Rada Polityki Pieniężnej

Co to jest rada polityki pieniężnej???

Rada Polityki Pieniężnej (RPP) – Zgodnie z art. 227 ust. 2 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej oraz art. 6 Ustawy o Narodowym Banku Polskim, Rada Polityki Pieniężnej jest organem NBP i podmiotem niezależnym od rządu.
Rada Polityki Pieniężnej powstała w dniu 17 lutego 1998 r. RPP decyduje przede wszystkim o polityce monetarnej państwa. Zadaniem RPP jest coroczne ustalanie założeń i realizacja polityki pieniężnej państwa. Rada ustala wysokość podstawowych stóp procentowych, określa zasady operacji otwartego rynku oraz ustala zasady i tryb naliczania i utrzymywania rezerwy obowiązkowej. Zatwierdza plan finansowy banku centralnego oraz sprawozdanie z działalności NBP.

Zadania Rady Polityki Pieniężnej:
(zgodnie z art. 12 Ustawy o NBP)

• Coroczne ustalanie założeń polityki pieniężnej i przedkładanie ich do wiadomości Sejmowi równocześnie z przedłożeniem przez Radę Ministrów projektu ustawy budżetowej
• Składanie Sejmowi sprawozdania z wykonania założeń polityki pieniężnej w ciągu 5 miesięcy od zakończenia roku budżetowego
• Ustalanie wysokości stóp procentowych NBP
• Ustalanie zasady i stopy rezerwy obowiązkowej banków
• Określanie górnej granicy zobowiązań wynikających z zaciągania przez NBP pożyczek i kredytów w zagranicznych instytucjach bankowych i finansowych
• Zatwierdzanie planu finansowego NBP oraz sprawozdania z działalności NBP
• Przyjmowanie rocznego sprawozdania finansowego NBP.
• Ustalanie zasad operacji otwartego rynku (kupowanie i sprzedawanie obligacji emitowanych przez rząd)

Rada Polityki Pieniężnej dokonuje oceny działalności Zarządu NBP w zakresie realizacji założeń polityki pieniężnej i uchwala zasady rachunkowości NBP, przedłożone przez Prezesa NBP.

Skład Rady Polityki Pieniężnej:

W skład Rady wchodzą:
1. Przewodniczący Rady, którym jest Prezes NBP,
2. 9 członków, powołanych w równej liczbie przez Prezydenta RP,
3. Sejm i Senat.

ZASADA POLITYKI PIENIĘZNEJ - BEZPOŚREDNI
CEL INFLACYJNY

Podstawowym celem banku centralnego jest utrzymanie stabilnego poziomu cen. Można to osiągnąć, stosując strategię pośredniej lub bezpośredniej realizacji celu inflacyjnego.

Strategia pośredniej realizacji celu inflacyjnego zakłada istnienie stabilnych związków między Wielkościami, na które bank centralny stara się wpływać (pełniącymi funkcję tzw. celów pośrednich), a celem finalnym, czyli inflacją. Dwie odmiany strategii pośredniej to: strategia utrzymywania stałego kursu waluty krajowej w stosunku do waluty kraju o niskiej inflacji oraz strategia, zakładająca kontrolę przyrostu podaży pieniądza.

Mimo że strategia utrzymywania stałego kursu walutowego jest łatwo zrozumiała dla otoczenia gospodarczego, a bank centralny nie może prowadzić nadmiernie ekspansywnej polityki pieniężnej, to ma ona również poważne wady:
1. Bardzo trudno jest z góry ustalić kurs równowagi, szczególnie w warunkach silnych zaburzeń zewnętrznych, postępującej liberalizacji obrotu dewizowego i przyspieszonych zmian strukturalnych w gospodarce,
2. W warunkach kursu stałego polityka pieniężna nie może reagować na szoki wewnętrzne,
3. Gospodarka podatna jest na zaburzenia, mające źródło w kraju, z którego walutą związano walutę krajową,
4. W warunkach coraz większej otwartości gospodarek oraz globalnego rynku finansowego kraje stosujące stałe kursy walutowe podatne są na załamania, prowadzące do gwałtownych zmian kursu walutowego o dużej skali, ze wszystkimi tego konsekwencjami; wybór takiego systemu w obliczu coraz szerszego zakresu wymienialności złotego i powiększającej się niestabilności światowych rynków finansowych byłby więc ryzykowny.

