Etyka zawodowa

Etyka (z gr.ethos – "zwyczaj, obyczaj") – dział filozofii zajmujący się badaniem moralności i tworzeniem systemów myślowych, z których można wyprowadzać zasady moralne.Etyki nie należy mylić z moralnością.
Aksjologia- szczegółowa teoria wartości, wchodząca w skład poszczególnych dyscyplin naukowych, dziedzina rozważań nad wartościami określonego rodzaju, np. moralnymi, estetycznymi, poznawczymi, itp.
3 stanowiska
1)IMMORALIZM-nie ma racjonalnego uzasadnienia reguł postępowania
ABSOLUTYZM ETYCZNY-przekonanie że można uzasadnić reguły
2)postępowanie i to uniwersalne, kt mają ponadczasowy charakter, można ustalić ponadczasow charakter zasad etycznych
3)relatywizm-uzasadnienie norm moralnych jest tylko możliwe w ramach pewnego systemu pojęć, pewnej tradycji, religii, grupy społ, przekonań
PROTAGORAS ”Człowiek jest miarą wszechrzeczy” czł ma jakieś swoje poglądy, kt mogą się zrelatywizować,Inaczej myśli człowiek, kt ma 18lat a inaczej 80/latek, inaczej ten kto urodził sie we współczesności a inaczej ten kto ur w średniowieczu, wszystko się zrelatywizuje, bo czł jest miarą wszechrzeczy, nie można wyfrunąć poza siebie. Platon jednak twierdzi że można gdyż dusza jest nieśmiertelna.
Sławne paradoksy Gorgiasza, spisane w swoistym manifeście starożytnego nihilizmu, dziele O naturze albo o niebycie, brzmią następująco:
1.Nie ma nic.
2.Gdyby nawet coś było, to nie dało by się tego pomyśleć.
3.Gdyby nawet dało się pomyśleć to nie dałoby się tego powiedzieć...
Wszystko rozbija się o absolut:HERAKLIT: wszystko płynnie zmienia się “Wszystko płynie” ; Paramelides: nic się nie zmienia, świat jest kulą, byt jest a nie bytu nie ma.
MECHANIZM RACJONALIZACJI: pomniejszanie negatywności swojego zachowania
MECHANIZM USPRAWIEDLIWIANIA- bardziej na płaszczyźnie społ, bo inni tak postępują, uspokojenie sumienia.
KONCEPCJA EPIKURA: chciał żeby czł był szczęśliwy, przyjemność jest podst celem szczęścia. Utożsamiał szczęście z odczuwaniem przyjemności, żeby odczuwać przyjemność w życiu trzeba odrzucić lęk. Jeśli ktoś się boi to nie może odczuć przyjemności ani szczęścia.
1)Epikur mówi: że ludzie mogą bać się Boga (lęk przed bogami)
Religia a Bóg to nie to samo, bezbożnym jest ten kto podziela mniemanie tłumu o bogu. Bóg jest wieczny i szczęśliwy, bądźcie jak bogowie żeby być szczęśliwym nie należy się bać.
2)Drugim największym lękiem jest lęk przed śmiercią
Epikur uważa że jest to głupi lęk, bo jedynym kryterium zła jest uczucie czy coś jest przyjemne czy nie a jak czł umiera to nic nie czuje: “Jak długo jesteśmy nie ma śmierci, a gdy umieramy nie ma nas” Największa głupota: bać się żyć, nie ma takiego doświadczenia w życiu jak śmierć. Cierpienie kt jest długie nie jest intensywne, a jeśli jest intensywne to zazwyczaj jest krótkie.
EPIKUR:)
“najwięcej przyjemności ma ten kto mam najmniej potrzeb”
“komu nie wystarczy mało temu nic nie wystarczy”,
“nie można żyć przyjemnie nie żyjąc w sposób rozumny dobry i sprawiedliwy”
SOKRATES INTELEKTUALIZM ETYCZNY-czł mądry jest z konieczności czł dobrym, istnieje pełna zależność między wiedzą a dobrem. Wszelkie zło prowadzi do niewiedzy.
Sokrates postawił sobie za zad, żeby uczynić młodzież lepszą:
-miał zbyt dobry kontakt z młodzieżą, nie szanował bogów państwowych, zamiast Zeusa, Ateny słuchał własnego sumienia.
2 metody pedagogiczne Sokratesa:
metoda eleuktyczna-(zbijająca)--zwracał uwagę na sprzeczność, niejasności w wypowiedziach. Zmuszał rozmówcę do precyzyjnych wypowiedzi, zwracał uwagę na błędy w rozmowie.
