Wielki Polak-nasz papież-Jan Paweł II

Artykuł ten został zgłoszony jako kandydat do medalu. Weź udział w dyskusji na ten temat.
Papież Jan Paweł II

Herb

Dewiza Totus Tuus
Cały Twój
Imię łacińskie Ioannes Paulus II
Data wyboru 16 października 1978
Poprzednik Jan Paweł I
Następca Benedykt XVI
Imię i nazwisko Karol Józef Wojtyła
Urodzony 18 maja 1920
Wadowice, Polska
Zmarł 2 kwietnia 2005
Watykan
Jan Paweł II (łac. Ioannes Paulus II), właściwie Karol Józef Wojtyła * (ur. 18 maja 1920 w Wadowicach, zm. 2 kwietnia 2005 w Watykanie) – sługa Boży Kościoła katolickiego, polski duchowny katolicki, arcybiskup krakowski, kardynał, od 16 października 1978 do 2 kwietnia 2005 - papież.

Poeta i poliglota, a także aktor, dramaturg i pedagog. Jako filozof - fenomenolog, przedstawiciel personalizmu chrześcijańskiego. Człowiek Roku 1994 magazynu Time[1].

Spis treści [ukryj]
1 Życie przed wyborem na papieża
1.1 Dzieciństwo i młodość
1.2 Studia
1.3 Kapłaństwo
1.4 Biskup i kardynał
2 Wykładniki pontyfikatu
2.1 Polak-papież
2.2 Zamach na Jana Pawła II
2.3 Podróże
2.4 Papież a wyznawcy judaizmu
2.5 Ekumenizm i stosunki międzyreligijne
2.6 Zwyczaje Jana Pawła II
2.7 Papież młodych
3 Choroba i śmierć
3.1 Pogrzeb
3.2 Jan Paweł II Wielki
3.3 Następca Jana Pawła II
4 Proces beatyfikacyjny
5 Dokumenty papieskie
5.1 Encykliki Jana Pawła II
5.2 Adhortacje apostolskie
5.3 Konstytucje apostolskie
6 Krytyka i kontrowersje
7 Testament Jana Pawła II
8 Twórczość i publikacje
8.1 Teatr
8.2 Książki wydane jako Karol Wojtyła
8.3 Książki wydane jako Jan Paweł II
8.4 Wydawnictwa muzyczne
9 Ciekawostki
10 Zobacz też
11 Przypisy
12 Linki zewnętrzne



Życie przed wyborem na papieża

Dzieciństwo i młodość

Karol Wojtyła w wieku dwunastu latKarol Wojtyła urodził się w Wadowicach jako drugi syn Karola Wojtyły i Emilii z Kaczorowskich. Ród Wojtyłów wywodzi się z Czańca koło Kęt i Lipnika (obecnie dzielnica Bielska-Białej). Ród Kaczorowskich pochodzi z Michałowa k. Szczebrzeszyna.


Rodzinny dom papieża Jana Pawła II w WadowicachKarol Wojtyła ochrzczony został dnia 20 czerwca 1920 roku przez księdza Franciszka Żaka, kapelana wojskowego. Rodzicami chrzestnymi Karola Wojtyły byli Józef Kuczmierczyk, szwagier Emilii Wojtyły, i jej siostra, Maria Wiadrowska[2]. Rodzice nadali imię Karolowi na cześć ostatniego cesarza Austrii bł. Karola Habsburga.

Rodzina Wojtyłów żyła skromnie. Jedynym źródłem utrzymania była pensja ojca – wojskowego urzędnika w Powiatowej Komendzie Uzupełnień w stopniu porucznika. Matka pracowała dorywczo jako szwaczka. Edmund, brat Karola, po ukończeniu wadowickiego gimnazjum studiował medycynę w Krakowie i został lekarzem. Wojtyłowie mieli jeszcze jedno dziecko - Olgę, która zmarła po urodzeniu.

W dzieciństwie Karola nazywano najczęściej zdrobnieniem imienia – Lolek. Był chłopcem bardzo utalentowanym i wysportowanym. Regularnie grał w piłkę nożną oraz jeździł na nartach. Bardzo ważnym elementem życia Karola były wycieczki krajoznawcze, a także spacery po okolicy Wadowic. W większości wycieczek towarzyszył mu ojciec.

Jego matka zmarła 13 kwietnia 1929 roku, w wieku 45 lat. Trzy lata później, w 1932 r., zmarł na szkarlatynę w wieku 26 lat brat Edmund. Chorobą zaraził się od swojej pacjentki w szpitalu w Bielsku.


Ks. Figlewicz z ministrantamiOd września 1930 roku, po zdaniu egzaminów wstępnych, Karol Wojtyła rozpoczął naukę w 8-letnim Państwowym Gimnazjum Męskim im. Marcina Wadowity w Wadowicach. Nie miał żadnych problemów z nauką. Już w tym wieku, według jego katechetów, wyróżniała go także ogromna wiara. W pierwszej klasie ks. Kazimierz Figlewicz zachęcił go do przystąpienia do kółka ministranckiego, którego stał się prezesem. Katecheta ten miał znaczny wpływ na rozwój duchowy młodego Karola Wojtyły.

Podczas nauki w gimnazjum Karol zainteresował się teatrem - występował w przedstawieniach Kółka Teatralnego stworzonego przez polonistów z wadowickich gimnazjów: żeńskiego im. Michaliny Mościckiej i męskiego im. Marcina Wadowity (zobacz też: Teatr).


Studia

Karol Wojtyła (Foto: Paweł Bielec)14 maja 1938 Karol Wojtyła zakończył naukę w gimnazjum otrzymując świadectwo maturalne z oceną celującą, która umożliwiała podjęcie studiów na większości uczelni bez egzaminów wstępnych. Karol Wojtyła wybrał studia polonistyczne na Wydziale Filozoficznym Uniwersytetu Jagiellońskiego. Studia rozpoczął w październiku 1938 roku.

