Rozwój prenatalny

ROZWÓJ PRENATALNY


Początek czyli jak dochodzi do powstania nowego życia?
W dawnych czasach istniało bardzo wiele teorii na temat tego w jaki sposób dochodzi do stworzenia istoty ludzkiej. Długi czas uznawano twierdzenie Arystotelesa na mocy którego nasienie mężczyzny miało mieć specjalną moc, która zmieniała krew menstruacyjną w istotę żywą o duszy wegetatywnej, następnie w istotę o duszy zmysłowej i kolejno o duszy rozumnej .
Dopiero w drugiej połowie XVII wieku zostały odkryte plemniki ssaków i pojawił się pogląd, że życie zaczyna się gdy plemnik zapłodni komórkę jajową. W czasach współczesnych pogląd ten kształtuje się w następujący sposób:
• W wyniku połączenia plemnika z komórką jajową powstaje forma zwana zygotą (połączenie zachodzi w jajowodzie)
• Następnie cała grupa komórek jaka rozwija się z zygoty dociera do macicy
• W macicy dochodzi do zagnieżdżenia zarodka (implantacja)



Stadium jaja płodowego
Po zapłodnieniu następuje podział komórek tzw bruzdkowanie, w wyniku którego powstają blastomery(komórki zarodka) w kształcie owocu morwy. Stadium te nazywane jest stadium moruli.
Po 3-4 dniach morula przesuwa się z jajowodu do macicy i tam pływa swobodnie ok. 3 dni, aby następnie po tygodniu od momentu zapłodnienia gdy liczy ok. 150 komórek nastąpiła faza wspomnianego wcześniej zagnieżdżenia. Komórka może zagnieździć się także w innym miejscu niż macica np. w jajowodzie lub jamie otrzewnej. Dochodzi wówczas do tzw. Ciąży pozamacicznej.
Zagnieżdzona blastula dzieli się na dwie pierwotne warstwy komórek: wewnętrzną, która tworzy embrion i zewnętrzną, która utworzy błony płodowe)
W 12 dniu rozpoczyna się proces tworzenia wód płodowych, które otaczać będą zarodka.



Funkcje wód płodowych:
• Ochronna
• Zapewniają stałą temperaturą
• Zawierają: cukier, mydła, mocznik, kreatyninę, białka, witaminę A oraz hormony
• Są źródłem składników odżywczych, budulcowych



Stadium rozwoju zarodkowego
Czterotygodniowy zarodek jest już widoczny gołym okiem. Wówczas zaczyna też bić serce.
Podczas rozwoju zarodkowego dochodzi do pierwszej fazy gastrulacji czyli różnicowania się komórek w tkanki, powstają wówczas podstawowe struktury pierwotnych narządów. W drugim etapie tworzą się 3 listki zarodkowe: ektoderma, endoderma i mezoderma.
Z poszczególnych listków powstają różne narządy. Z ektodermy powstaje skóra i jej wytwory np. paznokcie włosy, z endodermy wykształci się cały okład wewnętrzny (np. nabłonek i gruczoły gardła, żołądka, jelit, wątroby mówiąc skrótowo główne elementy układu pokarmowego, natomiast z ostatniego z listków z mezodermy wykształci się m.in. układ kostny i krwionośny
Zarodek liczący sobie 5 tygodni ma kształt litery c i mierzy ok. 2 mm, aby jedynie tydzień później być prawie 3x większy. Wtedy też kształtują się narządy i widoczne są wypustki, z których powstaną kończyny.
Siódmy tydzień życia to wciąż bardzo szybki rozwój narządów, ciało jest równe 12mm, poważne można już wówczas wyodrębnić głowę, jak i nie pokryte powiekami oczy, coraz bardziej zarysowane są kończyny górne i dolne, formują się kości, mięsnie jak i tarczyca czy, śledziona.

W 8 tygodniu właściwie dochodzi do zakończenia tworzenia się zasadniczych organów, z których duża część zaczyna funkcjonować. Jeśli chcielibyśmy porównać zarodek z zapłodnioną komórką jajową, to jest on 10 tysięcy razy większy i 2mln razy cięższy.
W trakcie rozwoju zarodkowego embrion w bardzo niewielkim stopniu przypomina człowieka, właściwie to bardziej przypomina on wówczas rybę.