Metoda majeutyczna- (położnicza) -metoda prowadzenia dyskusji, której celem było uświadomienie sobie posiadanej wiedzy prawdziwej. Według Sokratesa, każdy człowiek nosi w sobie prawdziwą wiedzę, jednak nie jest tego świadom. Dlatego też potrzebny mu jest nauczyciel ("położnik"), który pomoże mu odnaleźć w sobie tę wiedzę. Sokrates robił to zadając swoim rozmówcom proste pytania, które nie wymagały wiele samodzielności, by na nie odpowiedzieć i sprowadzały się do powiedzenia: tak lub nie. Odpowiedzi na proste pytania etyczne musiały wypadać trafnie, gdyż odpowiedź na nie wymagała jedynie rozsądku, który każdy posiada.
DIOGENES Z SYNOPY- cynik mieszkał w beczce, gdy ktoś do niego przyszedł chcąc się uczyć od niego filozofii kazał mu nosić śledzia, kwestionował on wszystkie dobra materialne, robił wszystko na opak- teatr. Diogenes poprosił Aleksandra Wielkiego:
“ nie zasłaniaj mi światła”. Liczy się szczerość, autentyczność życiowa, nie doktryny.
ARYSTOTELES- złoty środek dla niego oznacza szczęście i dobro. Dobro prowadzi do szczęścia i jest przejawem życia rozumnego. Złoty środek to zwycięstwo nad naszymi słabościami, w kt my popadamy
zuchwałość---odwaga, męstwo---tchórzostwo
pochlebstwa---przyjaźń---wrogosć
skąpstwo---oszczędność---rozrzutność,
lenistwo---pracowitość---pracoholizm
EUDAJMONIZM-stanowisko etyczne głoszące, że szczęście (eudaimonia) jest najwyższą wartością i celem życia ludzkiego.
Na gruncie Arystotelesa o szczęściu decyduje moralność postępowania, realizacja siebie, to nie jest chwilowy czas euforii.
Nikt nie może nam powiedzieć jak żyć, moralne postępowanie daje na ład i harmonie. Doświadczenie śmierci pozwala nam dopiero stwierdzić czy nasze życie było szczęśliwe. Umierając całe życie staje nam przed oczami, jakie życie taka śmierć.
Eudajmonia realizuje rzeczy do kt czł jest stworzony
sytuacja graniczna- sprawia że czł zachowuje się inaczej niż normalnie np. Sytuacja głodu, choroby, pożaru- ludzie różnie będą się zachowywać. WNIOSEK- 1)syt graniczna jest dobrym tematem etycznym, okazuje się podczas niej czy jesteśmy dobrymi ludźmi czy nie nie wiedząc o tym.2) ta sytuacja nie sprawdza naszego zachowania, czł nie myśli wtedy racjonalnie, etycznie.
Św. Augustyn: 1)kwesta teodycea 2)kwesta łaski 3)spór o predyscynacje
TEODYCEA-sposób uprawiania dyskursu folozof, tak aby Bóg był dobry- powinniśmy tak stawiać tezy, aby utwierdzić sie w tej tezie:To jak określiliśmy Boga determinuje wizje o nim. Filozofowie zastanawiają się nad tym dlaczego coś jest poco to wszystko jest i właściwie Bóg stwarza wszystko dlatego że jest dobry. Św Augustyn- zast się skąd jest zło, skoro Bóg jest dobry i świat jest w związku z tym dobry. Jeśli przyznamy że jest na świecie zło to Bóg jest za to odpowiedzialny- Św Augustyn mówi że nie wolno tak myśleć.
I sposób myślenia Św Augusta: istnieją na świecie najwyższe dobra- Bóg i Anioły, rzeczy dobre ulegają niszczeniu, zło jest brakiem dobra. Rzeczy złe nie podlegają niszczeniu się, psują się.
II sp myślenia:póki coś jest to jest dobre, nawet najmniejsza rzecz ale jest dobra..to co nam przeszkadza jest złe- tj punkt widzenia egoistyczny i wąski. Wszystko co jest do czegoś potrzebne jest dobre. “wola nieba z nią się zawsze zgadzać trzeba”
Św., Paweł: “walce do dobrego mam ale nie mam siły jej czynić”
czł ma skłonność do odejścia od woli Boga od dobra- grzech pierworodny, ponieważ jesteśmy uwikłani w grzechu pierworodnym to nie jesteśmy godni zbawienia, ale św Augustyn wysuwa koncepcję z ŁASKĄ. Czł jest biedaczkiem odciętym od boga i musi mieć łaskę, a łaska jest za darmo.
PÓR O PREDSCYNACJĘ- przeznaczenie co z nami będzie po śmierci, łaska jest za darmo, czyli nie uzasadniona naszym dobrym czy złym postępowaniem. Łaska jest wolą Boga. Ten spór podjęli chrześcijanie: - z jednej strony czł ma zasłużyć uczynkami na zbawienie [katolicyzm], - wola Boga jest niezależna od uczynków czł [protestantyzm]. Łaska jest dala niektórym czyli nie wszyscy będą zbawieni wg Św Augusta, to jest tylko wola Boga. U Augustyna państwo boże to tylko grupa wybranych.