W pierwszym roku studiów Karol przeprowadził się wraz z ojcem do rodzinnego domu matki przy ul. Tynieckiej 10 w Krakowie. Czas od października 1938 do lutego 1941 roku to okres wytężonej nauki Karola na studiach, spotkań grupy literackiej, a także tworzenia własnej poezji. Dnia 18 lutego 1941 roku po długiej chorobie zmarł ojciec Karola. W 1942 i 1943, jako reprezentant krakowskiej społeczności akademickiej, udawał się do Częstochowy, by odnowić śluby jasnogórskie.

Wojna odebrała Karolowi Wojtyle możliwość kontynuowania studiów, zaczął więc pracować jako pracownik fizyczny w zakładach chemicznych Solvay. Początkowo od jesieni 1940 przez rok w kamieniołomie w Zakrzówku, a potem w oczyszczalni sody w Borku Fałęckim. W tym okresie Karol związał się też z polityczno-wojskową katolicką organizacją podziemną Unia, która starała się między innymi ochraniać zagrożonych Żydów.

Jesienią roku 1941 Karol wraz z przyjaciółmi założył Teatr Rapsodyczny, który swoje pierwsze przedstawienie wystawił 1 listopada 1941. Rozstanie Wojtyły z teatrem nastąpiło nagle w roku 1942, gdy postanowił on studiować teologię i wstąpił do tajnego Metropolitalnego Seminarium Duchownego w Krakowie gdzie 1 listopada 1946[3] otrzymał święcenia kapłańskie. W tym samym czasie rozpoczął w konspiracji studia na Wydziale Teologicznym Uniwersytetu Jagiellońskiego. W okresie od kwietnia 1945 do sierpnia 1946 roku Karol Wojtyła pracował na uczelni jako asystent i prowadził seminaria z historii dogmatu.


Kapłaństwo

Karol Wojtyła jako wikary w Niegowici16 listopada 1946 roku alumn Metropolitalnego Seminarium Duchownego w Krakowie Karol Wojtyła został subdiakonem, a tydzień później diakonem. Już 1 listopada 1946 roku kardynał Adam Stefan Sapieha wyświęcił Karola Wojtyłę na księdza. 2 listopada jako neoprezbiter odprawił Mszę św. prymicyjną w krypcie św. Leonarda w katedrze na Wawelu. 15 listopada Karol Wojtyła wraz z klerykiem Stanisławem Starowieyskim poprzez Paryż wyjechał do Rzymu, aby kontynuować studia na uczelni Instituto Internazionale Angelicum (obecnie Papieski Uniwersytet w Rzymie). Przez okres studiów zamieszkiwał w Kolegium Belgijskim, gdzie poznał wielu duchownych z krajów frankofońskich oraz z USA. W 1948 roku ukończył studia z dyplomem summa cum laude.

Pod kierunkiem wytrawnego teologa, dominikanina Reginalda Garrigou-Lagrange\'a napisał pracę doktorską pt. Zagadnienia wiary u świętego Jana od Krzyża, jednak z powodu braku funduszy na wydanie jej drukiem nie uzyskał stopnia doktorskiego. Tytuł ten został mu przyznany dopiero w Polsce.


Karol Wojtyła na spływie kajakowymW lipcu 1948 roku, na okres 7 miesięcy Karol Wojtyła został skierowany do pracy w parafii Niegowić, gdzie spełniał zadania wikarego i katechety. Od tego momentu rozpoczął się dla młodego księdza okres wycieczek i podróży z młodzieżą po Polsce. Wolny czas zawsze starał się spędzać z chłopcami i dziewczętami na łonie natury. W marcu 1949 roku Karol Wojtyła został przeniesiony do parafii św. Floriana w Krakowie. Tam też założył mieszany chorał gregoriański. Nadal często wyprawiał się na wycieczki z młodzieżą. Podczas wielu wycieczek ksiądz Wojtyła starał się zmylić ówczesną milicję i dlatego zdejmował sutannę i kazał nazywać się \"wujkiem\".

W roku 1951 po śmierci kardynała Sapiehy, Karol Wojtyła został skierowany na urlop w celu ukończenia pracy habilitacyjnej. W tym okresie dużo uwagi poświęcił także pracy publicystycznej. Pisał wiele m.in. na temat chrześcijańskiej etyki seksualizmu. Dnia 12 grudnia 1953 jego praca Ocena możliwości oparcia etyki chrześcijańskiej na założeniach systemu Maxa Schelera została przyjęta jednogłośnie przez Radę Wydziału Teologicznego UJ, jednak Wojtyła nie uzyskał habilitacji z powodu odmowy Ministerstwa Oświaty.

Karol Wojtyła powrócił do przerwanych obowiązków. Wykładał m.in. w seminariach diecezji: krakowskiej, katowickiej i częstochowskiej (mieściły się one wszystkie w Krakowie) oraz na Katolickim Uniwersytecie Lubelskim. Jego wykłady obejmowały głównie teologię moralną i etykę małżeńską.


Biskup i kardynał

Ulica Franciszkańska 3. \"Okno papieskie\" nad bramą wjazdową do pałacu biskupiego w KrakowieW roku 1958 Karol Wojtyła został mianowany biskupem tytularnym Ombrii, a także biskupem pomocniczym Krakowa. Konsekracji biskupiej ks. Karola Wojtyły dokonał 28 września 1958 w katedrze na Wawelu metropolita krakowski i lwowski, arcybiskup Eugeniusz Baziak. Współkonsekratorami byli biskupi Franciszek Jop i Bolesław Kominek. W 1962 roku został krajowym duszpasterzem środowisk twórczych i inteligencji. Na okres biskupstwa Karola Wojtyły przypadły także obrady Soboru Watykańskiego II, w których aktywnie uczestniczył. Już w tym okresie Karol Wojtyła bardzo dużo czasu poświęcał na podróże zagraniczne w celach ewangelizacyjnych i religijnych.

