Agresja ZSRR na Finlandię. Zimna wojna.

"Wojna zimowa"


Dnia 26 listopada 1939r. w rejonie karelskiej miejscowości granicznej Mainila dochodzi do poważnego i brzemiennego w skutkach incydentu granicznego. Według oficjalnej wersji rządu Z.S.R.R. żołnierze Armii Czerwonej zostali ostrzelani przez fińską artylerię. Rząd fiński składa dementi, ale incydenty nie ustają. Starcia graniczne nasilają się. Finlandia dąży do negocjacji - na próżno. Moskwa wypowiada pakt o nieagresji podpisanyw 1932r. i 29 listopada 1939 roku, ez wpowiedzenia wojny, Związek Radziecki napada na region Pestamo (Pieczengi). Stosunki dyplomatyczne między Moskwą a Helsinkami zostają zerwane, a oba państwa znajdują się w stanie wojny.
W czasie II wojny światowej Finlandia dwukrotnie będzie zmuszona stawić czoła swemu mocarnemu sąsiadowi, z którym posiada aż 1.600 kilometrów wspólnej granicy. "Wojna zimowa" trwać będzie od 29 listopada 1939r. do 12 marca 1940r. Oczywiście incydenty w Mainili stanowią tylko pretekst do rozpoczęcia działań wojennych. W rzeczywistości już od dawna stosunki między obu państwami pełóne są napięć dyplomatycznych.
Teatrem działań wojennych jest teren szczególnie trudny. Centrum kraju to lekko wyniesiona granitowa płyta, wygładzona i wydrążona przez lodowce, usiana ponad 40 tys. różnej wielkości jezior, nachylona w kirunku północ - południe. Płaszcz nieprzebytych lasów pokrywający większą część Finlandii nierzadko osiąga szerokość 600 kilometrów. Przecinany z rzadka wąskimi drogami, ustępuje miejsca tylko pustynnej tundrze.
Aby bronić ojczyzny, Finowie zablokowali Przesmyk Karelski linią umocnień ciągnących się od Koivisto nad Zatoką Fińską do Taipale nad jez. Ładoga. Długa na 100 kilometrów "linia Mannerheima" powstała z betonowych budowli, osłoniętych na flankach karabinami maszynowymi. W jej skład wchodziły też pułapki przeciwczołgowe tj. zakamuflowane rowy i tzw. "zęby smoka": granitowe bloki wkopane w ziemię. Ciężkie warunki zimy północnej (temperatura ok.- 40 stopni i noc polarna) dodatkowo utudniają walkę. Ale surowa przyroda wpływa na jego mieszkańców. Zołnierz fiński jest energiczny i zdyscyplinowany. Jest dobrym strzelcem, doskonale przygotowanym na trudy wojny.
W czasie pokoju armia fińska liczy ok. 135 tys. żołnierzy, a po mobilizacji ponad 300tys. Z.S.R.R. wystawia ok. 504tys. żołnierzy (1:1,6) - źle wyposażonych, marnie dowodzonych, słabych operacyjnie, ale złożonych z żołnierzy niezwykle odważnych, zaciekłych i bezwzględnie posłusznych rozkazom przełożonych.
3 grudnia zostaje ogłoszona morska blokada Finlandii i od tej chwili dwie flotylle radzieckich okrętów nieustannie patrolują wody przybrzeżne. W przesmyku Karelskim pierwsze dni walk upływają na próbach zepchnięcia wysuniętych posterunków fińskich. Od 7 do 10 grudnia 7. Armia Z.S.R.R. naciera na linię Mannerheima, gdzie zaciekle broni się Armia Karelska pod rozkazami gen.Oestermanna. Artyleria radziecka prowadzi jej systematyczny, choć niecelny ostrzał. Radzieckie czołgi ustawicznie borykają się z licznymi przeszkodami, a piechota pada ofiarą ostrzału z broni automatycznej. Trudności Armii Czerwonej wzrastają wraz z nadejściem ostrej zimy. Powsztrzymuje ona nieprzygotowaną do aż tak trudnych warunków klimatycznych Armię Czerwoną i dramatycznie współdziałanie jej wozów bojowych z lotnictwem i piechotą.
Na północ od jez. Ładoga radziecka 8.Armia spycha fiński IV Korpus dowodzony przez gen.Hagglunda na linię Kitela - Tolwajarwillomantsi. Wobec naporu radzieckiej 9.Armii, Finowie zmuszeni są wprowadzić do walki posiłki, co pozwala im zatrzymać go w Kchumo, Suomussalami i w Salla. Petsamo w Laponi zostaje bez trudu zajęte przez radziecką 164. Dywizję Piechoty, podczas gdy od 18 do 20 grudnia Finowie umacniają swe pozycje w Nautsi. 15 i 25 grudnia zostają podjęte nowe próby sforsowania "lini Mannerheima". Oba kończą się porażką.