Ateista- źródłem rzeczywistości i fundamentu jest materia, a Bóg teista- źródłem rzeczyw i fundamentu jest Bóg
Św. Tomasz-normy moralne mają często ugruntowanie transcendentne. Bóg jest ostatecznym źródłem norm moralnych większość ludzi wybiera Boga przez co zyskują pewność- świat jest zaplanowany, poczucie bezpieczeństwa, świat nie jest chaosem. Jeśli nie ma Boga to wszystko wolno, a ludzie kt wierzą w Boga nie koniecznie czynią dobro.
Machiavelli- był krytykiem religii, ale nie byłą to krytyka teologiczna, nie podobały mu się skutki polityczne społeczeństwa. Virtu- energia, siła, witalizm, moc; on sie opowiada za cnotą polityczną, opozycyjną do chrześcijańskiej.
Uważa on że zło jest realniejsze w polityce niż dobro, trzeba ten fakt rozumieć i wykorzystywać w polityce. Jeśli władce urodzi się dobry to musi nauczyć sie być zły. W imię celu politycznego my rezygnujemy z wartości moralnych. “Cel uświęca środki”z tym że nie zawsze tak jest, tylko taki kt służy dobru społeczeństwa. Machiavelli epatuje zbrodnią,k nie znajduje różnicy między dobrem a złem. Absorbuje dobro, ale czasem w polityce trzeba czynić dobro.
“Kto dba o zbawienie własnej duszy niech nie zajmuje się polityką”(patriotyzm troska o dobro wspólne)/
Machiavelli- wojna sprawiedliwa nie zabija”nie zabija”, ale jeśli ktoś chce nas zabić to można” czasem trzeba pójść na kompromis ale zależy to od sytuacji!!!
KANT- filozof niemiecki; profesor logiki i metafizyki na Uniwersytecie Królewieckim. Twórca filozofii krytycznej lub transcendentalnej, zakładającej, że podmiot jest poznawczym warunkiem przedmiotu.
UWAŻAŁ że dysponujemy taką władzą kt się nazywa ROZUM PRAKTYCZNY- nastawienie praktyczne, strikte etyczne, kt nam powie: “Jak żyć”
trzeba żyć jak istota racjonalna, my musimy być rozumni i wolni. Irracjonalizm- nierozumność.
Kategoria dobra i zła artykuuje sie tylko wtedy gdy czł jest wolny. Bez etyki nie byłoby wolności i rozumności. “radykalizm moralny”
Kant odrzuca etykę płynącą z zewnątrz a stara się ufundować etykę autonomiczną- kazdy sobie będzie wyznaczał etykę wówczas każdy by robił to co chciał. Reguła-my zachowujemy swą wolność i umysł ale z drugiej strony ta reguła jest uniwersalna.
Imperatyw kategoryczny - zasada etyczna która powiada, że należy postępować zawsze wedle takich reguł, co do których chcielibyśmy, aby były one stosowane przez każdego i zawsze. Termin filozoficzny utworzony przez Immanuela Kanta.
IMPERATYW HIPOTETYCZNY:
Odrzuca ona obowiązki, nie jest czymś uniwersalnym. Rób co chcesz nikt nic Ci nie każe.
Natomiast imperatyzm kategoryczny obejmuje wszystkie jednostki, istoty rozumne, wszyscy muszą sie podporzątkować, ale sami sobie to przypisujemy: wyklucza egoizm, przemienia rozum, nie ma emocji.
IMPERATYW KATEGORYCZNY- “postępuj tak aby maksyma twojego postępowania mogła stać się prawem powszechnym”
-postępuj tak abyś człowieczeństwa, tak w twojej osobie i w osobie każdego innego używał zawsze i zarazem jako celu niejako środka”
człowiek jest celem samym w sobie, miłość jest bezwarunkowa, ludzie używają siebie jako środka. Czł im bardziej jest szlachetny tym bardziej jest bezinteresowny. Nie można żadnemu czł odebrać godnności, czł jest osobą
F. Nitsche:
figura śmierci boga “GOD IS DED”
Nitsche uważa że Bóg umarł, czł nie uważa że Bóg jest nie realny, czł zwraca sie do niego jak mu jest potrzebny.
Chrześcijanin jest czł kt nie nawidzi życia, gdyż wierzy że kiedyś nastąpi życie lepsze. Chrześcijaństwo wspiera nicość, czł sam musi pracować na własne konto aby się zbawić. Każdy uważa że nic nie musi robić co dzień robi to samo, a reszte załatwi za niego Bóg. Wibitne jednostki są to politycy, naukowcy...
FIGURA: ŻYWIOŁ APPOLIŃSKI-spokojny harmonijny piękny,
ŻYWIOŁ DIONIZYŃSKI-aktywny biologiczny, Nitschemu się taki nie podobał.