30 grudnia 1963, półtora roku po śmierci swego poprzednika, arcybiskupa Eugeniusza Baziaka, Karol Wojtyła został mianowany arcybiskupem metropolitą krakowskim. Podczas konsystorza 26 czerwca 1967 został nominowany kardynałem. 29 czerwca 1967 roku otrzymał w Kaplicy Sykstyńskiej od papieża Pawła VI czerwony biret, a jego kościołem tytularnym stał się kościół św. Cezarego Męczennika na Palatynie.


OdsłuchajOgłoszenie wyboru Jana Pawła II 16 października 1978. Ogłasza kardynał protodiakon Pericle Felici.Na zwołanym po śmierci Jana Pawła I drugim konklawe w roku 1978 Wojtyła został wybrany na papieża i przybrał imię Jana Pawła II. Wynik wyboru ogłoszono 16 października o 16:16.


Wykładniki pontyfikatu

Papież Jan Paweł II podczas Audiencji Generalnej w dniu 29 września 2004 na Placu św. Piotra w RzymieOd 14 marca 2004 roku pontyfikat Jana Pawła II jest uznawany za najdłuższy, po pontyfikacie Świętego Piotra oraz bł. Piusa IX. Był papieżem przez 26 i pół roku (9666 dni). Długość jego pontyfikatu podkreśla także kontrast z papiestwem jego poprzednika – Jana Pawła I – który papieżem był jedynie 33 dni.

Jan Paweł II beatyfikował i kanonizował o wiele więcej osób niż jakikolwiek poprzedni papież. Według danych na październik 2004 r. ogłosił on błogosławionymi w sumie 1340 osób. To, czy kanonizował więcej świętych, niż wszyscy poprzedni papieże razem wzięci, jest trudne do dowiedzenia, ponieważ wiele zapisów wczesnych kanonizacji jest niekompletnych, zaginionych lub niedokładnych.

Podczas swego pontyfikatu Jan Paweł II powołał więcej kardynałów, niż którykolwiek z jego poprzedników. Na dziewięciu konsystorzach papież kreował kardynałami 231 duchownych katolickich (Zobacz więcej: Kardynałowie z nominacji Jana Pawła II).

W 1989 roku Jan Paweł II otrzymał, wyjątkowo jako jedyny laureat, nagrodę Wiktora przyznawaną przez Akademię Telewizyjną (Wiktory 1989).

Podczas jego pontyfikatu ponad 300 milionów ludzi przeszło na katolicyzm.

Osobistym sekretarzem Jana Pawła II przez cały pontyfikat był arcybiskup Stanisław Dziwisz.


Polak-papież
Jan Paweł II był pierwszym papieżem z Polski, jak również pierwszym po 455 latach biskupem Rzymu, nie będącym Włochem. Wielokrotnie sam przywoływał spełnione proroctwo Juliusza Słowackiego z wiersza \"Słowiański papież\". Wybór na głowę Kościoła osoby z kraju socjalistycznego wpłynął znacząco na wydarzenia w Europie wschodniej i Azji w latach 80. XX wieku.

Papież był także honorowym obywatelem wielu polskich miast.


Zamach na Jana Pawła II
W dniu 13 maja 1981, podczas audiencji generalnej na Placu św. Piotra w Rzymie o godzinie 17:19, Jan Paweł II został postrzelony przez tureckiego zamachowca Mehmeta Ali Agcę w brzuch oraz rękę. Ranny papież osunął się w ramiona stojącego za nim sekretarza Dziwisza. Ochrona przewiozła Jana Pawła II do kliniki Gemelli, gdzie papieża poddano bardzo ciężkiej sześciogodzinnej operacji. Do pełni zdrowia jednak nigdy nie wrócił. Papież wierzył, że swoje ocalenie zawdzięczał wstawiennictwu Matki Bożej. Wyraził to słowami: Jedna ręka strzelała, a inna kierowała kulę.

Wierni dostrzegli pewien związek. Zamach miał miejsce 13 maja, podobnie jak pierwsze objawienie Matki Boskiej w Fatimie w roku 1917. Jan Paweł II spędził na rehabilitacji w szpitalu 22 dni. Potem wielokrotnie cierpiał z powodu różnorodnych dolegliwości będących następstwem postrzału. Papież nigdy nie ukrywał swoich niedomagań przed wiernymi, ukazując wszystkim oblicze zwykłego człowieka poddanego cierpieniu.

W marcu 2006 komisja śledcza włoskiego parlamentu powołana dla ustalenia odpowiedzialności obywateli włoskich podejrzanych o współpracę z KGB, ustaliła bezsprzecznie, że rozkaz zabicia papieża wydał osobiście I sekretarz KC KPZR Leonid Breżniew, a zatwierdziło Biuro Polityczne m. in. Michaił Gorbaczow. Ali Agca działał na zlecenie bułgarskiej służby bezpieczeństwa, której działania miało inspirować radzieckie KGB. Badania archiwów ujawniły, że istniała szansa na udaremnienie zamachu. Niestety sygnały ostrzegawcze przekazane przez amerykańską CIA zostały zlekceważone. Po zamachu otoczenie papieża wprowadziło specjalne środki bezpieczeństwa (m. in. papamobile został odpowiednio opancerzony).

2 lutego 1983 funkcjonariusze SB, pracownicy grupy \"D\" podjęli próbę skompromitowania Jana Pawła II przed jego II Podróżą Apostolską do Polski, podrzucając do mieszkania redaktora Tygodnika Powszechnego ks. Andrzeja Bardeckiego spreparowany pamiętnik Ireny Kinaszewskiej, znajomej Wojtyły.[4]


Podróże

Papież na lotnisku w Gdyni - 11 czerwca 1987
Jan Paweł II w Brazylii w 1997 roku
Jan Paweł II w parlamencie Rzeczypospolitej Polskiej w 1999 rokuZobacz więcej w osobnym artykule: Podróże apostolskie Jana Pawła II.