Wiek w dniach długość Cechy zewnętrzne
22 1,5-2,0 Kształt prosty cewa nerwowa zamknięta w odcinku środkowym
24 2,0-3,0 Zarodek nieco wygięty, widoczne łuki skrzelowe
26 3,0-3,5 Zarodek w kształcie litery C, pojawiają się wyrostki kończyn górnych
28 4,0-5,0 Wydłużają się wyrostki kończyn górnych, pojawiają się wyrostki nóg, powstaje zawiązek oka
30 6,0-7,0 Kończyny górne mają kształt łopatek, dolne nadal w postaci wyrostków
33 8,0-10,0 Zaczyna się kształtować płytka dłoni, dolne kończyny mają kształt łopatek, widoczne stają się łokcie, oczy, dziurki nosowe
35 12,0-14,0 Pojawiają się palce rąk jak i płytki stóp, wyrostki małżowiny usznej i wyrostek ogonowy
37 14,6-15,6 W płytce stóp widoczne zawiązki palców, zaznacza się wygięcie szyjne
40 21,0-22,0 Między palcami stóp pojawiają się wcięcia, ponadto zaznaczają się też powieki
42 23,0-23,5 Palce są dość krótkie i płetwiaste, policzki pogrubione
45 25,0-27,0 Palce rączek są wydłużone, stóp końcowo pogrubiałe, ukształtowana jest małżowina uszna
48 28,0-30,0 Ostatecznie uformowane są dłonie i stopy, głowa, tułów i kończyny mają ludzką formę, ukształtowany jest staw barkowy, brak jest ogona




Stadium rozwoju płodowego
W dziewiątym tygodniu ciąży płód jest zabezpieczony prze wody płodowe. Pozwalaja mu one na ruch i zmianę położenia, ale jednocześnie chronią przed wstrząsami i uciskiem. Dzięki wodom płodowym matka w mniejszym stopniu odczuwa ruchy dziecka. W 12 tygodniu ciąży głowa po bardzo szybkim okresie wzrostu jest równa połowie długości całego świrta. Zmieni się to jednak tuż przed porodem, kiedy będzie równa ¼ długości ciała.
W trzecim miesiącu dość wyraźna jest wrażliwość dziecka na dotyk. Wtedy również jego skóra z przezroczysto-szklistej zmienia barwę na różowawą, ma to związek z rozwojem naczyń krwionośnych.
Można powiedzieć, że pod koniec 3 miesiąca płód jest już właściwie prawie ukształtowaną miniaturką dorosłego człowieka. (mierzy 7,5 cm przy wadze 30 g.). Około 20 tygodnia kobiety rodzące po raz pierwszy zaczynaja odczuwać ruchy dziecka, u wieloródek dzieje się to szybciej bo już ok. 18.
Czwarty miesiąc ciąży to czas wzrostu brwi , rzęs, ukształtowany jest już układ rozrodczy, wraz z zewnętrznymi narządami płciowymi.. pomiędzy trzecim a czwartym miesiącem dziecko powiększa swe rozmiary właściwie dwukrotnie (z 7,5cm do 15cm)
Pomiędzy czwartym a siódmym miesiącem kształtuje się odruch ssania. W piątym miesiącu pojawia się wrażliwość na dźwięki, głowa staje się coraz bardziej proporcjonalna w stosunku do ciała (zajmuje 33% długości)
Podczas rozpoczęcia drugiego trymestru ciąży na ciele dziecka zauważyc można owłosienie nazywane lanugo, które w rezultacie zaniknie pod koniec ciąży czy po porodzie. Skóra, która dotychczas była cienka staje się mniej przezroczysta , co ma związek z szybkim przyrostem tkanki tłuszczowej.
Dojrzewanie płuc i rozwój wątroby ma miejsce w 8 miesiącu ciąży . W tym okresie rozwijają się także nerki, u chłopców jądra zstąpiły już do worka mosznowego. Jeśli dziecko urodziłoby się wówczas, ma 95% szans na przeżycie.
W 36 tygodniu wątroba jest zdolna wytwarzać bilirubinę.
Rozwój dziecka praktycznie ustaje 2 tygodnie przed porodem

BIbliografia: Andrzej Malinowski "Auksologia", Uniwersytet Zielonogórski, Zielona Góra 2004