Wprowadzenie stałego kursu walutowego dokonałoby się zatem wbrew uwzględnianej dotąd logice stopniowego upłynniania kursu złotego i mogłoby oddalić perspektywę stabilnego włączenia złotego do systemu ERM2, które powinno się dokonać przy kursie równowagi, trudnym do zidentyfikowania bez udziału sił rynkowych. Stosowanie kursu stałego w niewielkim stopniu daje gwarancję osiągnięcia tego celu.

Kontrola podaży pieniądza jako strategia polityki pieniężnej ma uzasadnienie wtedy, gdy związek między agregatem pieniężnym a inflacją jest stabilny, a bank centralny przy użyciu swoich instrumentów jest w stanie w dostatecznym stopniu kształtować przyrost podaży pieniądza. Warunki te dla gospodarki polskiej spełnione są w niewielkim stopniu, bowiem: rozwój rynku finansowego oraz jego instrumentów powoduje zmiany w stopniu monetaryzacji gospodarki; obecnie stosowany mechanizm kursowy nie daje gwarancji kontroli podaży pieniądza głównie ze względu na wpływ zagranicznego składnika źródeł kreacji pieniądza na jego podaż; wysoka nadpłynność sektora bankowego, której sprzyja odziedziczona struktura aktywów NBP oraz struktura instytucjonalna sektora bankowego, utrudnia proces transmisji sygnałów banku centralnego do gospodarki.
Do 1998 roku Narodowy Bank Polski starał się prowadzić politykę pieniężną, łącząc elementy dwóch wymienionych strategii - celem pośrednim był przyrost podaży pieniądza, jednakże realizowany w ramach dewaluacji kroczącej złotego w stosunku do przyjętego koszyka walut z ograniczonymi wahaniami rzeczywistego kursu złotego w ramach dopuszczalnego pasma wahań. Strategia taka nie pozwalała w pełni realizować obu celów pośrednich, natomiast początkowo, w warunkach ograniczonych powiązań gospodarki ze światowym rynkiem finansowym, a tym samym większej suwerenności polityki pieniężnej, umożliwiała ograniczanie inflacji. Poważny wzrost stopnia integracji polskiego rynku finansowego z rynkiem światowym oraz malejący poziom ryzyka inwestycji w Polsce uniemożliwiły dalsze, skuteczne realizowanie takiej strategii polityki pieniężnej. Rada, podejmując decyzję o wzroście stopnia płynności złotego wewnątrz rozszerzonego pasma wahań, zmniejszyła stopień wewnętrznej sprzeczności w zakresie realizowanych dotychczas celów pośrednich polityki pieniężnej.
Rada uznaje jednak, że w warunkach rosnącego stopnia integracji gospodarki polskiej z gospodarką światową, jak też konieczności przełamywania oczekiwań inflacyjnych, będących jedną z głównych barier w procesie dalszego obniżania inflacji, podstawową zasadą polityki pieniężnej w latach 1999-2003 powinna być strategia realizacji celu inflacyjnego w sposób bezpośredni.



Strategia bezpośredniego celu inflacyjnego (BCI) zakłada brak celów pośrednich. Bank centralny nie koncentruje się na pojedynczym wskaźniku, natomiast bierze pod uwagę każdą dostępną informację o czynnikach, zagrażających wykonaniu przyjętego na dany rok celu inflacyjnego. Realizując ten cel, bank centralny wykorzystuje wszelkie dostępne instrumenty polityki pieniężnej.
Za wyborem takiej strategii prowadzenia polityki pieniężnej przemawiają następujące argumenty:
1. Cel polityki pieniężnej jest jasno określony i zrozumiały dla otoczenia gospodarczego,
2. System ten poprzez swoją otwartość ogranicza możliwość realizacji przez władze monetarne krótko-okresowych celów w sferze realnej i pozwala na publiczną weryfikację kierunku i skuteczności polityki pieniężnej, przez co zwiększa jej wiarygodność,
3. Przy odpowiedniej wiarygodności banku centralnego strategia ta pozwala przełamywać oczekiwania inflacyjne przy stosunkowo małym koszcie społecznym, przez co próbuje pogodzić zmniejszanie inflacji z wysokim wzrostem gospodarczym,
4. Dzięki większej elastyczności w stosowaniu instrumentów polityki pieniężnej minimalizuje wady stałego kursu walutowego, ponieważ pozwala reagować na problemy wewnętrzne i może okresowo izolować gospodarkę od zaburzeń zagranicznych,
5. Większa elastyczność w stosowaniu instrumentów umożliwia dobór reakcji banku centralnego w zależności od rodzaju szoku, stanowiącego zagrożenie dla realizacji celów inflacyjnych,
6. W przeciwieństwie do polityki, bazującej na kontroli agregatów pieniężnych, strategia BCI pozwala elastycznie reagować na zmiany szybkości obiegu pieniądza.

