Ściągi - historia współczesna.

Ruch oporu na ziemiach polskich:
- powstanie pierwszych organizacji konspiracyjnych już w pierwszych dniach okupacji niemieckiej i radzieckiej

Niemcy:
- brak korzyści dla podporządkowujących się okupantowi
- krwawy terror hitlerowski przynosił skutek odwrotny do zamierzonego
- wzrost determinacji i narodowej jedności Polaków

ZSRR:
- propaganda i polityka gwarantowania pewnych korzyści materialnych skłoniła do współpracy z władzami duże grupy miejscowej ludności (Polaków, Żydów i Ukraińców)
- rozbicie jedności lokalnych społeczeństw
- masowe kolaborowanie z władzami komunistycznymi – skutecznie działające NKWD

Bierny opór:
- jedna z najbardziej powszechnych form reakcji Polaków na działania niemieckie
- uchylanie się od jakiejkolwiek współpracy
- krytykowanie i ośmieszanie zarządzeń
- zrywanie oficjalnych ogłoszeń
- słuchanie i rozpowszechnianie informacji przekazywanych przez rozgłośnie alianckie

Polityczne organizacje konspiracyjne:
- szeroki zasięg działań konspiracyjnych Polaków obejmował wszystkie aspekty życia społeczeństwa – było to Polskie Państwo Podziemne
- działalność licznych partii politycznych – Polska Partia Socjalistyczna, Stronnictwo Ludowe, Stronnictwo Narodowe i Stronnictwo Pracy
- luty 1940 rok – powstanie Politycznego Komitetu Porozumiewawczego – stanowił reprezentację głównych stronnictw politycznych w Polsce; przewodniczącym był Kazimierz Pużak
- marzec 1943 rok – komitet przekształcił się w Krajową Reprezentację Polityczną, a w styczniu 1944 roku w Radę Jedności Narodowej (podziemny parlament)
- grudzień 1940 rok – powołanie Delegatury Rządu Rzeczypospolitej Polskiej na Kraj, która utworzyła podziemną administrację państwową; ten urząd sprawowali kolejno: Cyryl Ratajski, Jan Piekałkiewicz i Jan Stanisław Jankowski
- maj 1944 rok – utworzenie Krajowej Rady Ministrów (Delegat z trzema zastępcami) – organ władzy wykonawczej Polskiego Państwa Podziemnego
- działalność Departamentu Informacji, któremu podporządkowana była prasa podziemna – przekazywała informacje o sytuacji na froncie oraz w kraju i wzywała do oporu
- działalność Departamentu Oświaty i Kultury kierowanego przez utworzoną w październiku 1939 roku Tajną Organizację Nauczycielską – wspieranie tajnego nauczania, zajęcia odbywały się w domach a za udział w nich groziło więzienie lub obóz koncentracyjny
- 1942 rok – utworzenie organizacji społecznej – Rada Pomocy Żydom „Żegota” – przekazywanie do gett żywności, ubrań i lekarstw, organizowanie ucieczek z gett, dostarczanie fałszywych dokumentów, staranie się o mieszkania i kryjówki; uratowała ok. 100 tys. Żydów, mimo że udzielanie im jakiejkolwiek pomocy groziło śmiercią