Charakterystycznym elementem pontyfikatu Jana Pawła II były liczne podróże zagraniczne. Odbył ich 104, odwiedzając wszystkie zamieszkane kontynenty. W wielu miejscach, które odwiedził Jan Paweł II, nigdy przedtem nie postawił stopy żaden papież. Był m.in. pierwszym papieżem, który odwiedził Wielką Brytanię (od roku 1534 Kościół Anglii nie uznaje władzy zwierzchniej Stolicy Apostolskiej). Mimo wielu zabiegów nie udało mu się jednak odbyć pielgrzymki do Rosji, prawdopodobnie ze względu na niechęć ze strony patriarchatu moskiewskiego, który zarzuca Watykanowi prozelityzm.

Jan Paweł II jako papież odwiedził m.in. Polskę (8 razy), USA (7 razy), Francję (7 razy).

Podróże apostolskie do Polski:

I pielgrzymka (2–10 czerwca 1979)
II pielgrzymka (16–23 czerwca 1983)
III pielgrzymka (8–14 czerwca 1987)
IV pielgrzymka (1–9 czerwca, 13–20 sierpnia 1991)
V pielgrzymka (22 maja 1995)
VI pielgrzymka (31 maja–10 czerwca 1997)
VII pielgrzymka (5–17 czerwca 1999)
VIII pielgrzymka (16–19 sierpnia 2002)
Podróże apostolskie we Włoszech (niektóre):

29 października 1978 – Mentorella
20 – 22 maja 1985 – Mediolan
8 – 10 maja 1993 – Sycylia
5 września 2004 – Loreto

Papież a wyznawcy judaizmu
Jan Paweł II wygłosił wiele przemówień i napisał dużą ilość listów na temat stosunku chrześcijan do społeczności żydowskiej. Skupił się nie tylko na tragedii holocaustu, ale również na aspektach teologicznych w relacjach między chrześcijaństwem a Narodem Wybranym, rozwijając i wprowadzając w praktykę myśl zaistniałą w dokumencie soborowym Nostra Aetate. Wedle watykanistów, należy widzieć w tej papieskiej wrażliwości echa jego przeżyć sprzed II wojny światowej i zwłaszcza z czasów wojennych. Potępił antysemityzm, który nazwał nie do pogodzenia z chrześcijaństwem. W okresie Wielkiego Jubileuszu roku 2000 dokonał historycznego wyznania win Kościoła – w tym win względem Żydów. Ważnymi etapami pojednawczymi były:

wizyta w Wielkiej Synagodze w Rzymie 13 kwietnia 1986 roku – pierwsza papieska wizyta w synagodze praktycznie od początku chrześcijaństwa,
pielgrzymka do Ziemi Świętej (20-26 marca 2000), w czasie której modlił się przed Ścianą Płaczu.

Ekumenizm i stosunki międzyreligijne
Wiele czasu poświęcił budowie jedności pomiędzy Kościołami chrześcijańskimi. Sam podkreślał także ważność ekumenizmu w jego pontyfikacie, m.in. w encyklice Redemptor hominis: nigdy nie przestanę tego podkreślać i będę popierał każdy wysiłek podejmowany w tym kierunku na wszystkich płaszczyznach, w których spotkamy naszych braci chrześcijan.

Jan Paweł II wielką wagę przywiązywał do stosunków z ludźmi innej wiary, nie tylko w ramach chrześcijaństwa, ale także członków innych religii i ateistów. W 1999 r. papież ucałował Koran przywieziony w prezencie przez muzułmańskich duchownych. Osobiście uczestniczył we wspólnym trwaniu w modlitwie w Asyżu przedstawicieli kilkudziesięciu religii światowych.


Zwyczaje Jana Pawła II
Za pontyfikatu Jana Pawła II, dzięki samemu papieżowi, nastąpiły ogromne zmiany w Watykanie, a także w postrzeganiu osoby papieża przez społeczność zarówno katolicką jak i pozostałych chrześcijan oraz wyznawców innych religii. Zaraz po swoim wyborze na Stolicę Apostolską Jan Paweł II nie pozwolił prymasowi Wyszyńskiemu uklęknąć przed sobą. Pierwsze przemówienie wygłosił po włosku, a więc w języku narodu, do jakiego przemawiał. Do tej pory przyjęte było, że papież zawsze swoje pierwsze przemówienie wygłasza po łacinie. To był dopiero początek wielkich zmian. Należą do nich:

liczne pielgrzymki (zagraniczne oraz parafii we Włoszech),
zwyczaj całowania ziemi kraju, do którego przybywał z pielgrzymką,
msze święte dla wielkich tłumów, organizowane na stadionach, lotniskach, placach itp.,
wygłaszanie całych homilii lub choćby krótkich sentencji w języku kraju, do którego przybywał z pielgrzymką (porozumiewał się swobodnie w językach: polskim, włoskim, francuskim, niemieckim, angielskim, hiszpańskim, portugalskim, łacinie i klasycznej grece),
udział zespołów folklorystycznych w czasie mszy,
spotkania z duchownymi innych wyznań oraz odwiedziny świątyń różnych religii (chrześcijańskich oraz niechrześcijańskich),
udział w przedsięwzięciach artystycznych: koncertach, występach zespołów, projekcjach filmowych,
wykonywanie kapłańskich posług
prywatne spotkania z wiernymi,
bezpośrednie spotkania z ludźmi w trakcie pielgrzymek,
żarty i bezpośredniość w kontaktach z ludźmi.
Wprawdzie już począwszy od Jana XXIII papiestwo zaczęło rezygnować z niektórych elementów ceremoniału, jednakże dopiero Jan Paweł II zniwelował większość barier, przyjmując postawę papieża bliskiego wszystkim ludziom, papieża-apostoła. Nie zmieniło się to nawet po zamachu.


