1. Migracje
2. Najazdy dzikich plemion na Rzym, które palą, gwałcą i rabują, skłaniają rzymian do ucieczki na północ
Dzikie plemiona:
- Hunowie (stepy azjatyckie)
- Wizygoci
- Ostrogoci
- Goci
- Wandalowie – Rzym
3. Pojawienie się religii chrześcijańskiej sprawia, że ludy pogańskie przyjmują nową religię, wraz z którą do nowo powstałego państwa przybywają duchowni
4. Względy militarne – plemiona łączą się, żeby razem stawić zbrojny opór najeźdźcom
5. Nowe państwa europejskie:
- Państwo Franków podzielone na:
Francję
Niemcy
Państwo Kościelne
Państwo Wielkomorawskie (860 – 906)
Stolicą był Welehrad. Pierwszy król, Rościsław ochrzcił się w Bizancjum, skąd przyjechali do niego dwaj misjonarze – Cyryl i Metody. Nauczali oni po słowiańsku, przetłumaczyli na ten język Pismo święte i księgi literackie, stworzyli także alfabet (tzw. głagolicę).
Metody został oskarżony o herezje przez misjonarzy niemieckich, ale papież w końcu uznał jego racje.
Jednak po jego śmierci jego uczniów z Moraw wygnano.
Następca Rościsława, Świętopełk, podbił Czechy, tereny serbołużyckie, Śląsk, i Wiślan. W 906 roku Węgry rozbili i opanowali Państwo Wielkomorawskie.
- Państwo Ruskie (988) – Włodzimierz z dynastii Rurykowiczów. Główne miasta to Kijów, Nowogród – założone zostały przez przybyłych z północy Wikingów.
- Państwo Czeskie (929)
- Państwo Bułgarskie
- Państwo Samona (622 – 625)
- Cesarstwo Niemieckie (962) – Otton I
- Państwo Polan (966)