Podziemie zbrojne:
- pierwsze oddziały partyzanckie powstały już we wrześniu 1939 roku – przeciw Niemcom oddziały mjr. Henryka Dobrzańskiego („Hubala”), przeciw Armii Czerwonej oddziały ppłk. Jerzego Dąmbrowskiego („Łupaszki”); ich działalność nie trwała długo
- 27 września 1939 roku gen. Juliusz Rómmel na rozkaz marszałka Edwarda Rydza – Śmigłego powołał Służbę Zwycięstwu Polski – tajna organizacja polityczno – wojskowa pod kierownictwem gen. Michała Karaszewiczowa – Tokarzewskiego – przygotowanie kraju do działań konspiracyjnych
- gen. Władysław Sikorski zdecydował się odsunąć przedstawicieli sanacji od działań konspiracyjnych i 13 listopada 1939 roku powołał Związek Walki Zbrojnej – przygotowanie powszechnego powstania zbrojnego, działalność wywiadowcza, propagandowa oraz walka zbrojna; była to organizacja wojskowa; komendantem był gen. Kazimierz Sosnkowski a na ziemiach polskich reprezentowali go płk Stefan „Grot” Rowecki (przeciw Niemcom) oraz gen. Michał Karaszewicz – Tokarzewski (przeciw ZSRR)
- 30 czerwiec 1940 roku – funkcję komendante głownego ZWZ powierzono Grotowi – Roweckiemu
- 14 luty 1942 rok – przemianowanie ZWZ na Armię Krajową – udział w odbudowie państwa polskiego przez walkę zbrojną i ogólnonarodowe powstanie
- kontynuacja akcji scaleniowej, mającej na celu pełne zespolenie całej zbrojnej konspiracji
- 1942 rok – podporządkowanie AK większości oddziałów NOW
- 1943 rok – podporządkowanie AK większości Batalionów Chłopskich
- 1944 rok – podporządkowanie AK części NSZ (Narodowe Siły Zbrojne)

Bieżąca działalność AK:

- duża rola Biura Informacji i Propagandy, odpowiedzialnego za propagandę patriotyczna w społeczeństwie, wydawało prasę niemieckojęzyczną, informującą o zbrodniach hitlerowców, bombardowaniu niemieckich miast, a także o planowanym ukaraniu winnych zbrodniczej działalności. Co miało na celu wzbudzenie w niemieckich żołnierzach zwątpienia w zwycięstwo i słuszność sprawy za która walczą

- działalność ta prowadzona była w ramach akcji N

- biuro zachęcało również do sabotażu(mało wydajna praca w fabrykach, uszkadzanie maszyn, narzędzi, niszczenie surowców w sposób uniemożliwiający wykrycie sprawców)

- Kierownictwo Dywersji, Kedyw – utworzone z połączenia Związku Odwetu ”Wachlarza” i Grup Szturmowych Szarych Szeregów. Zajmowało się koordynacją dywersji(zbrojne akcje małych grup złożonych z osób noszących ubrania cywilne i rozchodzących się do domów po wykonaniu zadania)

- do Grup Szturmowych Szarych Szeregów należeli harcerze, którzy ukończyli 17 lat

- ZWZ-AK – wzmocnione zostało przez cichociemnych – żołnierze polscy, szkoleni do zadań specjalnych w WB i przerzucani do okupowanej Polski drogą lotniczą. Skierowano ich ponad 300, objęli oni funkcje dowódcze i instruktorskie

- akcja nosząca kryptonim „Wieniec” – wysadzenie wszystkich torów kolejowych na wylotowych liniach z Warszawy

- wywiad i kontrwywiad podporządkowany był Oddziałowi II Informacyjno-Wywiadowczemu. Polskie siatki wywiadowcze przekazywały WB wiadomości o przygotowaniach Niemiec do agresji na ZSRR, o czym rząd brytyjski zawiadomił Stalina

- zlokalizowano miejsca produkcji pocisków odrzutowych, dzięki czemu Anglicy mogli zbombardować centrum badań pocisków, a przejecie rakiety nie wypału umożliwiło odkrycie jej budowy

- Kierownictwo Walki Podziemnej –utworzone w lipcu 1743r. z połączenia dwóch ośrodków Kierownictwa Walki Cywilnej oraz Kierownictwa Walki Konspiracyjnej - koordynowanie działań wymierzonych w okupantów, zlikwidowano 2 tys. agentów gestapo ok. 1 tys. żandarmów i uwolniono kilkuset więźniów

- Na przełomie 1942 i 1943 Niemcy rozpoczęli wysiedlanie Polaków z Zamojszczyzny, ale lokalne oddziały AK i BCh podjęły tam walkę. W marcu 1934 wsparła je komunistyczna GL.