Papież młodych
Jan Paweł II chętnie spotykał się z młodymi ludźmi i poświęcał im dużo uwagi. Na spotkanie w Rzymie 31 marca 1985 roku, który ONZ ogłosiło Międzynarodowym Rokiem Młodzieży, napisał list apostolski na temat roli młodości jako okresu szczególnego kształtowania drogi życia, a 20 grudnia zapoczątkował tradycję Światowych Dni Młodzieży. Odtąd co roku przygotowywał orędzie skierowane do młodych, które stawało się tematem tego międzynarodowego spotkania, organizowanego w różnych miejscach świata (np. w Polsce w Częstochowie w 1991 roku).


Choroba i śmierć

Tłumy wiernych oczekujących w kolejce, aby oddać hołd Janowi Pawłowi II (5 kwietnia 2005)Jan Paweł II od początku lat 90. cierpiał na postępującą chorobę Parkinsona. Mimo licznych spekulacji i sugestii ustąpienia z funkcji, które nasilały się w mediach zwłaszcza podczas kolejnych pobytów papieża w szpitalu, pełnił ją aż do śmierci. W lipcu 1992 przeszedł operację w celu usunięcia guza nowotworowego na jelicie grubym. Jego długoletnie zmagania z chorobą i starością były osobistym przykładem głoszonych na ten temat poglądów, w których podkreślał godność ludzkiego cierpienia i odnosił je do męki Chrystusa. 13 maja 1992 papież ustanowił nawet Światowy Dzień Chorego.

Nagłe pogorszenie stanu zdrowia papieża rozpoczęło się 1 lutego 2005. Przez ostatnie dwa miesiące życia Jan Paweł II wiele dni spędził w szpitalu i nie udzielał się publicznie. Przeszedł grypę oraz zabieg tracheotomii, wykonany z powodu niewydolności oddechowej. W czwartek 31 marca tuż po godzinie 11, gdy Jan Paweł II udał się do swej prywatnej kaplicy, wystąpiły u niego silne dreszcze, ze wzrostem temperatury ciała do 39,6C. Był to początek wstrząsu septycznego połączonego z zapaścią sercowo-naczyniową. Czynnikiem wywołującym była infekcja dróg moczowych w osłabionym chorobą Parkinsona i niewydolnością oddechową organizmie.

Zobacz Wikinews na temat śmierci Jana Pawła II
Zobacz Wikinews na temat ujawnienia testamentu Jana Pawła II
Uszanowano wolę papieża, który chciał pozostać w domu. Podczas mszy przy jego łożu, którą Jan Paweł II koncelebrował z przymkniętymi oczyma, kardynał Marian Jaworski udzielił mu namaszczenia chorych. 2 kwietnia, w dniu śmierci, o godzinie 7.30 rano, papież zaczął tracić przytomność, a późnym porankiem przyjął jeszcze watykańskiego sekretarza stanu kardynała Angelo Sodano. Później tego samego dnia doszło do gwałtownego wzrostu temperatury. Około godziny 15.30 bardzo słabym głosem papież powiedział: \"Pozwólcie mi iść do domu Ojca\". O godzinie 19 wszedł w stan śpiączki, a monitor wykazał postępujący zanik funkcji życiowych. Osobisty papieski lekarz Renato Buzzonetti stwierdził śmierć Jana Pawła II o godzinie 21.37, ale elektrokardiogram wyłączono dopiero po 20 minutach od tej chwili. Zmarł 2 kwietnia 2005 po zakończeniu Apelu Jasnogórskiego, w pierwszą sobotę miesiąca i wigilię Święta Miłosierdzia Bożego, w 9666. dniu swojego pontyfikatu. W ciągu ostatnich dwóch dni życia nieustannie towarzyszyli mu wierni z całego świata, śledząc na bieżąco wiadomości dochodzące z Watykanu.

7 kwietnia 2005 opublikowany został testament Jana Pawła II.


Pogrzeb
Zobacz więcej w osobnym artykule: Żałoba w Polsce po śmierci Jana Pawła II.


Ciało Jana Pawła II, wystawione w Bazylice Św. Piotra. W tle widać obecnego prezydenta USA George\'a W. Busha, jego żonę Laurę Bush, byłego prezydenta George\'a H. W. Busha, byłego prezydenta Billa Clintona, sekretarz stanu Condoleezzę Rice i Andy\'ego Carda.Pogrzeb Jana Pawła II odbył się w piątek 8 kwietnia 2005 r. Trumnę z prostych desek z drewna cyprysowego (symbolu nieśmiertelności) ustawiono wprost na rozłożonym na bruku placu św. Piotra dywanie. Mszy świętej koncelebrowanej przez kolegium kardynalskie i patriarchów katolickich Kościołów wschodnich przewodniczył dziekan kolegium, kardynał Joseph Ratzinger (11 dni później wybrano go na nowego papieża - Benedykta XVI). Uczestniczyło w niej na placu św. Piotra ok. 300 tysięcy wiernych oraz 200 prezydentów i premierów, a także przedstawiciele wszystkich wyznań świata, w tym duchowni islamscy i żydowscy. Wielu zgromadzonych na uroczystości ludzi miało ze sobą transparenty z włoskim napisem santo subito (\"święty natychmiast\"). W całym Rzymie przed ekranami rozstawionymi w wielu miejscach miasta zgromadziło się 5 mln. ludzi, w tym ok. 1,5 mln. Polaków.

