Zjawisko plutonizmu.

P lutonizm obejmuje ogół zjawisk związanych z powstaniem i krystalizacją intruzji magmowych wewnątrz skorupy ziemskiej. INTRUZJĄ nazywa się wtargnięciem magmy pomiędzy już istniejące skały. Intruzje magmowe tworzą różne struktury. Jedną z tych form , a zarazem największą są BATOLITY, czyli zakrzepłe ogniska magmowe. Magma przedzierająca się z ogniska ku powierzchni tworzy po zakrzepnięciu.
Batolit odznacza się nieregularnym (nieforemnym), czasami wydłużonym kształtem. Jego długość osiąga kilkadziesiąt lub kilkaset kilometrów. Tworzy się w skorupie ziemskiej na znacznej głębokości, zazwyczaj kilkunastu lub nawet kilkudziesięciu kilometrów. Rzadziej powstaje na mniejszych głębokościach, tworząc tam intruzje hipabisalne. Batolity wskutek długotrwałej denudacji odsłaniają się na powierzchni ziemi na dużych obszarach (o powierzchni częstokroć przekraczającej 100 km2 ) w postaci masywów magmowych (głównie granitoidowych). Batolity odznaczają się najczęściej bardzo dużą miąższością , co powoduje, iż zazwyczaj nie wykazują "dna". Na ich granicy ze skałami osłony znajduje się zazwyczaj - zbudowana ze skał metamorficznych - strefa (aureola) kontaktowa intruzji. Batolity zazębiają się z osłoną za pomocą licznych żył i apofiz. Z ich obecnością wiążą się złoża wielu cennych kopalin. Potężnych rozmiarów batolity granitowe występują w Ameryce Północnej (Góry Skaliste) oraz Południowej (Andy), także w Afryce i Rosji. W Polsce batolity zbudowane z granitoidów znajdują się na Dolnym Śląsku (np. masywy granitoidowe: Karkonoszy, Strzegomia-Sobótki, Strzelina bądź Zulovej) oraz w Tatrach. Obecność batolitów granodiorytowych stwierdzono między innymi (za pomocą otworów wiertniczych) w rejonie Myszkowa, Mrzygłodu, Zawiercia, Pilicy i Doliny Będkowskiej na Wyżynie Krakowsko-Częstochowskiej.
Magma przedzierająca się przez ogniska ku powierzchni ,tworzy po zakrzepnięciu inne ogniska magmowe takie jak kominy, żyły i soczewki. Wciskanie się magmy powoduje nie tylko przeobrażenia sąsiadujących skał niemagmowych, ale również deformacje ich ułożenia.

Magma po zakrzepnięciu tworzy również Lakkolity. Lakkolit średniej wielkości, soczewkowata, hipabisalna lub częściej subwulkaniczna intruzja magmowa, jest zgodna względem swego otoczenia. Ściany lakkolitu są równoległe do powierzchni warstw lub foliacji w skałach osłony. Najczęściej przyjmuje kształt bochenka bądź grzyba. Charakteryzuje się płaską podstawą oraz stropem kopułowato wygiętym ku górze. Niekiedy przyjmuje formę półlakkolitu, bysmalitu bądź fakolitu, lub występuje zespołowo, tworząc lakkolity typu drzewa cedrowego. Permskie lakkolity zbudowane z porfirów kwarcowych znane są z Dębnika (okolice Krzeszowic k. Krakowa).