- Opór Polaków uniemożliwił Niemcom przeprowadzenie operacji i spowodował gwałtowny rozwój oddziałów partyzanckich

- 30 czerwca 1943r. Niemcy ujeli Komendanta Głównego AK gen. Stefana „Grota” Roweckiego. Jego funkcje przejąl gen. Tadeusz Komorowski „Bór”

Plan Powstania:

* tworzono konspiracyjne odziały

* magazynowano i uruchamiano produkcje broni

* prowadzono działania wywiadowcze

* zakładano że armie niemiecka pokonają wojska radzieckie i wówczas rozpocznie ona paniczny odwrót zamierzano wtedy na wschód od granicy polsko- radzieckiej ustalonej w 1921r. rozpocząć akcje „wachlarz” mająca na celu zniszczenie linii komunikacyjnej wojsk niemieckich w czasie ich wycofywania się z obszarów ZSRR

* planowano rozbroić oddziały niemieckie, a w zdobytą broń i sprzęt wyposażyć polskie wojsko

* Niemcy mimo klęsk na froncie wschodnim wycofywali się zachowując porządek co dawało nadzieje przywódcą państwa podziemnego

* dlatego tez na przełomie 1943 i 1944 opracowano nowy plan „burza” wymierzony militarnie przeciwko Niemcom

* zrezygnowano z wybuchu powstania

* w ukryciu miała pozostać organizacja Nie, kierowana przed gen. Emila Fieldorfa pseudonim NIL

* miała ona kontynuować walkę o niepodległość Polski w wypadku klęski plany burza i przejecie władzy przez komunistów po zjecie polskiego terytorium przez Armie Czerwoną


Powstanie rządu emigracyjnego:

- polskie władze (prezydent Mościcki, premier Składkowski i naczelny wódź, Rydz Śmigły) zostały internowane przez Rumunów, gdyż uważali oni, że władze polskie naruszyły neutralność ich państwa

- Mościcki, świadom konieczności zachowania ciągłości istnienia władz polskich, skorzystał z uprawnień konstytucyjnych i mianował swoim następcą gen B. Wieniawę-Długoszowskiego

- nominacja ta nie spodobała się, więc ostatecznie zastępcą został Władysław Raczkiewicz – były marszałek senatu

- Raczkiewicz 30 września 1939r. złożył przysięgę prezydencką

- tego samego dnia na stanowisko premiera powołał gen. Sikorskiego, któremu powierzył wkrótce urząd Naczelnego Wodza

- Sikorski powołał rząd koalicyjny, w skład którego weszli politycy ze Stronnictwa Narodowego, Stronnictwa Ludowego, Polskiej Partii Socjalistycznej oraz chadeckiego Stronnictwa Pracy

- siedzibą rządu na uchodźstwie początkowo był Paryż, a później miejscowość Anders

- Raczkiewicz pod presją rządu francuskiego, przekazał część swoich uprawnień premierowi i w rezultacie Sikorski stał się najważniejszym polskim politykiem

- Rada Narodowa Rzeczpospolitej stanowiła organ doradczy polskiej władz emigracyjnych, na czele jej stał Paderewski

Powstanie Polskich Sił Zbrojnych:
- na mocy umów zawartych z W. Brytanią sformowano Polskie Siły Zbrojne
- ok. 80 tys. żołnierzy
- znaleźli się tam Polonusi oraz wielu Polaków, którzy zdołali uciec z okupowanego kraju

PSZ w walkach z hitlerowcami:

- polscy żołnierze po raz pierwszy wzięli udział w bojach o Norwegie w kwietniu 1940r.. Jednak poniosły one porażkę wraz z armią francuską

- klęska ta załamała Sikorskiego, opuścił on francuskie terytorium, siedzibą rządu na wiele lat stał się Londyn

