowanej pod starożytnym tynkiem inskrypcji: "Sostratus, syn Deksyfanesa, poświęcił tę budowlę bogom ocalenia, w imieniu wszystkich tych, którzy żeglują po morzach", którą najprawdopodobniej zostawił sam budowniczy w tajemnicy przed królem.
Po zmierzchu rozpalano na latarni ogień. Chrust był dostarczany na szczyt wieży na grzbietach osłów, a potem przez tragarzy. Odbijane metalowymi lustrami światło widoczne było z kilkudziesięciu kilometrów i znakomicie ułatwiało nawigację żeglarzom zdążającym do Aleksandrii (według Józefa Flawiusza, z odległości 300 stadiów - ok. 30 mil morskich). Budowla została uszkodzona kilkakrotnie na skutek trzęsień ziemi, była też przebudowywana. Prawdopodobnie już w II wieku runęła najwyższa część latarni. W IX wieku jej dolna część została zaadaptowana na meczet o nietypowej orientacji - wzdłuż osi północ-południe. Latarnia uległa uszkodzeniu przez trzęsienia ziemi w latach 1261, 1303 i 1323, po którym została już zrujnowana. Wieża została ostatecznie zniszczona przez trzęsienie w 1375 roku. Pozostałe po niej ruiny zniknęły, kiedy w roku 1480 sułtan Egiptu użył ich do budowy na tym miejscu fortu. Obecnie na fundamentach latarni znajduje się Muzeum Morskie.
W odległej o kilkadziesiąt kilometrów od Aleksandrii miejscowości Taposiris Magna znajduje się pomniejszona replika latarni z Faros zbudowana przez Ptolemeusza II.