Po zakończeniu nabożeństwa żałobnego, w asyście tylko duchownych z najbliższego otoczenia, papież został pochowany w podziemiach bazyliki św. Piotra na Watykanie, w krypcie Jana XXIII, beatyfikowanego w 2000 roku. Prosty grobowiec o głębokości 1,7 m, przykryty marmurową płytą z napisem \"Ioannes Paulus II 16 X 1978 - 2 IV 2005\", jest spełnieniem zapisu z testamentu, który mówił o \"prostym grobie w ziemi\". Grobowiec Jana Pawła II znajduje się w krypcie w pobliżu miejsca, gdzie według tradycji znajduje się grobowiec św. Piotra.

Zobacz w Wikiźródłach tekst homilii kardynała Ratzingera
Zobacz Wikinews na temat pogrzebu Jana Pawła II
Procesji z trumną przewodniczył kardynał kamerling, Eduardo Martinez Somalo. W Grotach Watykańskich trumnę złożono w drugiej, cynkowej, którą szczelnie zalutowano, a tę w trzeciej, wykonanej z drewna orzechowego. Do trumny został włożony woreczek z medalami wybitymi w czasie pontyfikatu Jana Pawła II oraz umieszczony w ołowianym pojemniku akt, który zawiera najważniejsze fakty z okresu jego pontyfikatu. Trumny zostały opatrzone watykańskimi pieczęciami. W złożeniu trumny uczestniczyli jedynie najbliżsi współpracownicy papieża, arcybiskupi Stanisław Dziwisz i Piero Marini.


Jan Paweł II Wielki
Po śmierci papieża, wielu duchownych przedstawicieli Watykanu, a także wielu wiernych oraz w mass mediach zaczęto dodawać mu nowy przydomek nazywając go Janem Pawłem Wielkim. Tylko trzech papieży w historii Kościoła katolickiego nosiło taki przydomek (papież Leon I, Mikołaj I i Grzegorz I).

Przydomek ten pojawił się po raz pierwszy w homilii wygłoszonej przez kardynała Angelo Sodano w czasie żałobnej mszy na placu św. Piotra w niedzielę 3 kwietnia 2005 (nazajutrz po śmierci Jana Pawła II) oraz w publikacjach Tygodnika Powszechnego. Również nowy papież, Benedykt XVI, rozpoczął swoje wystąpienie od słów: \"Po wielkim papieżu Janie Pawle II...\". Wyraz temu daje często, kiedy wspomina swojego poprzednika.


Następca Jana Pawła II
Następcę Jana Pawła II konklawe wybrało 19 kwietnia 2005. Został nim jeden z najbliższych współpracowników zmarłego papieża, niemiecki kardynał Joseph Ratzinger, który przyjął imię Benedykta XVI.


Proces beatyfikacyjny
Zobacz Wikinews na temat rozpoczęcia procesu beatyfikacji Jana Pawła II13 maja 2005 papież Benedykt XVI zezwolił na natychmiastowe rozpoczęcie procesu beatyfikacyjnego Jana Pawła II, udzielając dyspensy od pięcioletniego okresu oczekiwania od śmierci kandydata, jaki jest wymagany przez prawo kanoniczne. Od momentu zezwolenia na rozpoczęcie procesu beatyfikacyjnego Janowi Pawłowi II przysługuje tytuł Sługi Bożego. Formalne proces rozpoczął się 28 czerwca 2005 kiedy zaprzysiężeni zostali członkowie trybunału beatyfikacyjnego. Postulatorem procesu został polski ksiądz Sławomir Oder.

2 kwietnia 2007 zakończyła się faza diecezjalna procesu. Wszystkie akta zostały przekazane do watykańskiej Kongregacji ds. kanonizacyjnych.


Dokumenty papieskie
Zobacz też artykuł: Listy Jana Pawła II

Encykliki Jana Pawła II
Zobacz w Wikiźródłach:
Redemptor Hominis
Dives in Misericordia
Laborem Exercens
Slavorum Apostoli
Dominum et Vivificantem
Redemptoris Mater
Sollicitudo Rei Socialis
Redemptoris Missio
Centesimus Annus
Veritatis Splendor
Evangelium Vitae
Ut Unum Sint
Fides et Ratio
Ecclesia de EucharistiaRedemptor Hominis – Jezus Chrystus – Odkupiciel człowieka – 4 marca 1979
Dives in Misericordia – Boże miłosierdzie – 30 listopada 1980
Laborem Exercens – O pracy ludzkiej – 14 września 1981
Slavorum Apostoli – Na 1100 rocznicę dzieła ewangelizacji Św. Cyryla i Metodego – 2 czerwca 1985
Dominum et Vivificantem – Duch Święty w życiu Kościoła i świata – 18 maja 1986
Redemptoris Mater – Błogosławiona Maryja Dziewica w życiu pielgrzymującego Kościoła – 25 marca 1987
Sollicitudo Rei Socialis – Społeczna troska – 30 grudnia 1987
Redemptoris Missio – O stałej aktualności posłania misyjnego – 7 grudnia 1990
Centesimus Annus – W stulecie encykliki Leona XIII Rerum Novarum – 1 maja 1991
Veritatis Splendor – Podstawowe problemy nauczania moralnego Kościoła – 6 sierpnia 1993
Evangelium Vitae – O wartości i nienaruszalności życia ludzkiego – 25 marca 1995
Ut Unum Sint – O działalności ekumenicznej – 25 maja 1995
Fides et Ratio – O relacjach między wiarą a rozumem – 14 września 1998
Ecclesia de Eucharistia – Eucharystia w życiu Kościoła – 17 kwietnia 2003