- rząd zajął się odbudową polskiej arami
- do końca wojny powstało 14 dywizjonów
- największą sławę polska armia zyskała w czasie bitwy o Anglię

- polska marynarka wojenna i handlowa została rozbudowana dzięki otrzymanym od Brytyjczyków nowym jednostkom,

- polskie okręty walczyły w Norwegi, osłaniamy konwoje na Atlantyki i brały udział w działaniach na Morzu Śródziemnym

- wojska lądowe były nieliczne, więc dążono do zwiększenia ich siły poprzez wykorzystanie nowoczesnego uzbrojenia

- w W. Brytanii sformowano I Korpus Polskich Sił Zbrojnych, składał się z jednostki pancernej i spadochronowej

- dowódcą dywizji pancernej został gen. Maczkowski
- dowódcą dywizji spadochronowej został gen. Sosabowski

- w 1939r, z inicjatywy gen. Kopańskiego na terenie Syrii tworzono Samodzielna Brygadę Strzelców Karpackich

Stosunki polsko-radzieckie:

- Polska i ZSRR od 17 września 1939r. były w stanie wojny, która nie została nigdy formalnie wypowiedziana

- rząd radziecki nie uznawał emigracyjnego rządu polskiego

- sytuacja ta uległa zmianie po 22 czerwca 1941r. gdy Niemcy zaatakowały Związek Radziecki

- Premier Sikorski oraz ambasador radziecki w Londynie, Majski podpisali układ zwany układem Sikorski-Majski 30 lipca 1941r. w obecności Churchila

- porozumienie dotyczyło nawiązania stosunków dyplomatycznych, udzielania wzajemnej pomocy w walce z Niemcami oraz utworzenia polskiej armii, złożonej z Polaków przebywających na terytorium ZSRR

- wojsko to miało podlegać władzom polskim w Londynie

- ZSRR zobowiązał się do ogłoszenia amnestii obejmujące więzionych Polanów oraz anulował dotyczące Polski traktaty radziecko-niemieckie z 1939r.

- Polscy politycy domagali się od ZSRR zagwarantowania wschodnich granic Polski, identycznych jak w traktacie ryskim z 1921r.

- aktu nie zaakceptował prezydent Raczkiewicz

Spór o Armię Polską w ZSRR:

- ZSRR mimo oficjalnie przyjacielskich stosunków z polskim rządem emigracyjnym utrudniał formowanie Armii Polskiej na swoim terytorium

- Polakom brakowało żywności, lekarstw i ubrań, mnożyły się trudność z dostawom broni dla tworzącej się armii

- polityka radziecka miała na celu wysyłanie na front małych oddziałów Polaków bez odpowiedniego wyszkolenia i uzbrojenia

- sprzeciwiał się temu dowódca armii gen. Władysław Andres, domagał się czasu do sformowania całej armii i poprawy zaopatrzenia

Powstanie komunistycznych ośrodków władzy:

- Stalin zrywając stosunki z polskim rządem emigracyjnym miał sprecyzowane plany wobec Polski

- w Moskwie działa rozgłośnia nadająca i języku polskim i nakłaniająca Polaków do walki z Niemcami

- grupa polskich komunistów została wyszkolona w ZSRR i przerzucona na spadochronach do okupowanej Polski, nawiązała kontakt z Gomułką i Spychalskim i 5 stycznia 1942r. w Warszawie powołali Polską Partię Robotniczą (PPR)

- I sekretarz – Nowotka

- celem było zorganizowanie masowej partyzantki na tyłach niemieckich, dezorganizowałaby zaopatrzenie Niemców na froncie wschodnim

- zbrojnym ramieniem PPR była Gwardia Ludowa

- po zlikwidowaniu I sekretarza na czele PPR w listopadzie 1943r. stanął Władysław Gomułka

- w ZSRR w marcu 1943r, powstał Związek Patriotów Polskich, w skład którego weszli Wasilewska, Lampe i Zawadzki