W końcu grudnia ofensywa rosyjska utyka w martwym punkcie. Finowie przejmują inicjatywę. Front na Przesmyku Karelskim stabilizuje się na ponad miesiąc. Finowie podejmują więc akcję zniszczenia radzieckich dywizji, które zapuściły się w głąb terytorium ich kraju. Na północ od jeziora Ładoga 26 grudnia fiński IV Korpus atakuje i rozbija 18. i 168. Dywizje Piechoty. Największe jednak zwycięstwo fińskie należy do 9. Dywizji Piechoty. W rejonie Suomussalami udaje im się rozbić 163. Dywizję Piechoty Z.S.R.R. Przy okazji łupem Finów pada: 27 dział, 11 czołgów, 150 ciężarówek i ogromna ilość amunicji. Nie zwlekając korzystają ze zdobyczy, by zaatakować niezdolną do jakiegokolwiek ruchu 44. Dywizję Zmechanizowaną. W sumie armia fińska zdobywa: 46 czołgów, 52 działa i ok. 500 ciężarówek. W wyniku tej operacji Oulu nie jest już zagrożone. Sztab fiński postanawia powtórzyć ten sam manewr angażując 9. Dywizję Piechoty dla zniszczenia radzieckiej 54. Dywizji Piecjhoty. Jednak z pomocą 23. Dywizji Piechoty 54. Dywizja unieruchomi Finów gen.Siilasvuo aż do zawieszenia broni. Finom brakuje świerzych sił, dlatego też nie są w stanie ani wykorzystać swoich błyskotliwych sukcesów taktycznych, ani oprzeć się wielkiej ofensywie radzieckiej, która rozpoczęła się 1 lutego 1940 roku w Przesmyku Karelskim. Noc polarna i mróz sparaliżowały obie armie. Front wzdłuż granicy wschodniej ustabilizował się. Wojska radzieckie podejmują zatem decydujące działania w Przesmyku Karelskim. Ich taktyka polega na wprowadzeniu 13.Armii pomiędzy 8.Armię i jez. Ładoga. Ich dowództwo jest powierzone marszałkowi Timoszence. Wzmocniona artyleria, czołgi i lotnictwo, realizują prostą zasadę przewagi 3:1.
Pierwszy atak następuje 1 lutego w środkowym sektorze Summy. Rosyjski atak, zorganizowany lepiej niz przedtem, prowadzony po raz pierwszy przy użyciu miotaczy ognia na czołgach, z trudem przedziera się przez fińską obronę. W trakcie trwania tych walk po raz pierwszy w historii wojny powietrznej Armia Czerwona uzywa jednostek powietrzno - desantowych (bardzo nieudolnie). Po 24 godzinach odpoczynku wojska radzieckie atakują ponownie. Finowie broniący się z coraz większym trudem, ulegają im w końcu 11 lutego.
W tej sytuacji fiński II Korpus otrzymuje pozwolenie nz przegrupowanie. Wycofuje się on na trudniejsze do utrzymania pozycje pośrednie, rozciągnięte na dłuższej lini niż miało to miejsce na pozycjach wyjściowych. Gen. Timosazenko wykorztystuje zamarzniętą Zatokę Fińską (lód ma grubość 40 cm) i usiłuję okrążyć fińską obronę.
Od 17 do 27 lutego Finowie bronią się ponosząc duże straty, po czym wycofują się na linię przechodzącą przez Viipuri (Wyborg). Wojska radzieckie podejmują się odbicia miasta, co grozi drodze prowadzącej do Helsinek. Atak na Viipuri rozpoczyna się 3 marca. Na przedpolu miasta bronią się 3. i 5. fińskie Dywizje Piechoty. 12 marca 23. Rezerwowa Dywizja Piechoty zostaje zepchnięta w stronę Tali. Jedynym wyjściem dla Finów jest opuszczenie miasta i umocnienie sie na lini Zatoka Fińska - jez. Saimaa- Ilomantsi i oczekiwanie tam na ewntualną pomoc z zewnątrz. W przeciwnym razie trzeba będzie myśleć o kapitulacji.
Agresja radziecka budzi dla Finlandii sympatię opini międzynarodowej. Otrzymuje ona konkretną pomoc oferowaną przez wiele państw. Francja wysyła 30 myśliwców typu "Morane" i działa polowe. Z Anglii nadchodzą 33 dwupłatowce "Gloster Gladiator", 12 myśliwców "Hurricane", 17 szurmowców "Lysander" i 24 bombowce "Blenheim". Szwecja wysyła 8.000 żołnierzy.
Finlandia, po ocenie swoich własnych możliwości, podejmuje od połowy stycznia 1940r. próby rozmów z Z.S.R.R. Warunki stawiane przez Związek Radziecki są zbyt surowe, dlatego nadal prowadzone są rozmow dotyczące ewentualnej interwencji wojsk sprzymierzonych w Finlandii. Jednak przywódcy wojskowi Finlandii decydują się na podjęcie dalszych pertraktacjia Z.S.R.R., które kończą się podpisaniem 13 marca 1940 roku w Moskwie traktatu pokojowego.
Finlandia traci na rzecz Z.S.R.R. Półwysep Rybacki, region Salla - Kuusamo i musi wydzierżawić Związkowi Radzieckiemu półwysep Hanko na 30 lat. Oddaje też Przesmyk Karelski z Wyborgiem, północny brzeg jez. Ładoga i Karelię Wschodnią. Straty fińskie w "wojnie zimowej" wynoszą: 24.923 zabitych i 43.577 rannych. Straty radzieckie nigdy nie zostały ujawnione. Mówi się o 200.000 zabitych. Niektóre żródła podają straty o wiele niższe: 48.500 zabitych i 160.000 rannych.
Aby odzyskać utracone tereny w półtora roku później Finlandia przystąpi do wojny jako sojusznik Niemiec.