Bogowie starożytni

Kronos *** w mitologii greckiej, władca świata, jeden z tytanów, syn Uranosa i Gai; z namowy matki wykastrował ojca i objął władzę nad światem; ojciec Hestii, Demeter, Hery, Hadesa, Posejdona i Zeusa, który odebrał mu rządy; zabity przez własnego syna.

Zeus *** (w mitologii rzymskiej - Jupiter) w mitologii greckiej, naczelne bóstwo panteonu, syn Kronosa, którego zwyciężył i odebrał władzę; rodzeństwem Zeusa byli m.in. Hades, Posejdon, Demeter i Hera; jako najwyższy z bogów rozdzielał dobro i zło, był ojcem i władcą całego rodzaju ludzkiego; jego atrybutami są piorun i egida (tarcza), symbolizujące chmurę burzową.

Hera *** w mitologii greckiej, bogini, siostra i żona Zeusa, matka Hefajstosa, Hebe i Aresa; opiekunka kobiet i małżeństwa; jej rzymskim odpowiednikiem jest Junona.

Demeter *** w mitologii greckiej, bogini zasiewów, ziarna i ziemi uprawnej (identyfikowana z rzymskim Ceres), córka Kronosa i Rei, za sprawą Zeusa matka Persefony; identyfikowana również z egipską boginią Izis; ośrodek kultu w Eleusis, gdzie odprawiano ku jej czci misteria religijne; wyobrażano Demetera z pochodnią, kłosami lub makami w ręku.

Persefona *** (Kora) w mitologii greckiej, bogini gecka, córka Zeusa i Demeter; uprowadzona przez Hadesa do podziemnego świata zmarłych; później Hades pozwalał jej spędzać 6 miesięcy w roku na ziemi u boku matki; mit o Persefonie symbolizuje zmienność pór roku, budzenie się i zasypianie przyrody; w mitologii rzymskiej odpowiednikiem jest Prozerpina.

Hades *** w mitologii greckiej, świat podziemny, do którego wędrowały dusze po śmierci, zwykle przedstawiany jako grota lub jama pod powierzchnią Ziemi; wejścia do niego strzegł trzygłowy pies Cerber; władcą Hadesu był bóg Hades (rzymski Pluton), brat Zeusa, małżonek Persefony, córki Demeter i Zeusa.

Hestia *** w mitologii greckiej, bogini ogniska domowego (rzymska Westa), córka Kronosa i Rei.

Posejdon *** w mitologii greckiej, bóg morza, czczony również jako bóg trzęsienia ziemi; brat Zeusa i Hadesa; w trzech zdetronizowali ojca - Kronosa, i podzielili świat między siebie; syn Posejdona, Tryton, pół człowiek, pół ryba, również był czczony jako bóg mórz.

Apollo *** w mitologii greckiej i rzymskiej, bóg Słońca, muzyki, proroctw, rolnictwa i sielankowego życia; przewodnik muz; bliźniaczy brat Artemisa, syn Zeusa i Latony; w rzeźbie starożytnej przedstawiany jako grecki ideał męskiego piękna.

Artemida *** (rzymska Diana), w mitologii greckiej, bogini czystości, niewinności, księżyca i polowań; bliźniacza siostra Apollina; czczona w Efezie.

Hermes *** w mitologii greckiej, boski syn Zeusa i Mai; posłaniec bogów; nosił sandały ze skrzydełkami, kapelusz z szerokim rondem oraz laskę, którą oplatały węże; utożsamiany z rzymskim Merkurym i egiskim. Thotem; opiekował się podróżnymi, kupcami i złodziejami.

Atena *** (rzymska Minerwa), grecka bogini wojny, mądrości, sztuki i rzemiosła; narodziła się z głowy Zeusa; ośrodek kultu Partenon w Atenach.

Afrodyta *** w mitologii greckiej bogini miłości (rzymska Wenus, fenicka Astarte, babilońska Isztar); według różnych wersji była jedną z córek Zeusa (Homer) lub wyłoniła się z morskiej piany (Hezjod); niewierna żona Hefajstosa, boga ognia, matka Erosa.

Hefajstos *** w mitologii greckiej, kulawy bóg ognia i opiekun kowali; syn Zeusa i Hery, mąż Afrodyty; rzymski Wulkan.

Dedal *** w mitologii greckiej, budowniczy ateński, rzeźbiarz i mechanik; miał zbudować królowi Krety, Minosowi, słynny Labirynt, w którym więziono później Minotaura; popadłszy w niełaskę, umknął przed zemstą Minosa wraz z synem Ikarem na Sycylię na skrzydłach zbudowanych z piór sklejonych woskiem.

Ikar *** w mitologii greckiej, syn Dedala; razem z ojcem uciekł z Labiryntu na Krecie na skrzydłach z piór sklejonych woskiem; zginął, gdyż leciał za blisko słońca, którego promienie roztopiły wosk.

Syzyf *** w mitologii greckiej, król Koryntu, za niegodziwe życie skazany w świecie podziemnym na wtaczanie pod górę wielkiego kamienia, który zawsze spadał, zanim osiągnął szczyt.

Orfeusz *** mitologiczny poeta, śpiewak i muzyk tracki; uważany przez Greków za najsłynniejszego z poetów żyjących przed Homerem; syn Apollina i muzy Kaliope; poślubił Eurydykę, która zmarła od ukąszenia żmii; Orfeusz zszedł do Hadesu i uzyskał zgodę władcy Hadesu na wyprowadzenie Eurydyki pod warunkiem, że nie obejrzy się na nią aż do czasu wyjścia na ziemię; Orfeusz uległ jednak pokusie i na zawsze utracił Eurydykę; w swej rozpaczy obraził trackie menady i został przez nie rozszarpany.

Eurydyka *** w mitologii greckiej, żona Orfeusza; była nimfą; zmarła od ukąszenia węża; Orfeusz usiłował (bez powodzenia) sprowadzić ją z powrotem na ziemię z królestwa śmierci.

Parys *** w mitologii greckiej, książę trojański, który uwiódł Helenę, żonę króla Sparty, Menelaosa, doprowadzając do wybuchu wojny trojańskiej.

Odyseusz *** główny bohater Odysei Homera, wymieniany również w Iliadzie jako jeden z przywódców sił greckich podczas oblężenia Troi; odważny, wspaniałomyślny, uważany za władcę Itaki.

Tantal*** władca Lidii, syn Zeusa, ojciec Pelopsa i Niobe; współbiesiadnik bogów, zdradzał ludziom ich sekrety; obrażeni bogowie skazali go na męki w Tartarze.

Niobe*** córka Tantala, małżonka Amfitriona; chełpiąc się swym licznym potomstwem, obraziła Leto, matkę Apollina i Artemidy; od ich strzał utraciła wszystkie dzieci; rozpaczającą Niobe Zeus zamienił w skałę.

Rea*** tytanida, córka Uranosa i Gai, siostra i małżonka Kronosa; matka bogów olimpijskich, utożsamiana z Kybele.