- hasła głoszone przez działaczy ZPP były ogólnikowe i mówiły o utworzenie na wojnie ”silnej niepodległej” Polski, związanej „braterskimi: więzami z ZSRR

- w rzeczywistości planowano utworzenie państwa o ustroju komunistycznym, całkowicie uzależnionym od ZSRR

- rozważano tez przyłączenie Polski jako kolejnej republiki radzieckiej

- w Sielcach nad Oką za zgoda Stalina została sformowana 1. Dywizja Piechoty im. Tadeusza Kościuszki, przy czym władze radzieckie starały zachować się jej odrębność narodową, żołnierze otrzymali polskie mundury i orzełki,

- zezwolono na odprawianie nabożeństw oraz pełnienie obowiązków duszpasterskich wojsku przez duchownych

- w skład dywizji wchodzili Polacy wywiezieni z Kresów Wschodnich do ZSRR, ale kadrę oficerską stanowili Głównie radzieccy oficerowie.

- dowódca jednostki został płk Zygmunt Berling

- wojsko polskie po raz pierwszy wzięło udział w walce w bitwie pod Lenino, spowodowało to duże straty ok. 3 tys. z 12 tys. polskich żołnierzy

- jednostkę wycofano i rozbudowano tworząc 1. Armię Wojska Polskiego

Śmierć Sikorskiego:

- obraz Polski okrojonej od wschodu, z komunistycznym rządem narzuconym przez Moskwę, rysował się przed Sikorskim coraz wyraźniej

- Brytyjczycy z Churchillem na czele wywierali na niego presje, aby zrezygnował z roszczeń do Kresów Wschodnich i podjął próbę ponownego nawiązania stosunków dyplomatycznych z ZSRR

- trudne położenie rządku emigracyjnego pogorszyło się gdy gen. Sikorski 4 lipca 1943r. zginął w katastrofie lotniczej

- oficjalne dochodzenie wykazało, że był to wypadek, ale do dzisiaj katastrofa ta budzi kontrowersje

- uważano, że przyczynić mogli się to tego Niemcy, ZSRR, Polacy przeciwni polityce ugody z ZSRR, lub W.Brytania, chcąca usunąć niewygodnego Polaka

- nowym premierem został Mikołajczyk

- Naczelnym Wodzem został gen. Sosnkowski

Teheran a sprawa polska:

- na konferencje teherańską (28 XI-1 XII 1943) Churchill zamierzał zaprosić delegacje polska

- sprzeciwili się temu jednak Stalin i Roosevelt

- Churchill zdecydował się n doprowadzić do porozumienia między polskim rządem emigracyjnym a ZSRR

- o losach powojennej Polski zadecydowały postanowniena mocarstw podjęte w Teheranie

- ustalono wówczas, że wszystkie tereny na wschód od Łaby, a tym Polska, znajdą się w strefie wpływów ZSRR

- postanowiono tez przesunąć Polskę w kierunki zachodnim, sytuując ją między Odra a linia Curzona

- decyzje o sprawie polski zostały utajone

Krajowa Rada Narodowa:

- w sylwestra 1943/1944 w Warszawie okupowanej przez Niemców komuniści z PPR utworzyli konspiracyjny organ władzy ustawodawczej – Krajową Radę Narodową

- miała ona przejąć władze w Polsce po wkroczeniu Armii Czerwonej na nasze terytorium

- odrzucała legalność organów Polskiego Państwa Podziemnego oraz prezydenta i rządu RP na uchodźctwie

- przewodniczącym został B.Bierut

- aby sprawiała wrażenia organu wielopartyjnego w skład weszli przedstawiciele niewielkich ugrupowań socjalistycznych i ludowych

- Gwardie Ludową przemianowano na Armię Ludową a jej komendantem został gen. M. Żymierski

Monte Cassino:

- w styczniu 1944r. Armia Czerwona przekroczyła wschodnia granicę RP

- radziecka informacyjna agencja TASS podała , że granice między ZSRR a Polską wyznacza linia Curzona