Adhortacje apostolskie
Catechesi Tradendae – O katechizacji w naszych czasach – 1979
Familiaris Consortio – O zadaniach rodziny chrześcijańskiej w świecie współczesnym – 1981
Redemptionis Donum – O konsekracji zakonnej w świetle tajemnicy odkupienia – 1984
Reconciliatio et Paenitentia – O pojednaniu i pokucie w dzisiejszym posłannictwie Kościoła – 1984
Christifideles Laici – O powołaniu i misji świeckich w Kościele i w świecie dwadzieścia lat po Soborze Watykańskim II – 1988
Redemptoris Custos – O świętym Józefie i jego posłannictwie w życiu Chrystusa i Kościoła – 1989
Pastores Dabo Vobis – O formacji kapłanów we współczesnym świecie – 1992
Ecclesia in Africa – O Kościele w Afryce – 1995
Vita Consecrata – O życiu konsekrowanym i jego misji w Kościele i w świecie – 1996
Ecclesia in America – O Kościele w Ameryce – 1999
Ecclesia in Asia – O Kościele w Azji 1999
Ecclesia in Oceania – O Kościele w Oceanii – 2001
Ecclesia in Europa – O Kościele w Europie 2003
Pastores gregis – O biskupie, słudze Ewangelii Jezusa Chrystusa dla nadziei świata – 2003

Konstytucje apostolskie
Sapientia Christiana – o uniwersytetach i wydziałach teologicznych – 1979
Magnum Matrimonii Sacramentum – prawne uznanie Papieskiego Instytutu Studiów nad Małżeństwem i Rodziną – 1982
Ut Sit – o powołaniu Prałatury Personalnej Świętego Krzyża i Opus Dei – 1982
Sacrae Disciplinae Leges – ogłoszona z okazji wprowadzenia nowego kodeksu prawa kanonicznego – 1983
Divinus perfectionis Magister – określająca zasady postępowania beatyfikacyjnego i kanonizacyjnego – 1983
Spirituali Militum Curae – o duszpasterstwie żołnierzy – 1986
Pastor Bonus – o odnowie i reformie Kurii Rzymskiej – 1988
Ex corde Ecclesiae – o uniwersytetach katolickich – 1990
Sacri Canones - ogłoszona z okazji wprowadzenia kodeksu kanonów Kościołów wschodnich - 1990
Fidei Depositum – z okazji publikacji Katechizmu Kościoła Katolickiego 1992
Universi Dominici Gregis – o wakacie Stolicy Piotrowej – 1996

Krytyka i kontrowersje
Zobacz więcej w osobnym artykule: Krytyka papieża Jana Pawła II.

Jan Paweł II podczas swojej posługi zdobył wielkie uznanie na całym świecie, ale niektóre poglądy głoszone przez niego wywołały wyraźną krytykę. Różne środowiska spoglądały na poczynania papieża Polaka z odmiennych perspektyw, co często prowadziło do formułowania sprzecznych zarzutów wobec nauczania kolejnego następcy na stolicy Piotrowej.

Niektórzy konserwatyści widzieli w papieżu modernistę podważającego odwieczne tradycje Kościoła. Nie mogli mu darować wspierania ekumenizmu oraz szerokiego otwarcia Kościoła katolickiego na inne religie.

Jednak najgłośniejsza była krytyka z jaką Jan Paweł II spotkał się ze strony przedstawicieli ruchów laickich. Stosunek papieża do kapłaństwa kobiet stał się podstawą krytyki pochodzącej ze środowiska feministycznego. Wśród organizacji walczących z pandemią HIV kontrowersje budziły wypowiedzi papieża Polaka dotyczące zakazu stosowania wszystkich metod antykoncepcji oprócz metod naturalnych.

Wewnątrz kościoła Jan Paweł II spotkał się z krytyką ze strony zwolenników zniesienia celibatu księży. Poważnym zarzutem wobec papieża stało się oskarżenie o niewłaściwe traktowanie przypadków pedofilii pośród kapłanów. W Polsce niektórzy biskupi dostrzegli płytki stosunek rodaków do jego nauczania. Według krytyków zdolności medialne Jana Pawła II pozwalały mu na dotarcie do mas, ale ujemną stroną powszechnego uwielbienia dla papieża Polaka był nierzadko brak refleksji nad słowami, które wypowiadał.

Papież ten był również bardzo negatywnie nastawiony do Teologii wyzwolenia jako nie w pełni zgodnej z wiarą katolicką. Często nie ograniczał się tylko do krytyki, ale okazywał wręcz niechęć do tego nurtu, potępił go podczas pielgrzymki do Meksyku w roku 1979. Z tego też powodu powstał konflikt między Janem Pawłem II a arcybiskupem Oscarem Romero z Salwadoru.


Testament Jana Pawła II
Zobacz w Wikiźródłach tekst testamentuTestament Jana Pawła II opublikowano 7 kwietnia 2005

Twórczość i publikacje
Karol Wojtyła jako poeta był zafascynowany romantyzmem, a szczególnie twórczością Norwida. Swoje wczesne utwory publikował od roku 1950 w prasie katolickiej pod pseudonimami literackimi Andrzej Jawień, AJ i Piotr Jasień, a po 1961 roku - Stanisław Andrzej Gruda. Był wieloletnim współpracownikiem Tygodnika Powszechnego.

Wszelka działalność artystyczna (wcześniej aktorstwo, później twórczość literacka) zakończyła się z chwilą jego wyboru na papieża. Jedynym wyjątkiem jest wydany 6 marca 2003 poemat \"Tryptyk rzymski\", który sygnował już jako Jan Paweł II.

W roku 1999 udziałem Jana Pawła II ukazała się płyta CD pt. \"Abbà Pater\", na której znalazły się fragmenty recytowane i śpiewane przez Jana Pawła II w muzycznym opracowaniu Leonarda de Amicis oraz Stefano Mainettiego. Ten projekt muzyczny powstał dla uczczenia oficjalnych obchodów 2000-lecia chrześcijaństwa oraz jubileuszu dwudziestolecia pontyfikatu Jana Pawła II. Jest on pierwszym w historii wydawnictwem muzycznym z udziałem papieża. Powstał przy udziale Radia Watykańskiego i pod patronatem nuncjatur apostolskich w kilku krajach. Utwór Pater Noster pochodzący z płyty CD, ukazał się również w wersji wideo.