Istotnym dodatkowym argumentem, przemawiającym za tym wyborem, są wymienione wcześniej ułomności pozostałych dwóch strategii prowadzenia polityki pieniężnej.

Rada, podejmując decyzję o wyborze strategii BCI, zdaje sobie sprawę z ograniczeń, które towarzyszą temu sposobowi prowadzenia polityki pieniężnej:
1. Ograniczona dostępność informacji (długość szeregów czasowych) potrzebnych do rozpoznania istotnych związków między instrumentami polityki pieniężnej a inflacją;
2. występowanie problemu opóźnień, który powoduje, że trafność decyzji w zakresie polityki pieniężnej można ocenić jedynie po znacznym upływie czasu;
3. Konieczność ściślejszej koordynacji polityki fiskalnej z polityką pieniężną dla wzmocnienia wiarygodności strategii dezinflacyjnej.
Pomimo tych ograniczeń Rada stoi na stanowisku, że w porównaniu z innymi wariantami, strategia bezpośredniego celu inflacyjnego jest wyborem najlepszym z możliwych w okresie przed wstąpieniem Polski do UE i EMU.

INSTRUMENTY POLITYKI PIENIĘŻNEJ

W ramach przyjętej Strategii bank centralny będzie wykorzystywał wszystkie dostępne informacje i tak kształtował zestaw instrumentów polityki pieniężnej, by osiągnąć założony cel inflacyjny. Waga poszczególnych instrumentów w danym okresie uzależniona będzie od charakteru wyzwań, stojących przed bankiem centralnym w procesie ograniczania inflacji. Zwiększona elastyczność przy wyborze instrumentów polityki pieniężnej będzie odpowiadała również zmianom, zachodzącym w obecnie stosowanym reżimie kursowym.

Podstawowymi stopami procentowymi banku centralnego pozostaną: stopa lombardowa oraz stopa redyskonta. Stopa lombardowa wyznaczać będzie górną granicę stóp rynku międzybankowego oraz ogólny kierunek zmian polityki pieniężnej.

Stopą referencyjną, wskazującą bieżący kierunek polityki pieniężnej, pozostanie stopa wyznaczająca oprocentowanie krótkookresowych operacji otwartego rynku. Będzie ona również pełnić funkcję najniższej stopy dla stóp międzybankowego rynku depozytów o okresie zapadalności porównywalnym z danymi operacjami NBP. Może ona podlegać częstszym zmianom niż stopy podstawowe.
Operacje otwartego rynku pozostaną podstawowym instrumentem oddziaływania NBP na system bankowy. Dobór instrumentów wykorzystywanych w tych operacjach zależeć będzie od konkretnych uwarunkowań, istniejących na rynku. Intencją Rady jest rynkowe kształtowanie się stóp długoterminowych. Zgodnie z tą zasadą, NBP będzie generalnie koncentrował się na operacjach krótkookresowych.
Rada nie przewiduje istotnych zmian w zasadach refinansowania banków.

Doświadczenia banków centralnych wyraźnie wskazują, że jedną z przesłanek skutecznej transmisji sygnałów polityki pieniężnej banku centralnego do sektora bankowego oraz jego szybkiej i odpowiedniej co do skali reakcji jest strukturalny brak nadpłynności sektora bankowego. Obecnie NBP ma do czynienia z sytuacją daleką od optymalnej. Nadwyżka płynności systemu bankowego znajduje odzwierciedlenie w skali absorbujących ją operacji otwartego rynku. Z uwagi na powyższe, NBP zaproponuje rządowi restrukturyzację jego zobowiązań w stosunku do banku centralnego, tak by były zbywalne na rynku papierów wartościowych. Umożliwiłoby to zmniejszenie roli bonów pieniężnych NBP, tj. instrumentów występujących po stronie pasywnej bilansu NBP, w prowadzeniu operacji otwartego rynku. W wyniku tej operacji NBP powinien uzyskać większą kontrolę stopnia płynności sektora bankowego przy wykorzystaniu instrumentów, występujących po stronie aktywnej bilansu NBP. Operacja ta sprawiłaby jednocześnie, że bank centralny w bardziej aktywny sposób przyczyniłby się do rozwoju rynku finansowego w Polsce.

Rada przewiduje konieczność stopniowej modyfikacji systemu rezerw obowiązkowych, która będzie uwzględniała potrzeby bieżącej polityki pieniężnej oraz jego stopniowe zbliżanie do rozwiązań przyjętych przez Europejski Bank Centralny.