- władze emigracyjne, nie znające ustaleń teherańskich, podjęły decyzje, aby czynem zbrojnym poświadczyć swój udział w koalicji antyhitlerowskiej i w ten sposób zachować wschodnią granice

- drugi Korpus PSZ został przerzucony na Pół. Apeniński, gdzie wziął udział w walkach z Niemcami

- rejon walk Monte Cassino

- Polacy 18 maja 1944r. po ciężkich tygodniowych zmaganiach na górzystym terenie, tracąc 4 tys. ludzi opanowali klasztor na Monte Cassino, otwierając aliantom drogę po Rzym

- bitwa ta przeszła do historii jako wspaniały sukces polskiego oręża. Ale nie przyniosła Polakom politycznych korzyści

- losy kraju było bowiem już wcześniej ustalone

Plan „Burza”"

- wkroczenie wojsk radzieckich w lutym 1944r. na ziemie II RP stanowiło sygnał do rozpoczęcia przez AK realizacji plany „Burza”

- jako pierwsze do akcji wkroczyły odziały na Wołyniu i w Galicji Wschodniej, walczyły nie tylko z niemieckim okupantem, ale z partyzantka ukraińską

- w lipcu 1944r. w ramach akcji „burza” w okręgach wileńskim i nowogrodzkim AK przeprowadziła operacje pod kryptonimem „Ostra Burza” z udziałem ok. 15 tys. żołnierzy pod dowództwem ppłk. Aleksandra Krzyżanowskiego

- Polacy zdobyli Wilno i wówczas radzieckie dowództwo zaprosiło polskich oficerów na rozmowy.

- Po przybyciu zostali oni aresztowani, a żołnierzy AK rozbrojono pod pretekstem przeglądy i wymiany broni

- Akcja „Burza” na kresach wschodnich zakończyła się polityczna klęska Polaków

- Żołnierzy AK aresztowano

- Władze radzieckie przystąpiły do rusyfikacji, ateizacji i sowietyzacji społeczeństwa, morując i deportując w głąb ZSRR tysiące Polaków

Polska lubelska:

- w Moskwie pod kontrola Stalina 21 lipca 1944r. utworzony został Polski Komitet Wyzwolenia Narodowego (PWKN), który ogłosił się jedynym legalnym organem władzy wykonawczej państwa polskiego

- PWKNN ogłosił 22 lipca jakoby w Chełmie Lubelskim manifest oraz dekrety Krajowej Rady Narodowej

- za obowiązująca uznano konstytucje marcową z 1921r.

- uprawnienia władzy ustawodawczej przejęła KRN

- 27 lipca PKWN zawarł tajne porozumienie z władzami ZSRR, w której zaakceptował linie Curzona jako wschodnią granice Polski

- Armię Wojska Polskiego przekształcono w Ludowe Wojsko Polskie

Przyczyny wybuchu powstania:

Od strony militarnej powstanie było wymierzone przeciwko Niemcom, jednak jego głównym celem była próba ratowania powojennej suwerenności, przedwojennego kształtu granicy wschodniej poprzez odtworzenie w stolicy Polski legalnych władz państwowych, będących naturalną kontynuacją władz przedwojennych

a). militarne:
- zbliżanie się wojsk radzieckich do Warszawy,
- obawa przed spontanicznym wystąpieniem ludności wzywanej do walki przez komunistyczną radiostację,
- chęć wyzwolenia stolicy,
- zarządzenie niemieckie o poborze 100 tysięcy Polaków do robót fortyfikacyjnych,

b). polityczne:
- przeciwdziałanie komunistom, którzy utworzyli PKWN i przejmowali władzę w kraju,
- wystąpienie wobec wojsk radzieckich w roli gospodarza stolicy.