Teatr
Z teatrem Karol Wojtyła zetknął się już w gimnazjum w Wadowicach, gdzie brał udział jako aktor w przedstawieniach szkolnych. Swoje zainteresowania teatralne traktował bardzo poważnie, a na kształtowanie jego osobowości jako artysty miał największy wpływ jego mistrz, reżyser teatralny Mieczysław Kotlarczyk. Brał udział w stworzonym jesienią roku 1941 przez Kotlarczyka Teatrze Słowa (później nazywany Teatrem Rapsodycznym). W 1942, ku rozczarowaniu Kotlarczyka, Wojtyła zrezygnował z kariery artystycznej i postanowił studiować teologię w tajnym Metropolitalnym Seminarium Duchownym w Krakowie, a potem na konspiracyjnym Wydziale Teologii Uniwersytetu Jagiellońskiego.

Mimo że Karol Wojtyła w latach 40. wybrał drogę kapłaństwa, nie zerwał swoich związków z teatrem - był dramaturgiem i krytykiem teatralnym. W swoim dorobku ma kilka dzieł teatralnych (Hiob, Jeremiasz - oba z 1940), a uważa się, że jedna ze sztuk o tematyce starotestamentowej zaginęła w czasie wojny.

Sztuka Brat naszego Boga została zainspirowana postacią żyjącego na przełomie XIX i XX wieku Adama Chmielowskiego. Chmielowski, malarz i teoretyk sztuki, stał się założycielem zgromadzenia albertynów, i zajmował się w Krakowie pomocą biednym, upośledzonym i chorym. W roku 1989 Adam Chmielowski został przez Jana Pawła II kanonizowany.

Najbardziej znana jest sztuka z 1960 roku pod tytułem Przed sklepem jubilera. Traktuje ona o miłości i małżeństwie w obliczu miłości Boga do ludzi.

Znane dramaty Karola Wojtyły:

Hiob (1940)
Jeremiasz (1940)
Brat naszego Boga (1944-1950)
Przed sklepem jubilera (1960)
Promieniowanie ojcostwa (1964)

Książki wydane jako Karol Wojtyła
Świętego Jana od Krzyża nauka o wierze
Miłość i odpowiedzialność - Lublin 1960, KUL
Osoba i czyn
Znak, któremu sprzeciwiać się będą
Zagadnienie podmiotu moralności
Elementarz etyczny
Aby Chrystus się nami posługiwał

Książki wydane jako Jan Paweł II
Przekroczyć próg nadziei - Lublin, 1994 KUL - ISBN 83-228-0395-8
Tryptyk rzymski (poemat) - Kraków 2003, Wydawnictwo Literackie - ISBN 83-88971-43-3
Dar i Tajemnica 1996
Wstańcie, chodźmy - Kraków 2004, Wydawnictwo św. Stanisława - ISBN 83-88971-86-7
Pamięć i tożsamość - Kraków 2005, Społeczny Instytut Wydawniczy Znak - ISBN 83-240-0525-0

Wydawnictwa muzyczne
Abbà Pater - Sony Music Entertainment, 1999
Wśród nocnej ciszy z albumu Wśród nocnej ciszy... - śpiew

Ciekawostki
Karol Wojtyła jeszcze jako biskup był jedną z osób rannych w katastrofie kolejowej koło Działdowa, która wydarzyła się 3 lipca 1967[potrzebne źródło].
Na wniosek niewidomych dzieci z Krakowa i z Lasek Jan Paweł II został 267 Kawalerem Orderu Uśmiechu, który przyznała mu Międzynarodowa Kapituła Orderu Uśmiechu a wręczenie miało miejsce dopiero 28 marca 1984 roku w Watykanie.

Zobacz też
Szukaj informacji na ten temat w projektach siostrzanych Wikipedii:
Cytaty w Wikicytatach
Teksty źródłowe w Wikiźródłach
Grafiki i media na Wikimedia Commons
konklawe 1978
herb Jana Pawła II
papamobile
Karol - Człowiek, który został papieżem - film o Karolu Wojtyle z 2005 roku
Karol - Papież, który pozostał człowiekiem - film o pontyfikacie Jana Pawła II z 2006 roku
Jan Paweł II - film o pontyfikacie Jana Pawła II z 2005 roku
Dom Jana Pawła II
Arturo Mari - osobisty fotograf Jana Pawła II
pomniki papieża Jana Pawła II
Świadectwo - książka biograficzna o Janie Pawle II

Przypisy
↑ Time Person of the year 1994
↑ Kalendarium wadowickie Karola Wojtyły
↑ Absolwenci Wyższego Seminarium Duchownego Archidiecezji krakowskiej (1 XI 1946)
↑ Marek Lasota O raporcie Sejmowej Komisji Śledczej poświęconym Grupie \"D\" w MSW Biuletyn IPN 2003 nr 1 s. 34

Linki zewnętrzne
Biografia, twórczość, pielgrzymki, zamach, testament, konklawe, święci, myśli, epitafium, kremówki
Oficjalna strona Watykanu
Informacje o Janie Pawle II w językach: angielskim, francuskim, hiszpańskim, niemieckim, portugalskim, włoskim.
Encykliki Jana Pawła II
Serwis poświęcony papieżowi Janowi Pawłowi II w portalu Polska.pl
Anegdoty papieskie
www.pawelzuchniewicz.pl - Opowiadania oraz słuchowiska (MP3) o życiu Jana Pawła II, autorstwa Pawła Zuchniewicza
Transmisja pogrzebu Ojca Świętego Jana Pawła II
Homilia Ojca Świętego Jana Pawła II wygłoszona 02 czerwca 1979 na Placu Zwycięstwa w Warszawie
Obszerny zbiór tekstów Jana Pawła II w archiwum polskiego wydania \"L\'Osservatore Romano\"