Starożytny Rzym - notatki

Początki cesarstwa rzymskiego
753 r. p.n.e. – data założenia miasta
do 509 r. p.n.e. – władanie królów (pierwszy – Romulus)
V w. p.n.e.- rozpoczęcie podbojów
pyrrusowe zwycięstwo – coś, co osiągnięto nadmiernym kosztem
814 r. p.n.e. – założenie Kartaginy
246 r. p.n.e. – 1. wojna punicka (zwycięstwo Rzymu)
218 r. p.n.e. – 2. wojna punicka
149 r. p.n.e. – 3. wojna punicka
Mieszkańcy półwyspu Apenińskiego:
Italikowie (N), Sammici (S), Etruskowie (N-S)

Republika i cesarstwo. Przemiany ustrojowe państwa rzymskiego
Najważniejsze zgromadzenia:
trybusowe (wg podziału terytorialnego) i centurialne (wg podziału na klasy majątkowe)
Kuria – miejsce obrad senatu
Rostra – kamienna mównica
urzędnicy byli wybierani na rok
pretorzy – sędziowie
cenzorzy – przestrzeganie zasad moralności, wybierani na 5 lat, spisy ludności, kontrolowali wydatki
senator – członek rady starszych, w okresie republiki członek senatu
2 edylów – porządek i bezpieczeństwo w mieście, prace, dostawy zboża, zaopatrzenia igrzysk
kwestorzy – finanse państwa
2 konsulów – najwyższa władza, rządy państwem, dowództwo w armii
patrycjusze – uprzywilejowana grupa w Rzymie
trybuni ludowi – interesy plebsu
senat – najwyższa rola polityczna, organ zatwierdzający uchwały zgromadzenia obywateli Rzymu; polityka zagraniczna, decyzje w sprawie kultów religijnych, podatków, ziemi, dowódców
municypium – gmina italska, mająca z Rzymem traktat o przymierzu i zobowiązania do wypełniania zadań wskazanych przez Rzym; jej mieszkańcy nie posiadali obywatelstwa rzymskiego
Prowincje musiały dostarczać zboże, każda miała swego namiestnika i kwestora.
Gajusz Juliusz Cezar – zdobywca Galii
Gnejusz Pompejusz – zwycięzca w Azji Mniejszej i Syrii
49r. p.n.e. – wojna domowa pomiędzy Cezarem a Pompejuszem
44r. p.n.e. – zamordowanie Cezara przez Brutusa i Kasjusza Longinusa
31 r.p.n.e. – bitwa pod Akcjum pomiędzy Markiem Antoniuszem i Oktawianem, zwycięstwo Antoniusza, początek cesarstwa rzymskiego
Oktawian – wnuk siostry Cezara, adoptowany syn Cezara
imperator – zwycięski wódz
Augustus – wywyższony przez bóstwo
pryncypat – ustrój wprowadzony przez Oktawiana. Usunął zgromadzenie obywateli, zmalało znaczenie senatu, uznał sięga najwyższego kapłana.
pax romana – pokój rzymski
Neron – za jego panowania doszło do ogromnego pożaru w Rzymie
Dioklecjan – rozpoczął się okres zwany dominatem, wprowadził monarchię absolutną, kraj podzielił na 4 prefektury, 13 diecezji i 100 prowincji
Konstantyn Wielki – zniósł senat, oddzielił władzę cywilną od wojskowej, przeprowadził reformę skarbową, chrześcijaństwo zrównał z religią rzymską i zbudował Konstantynopol

Dorobek kulturalny Rzymu
3 najważniejsze instytucje: swiątynia Jowisza, kuria i bazylika
Kanały, kopuły, zaprawa murarska, termy, hipokaustum (centralka), akwedukty (z arkadami), maski, rzeźby, łuki triumfalne, mozaiki, ceramika z gliny
sceny mitologiczne, historyczne i obyczajowe tematem malowideł. Potrety.
Prawo XII tablic – 1. pisana kodyfikacja prawa rzymskiego
Kodeks Justyniana
Kalendarz juliański
Cyceron – pisarz polityczny, dzieła z zakresu filozofii i polityki, pisma retoryczne.
Za Oktawiana Augusta:
Wergiliusz – Georgiki, Eneida
Owidiusz – Sztuka kochana i Przemiany
Horacy – poeta liryczny
Marek Aureliusz – filozof na tronie

Religia
Janus – opiekun bram
Paweł z Tarsu – zaczął organizować gminy chrześcijańskie
synod – zgromadzenie biskupów w danym terenie
sobór – zgromadzenie biskupów z całego Kościoła
303-304 – edykty przeciwko chrześcijanom
313 – edykt tolerancji
392 – Teodozjusz Wielki uczynił chrześcijaństwo jako jedyną religię państwową
73r. p.n.e. – powstanie Spartakusa