Przebieg:

- powstanie wybuchło 1 sierpnia 1944r. o godz 17.00 w Warszawie

- nie zaskoczyło to Niemców, gdyż spodziewali się oni takiej akcji od dawna, zdziwiła ich jednak liczba powstańców i ich determinacja

- przez pierwsze 4 dni inicjatywa należała do Polaków, jednostki AK oraz inne organizacje opanowały znaczną część Śródmieścia z Powiślem, Wolę, Stare Miasto, Mokotów, część Ochoty oraz Żoliborz

- warszawiacy entuzjastycznie powitali powstanie, wywiesili flagi, budowano barykady

- Niemcy utrzymali silnie ufortyfikowane punkty oporu – koszary, większość urzędów oraz mosty i lotniska, a także całą prawobrzeżną część stolicy – Pragę,

- Niemcy szybko otoczyli stolicę, odgradzając powstańców od ewentualnej pomocy z zewnątrz i ściągnęli oddziały wojska SS i policji

- Niemcy zajmowali stopniowo kluczowe punkty miasta

- Niemcy przeszli do kontrataku kiedy dowództwo oddziałów tłumiących powstanie objął 5 sierpnia 1944r. generał SS Erich von dem Bach Zelewski

- Pierwsze natarcie przypuścił na Ochotę i Wolę, ale mimo użycia lotnictwa, artylerii i czołgów, atak hitlerowców został odparty

- na Woli walczyła najlepiej wyszkolona i uzbrojona warszawska jednostka AK

- dopiero po tygodniu krwawych walk Niemcy, ponosząc duże straty , wyparli Polaków na Stare Miasto

- w odwecie wymordowali ok. 40 tys. ludności cywilnej Woli i Ochoty

- terror nie odnosił sukcesu – powstańcy dalej kontynuowali walkę

- Niemcy zmienili taktykę i do akcji wprowadzili specjalne uzbrojone i przygotowane do walk ulicznych jednostki wojskowe – bataliony saperów szturmowych

- W połowie sierpnia siły hitlerowskie rozpoczęły atak na Stare Miasto. Broniące się tam odziały po dwóch tygodniach walki otrzymały rozkaz opuszczenia stanowisk

- Powstańcy przegrupowywali się, przedzierając się kanałami do Śródmieścia i na Żoliborz

- Przebiło się ponad 4 tys. żołnierzy AK, ale na Starym Mieście pozostało prawie 7 tys rannych i ok. 35 tys. ludności cywilnej, których hitlerowcy wymordowali

- Niemcy po zdobyciu starówki 2 września zaatakowali powiśle, Czerniaków i Żoliborz aby odciąć powstańców od Wisły i oddzielić ich od wojsk radzieckich

- Gen. Komorowski podjąć decyzje o kapitulacji powstania 9 września 1944r. jednak wówczas wojska radzieckie rozpoczęły natarcie na Pragę, a Londyn zobowiązał się do udzielenia pomowcy powstańcom, co spowodowało, że Komorowski wycofał się z rozmów z Niemcami

- 2 października 1944r. wznowiono pertraktacje i został zawarty układ o zaprzestaniu działań wojennych w Warszawie

Skutki:

- walki trwały 63 dni.

- Straty po stronie polskiej wyniosły około 18 tysięcy zabitych i 25 tysięcy rannych żołnierzy oraz od 120 do 200 tysięcy ofiar spośród ludności cywilnej.

- Wśród zabitych przeważała młodzież, w tym ogromna większość warszawskiej inteligencji.

- Po stronie niemieckiej straty wyniosły 10 tysięcy zabitych oraz 7 tysięcy zaginionych i 9 tysięcy rannych – dane te zostały przyjęte przez historiografię

- Podczas walk zburzonych zostało około 25% zabudowy miasta, a po ich zakończeniu dalsze 35%. Wobec zniszczenia około 10% zabudowy we wrześniu 1939 i 15% w wyniku powstania w getcie warszawskim, pod koniec wojny około 85% miasta leżało w gruzach. Zniszczony został wielowiekowy dorobek kulturalny i materialny.