Opieka w najszerszym znaczeniu i jej składniki (pedag. opiekuńcza) + prezentacja

Opieka w najszerszym znaczeniu i jej składniki

Opieka w ogóle - to konieczna aktywność jej podmiotu wobec zależnego asymetrycznie od niego przedmiotu, polegająca na ciągłym i bezinteresownym zaspokajaniu jego swoistych potrzeb i kompensowaniu niezdolności do samosterowania lub samozachowania. 
Tak więc opieka w ogóle polega na:
zaspokajaniu ponadpodmiotowych potrzeb jej przedmiotów, to jest potrzeb, których nie mogą one obiektywnie same zaspokajać,
kompensowaniu niedyspozycji tych przedmiotów do samosterowania,
ciągłości, permanentności lub cykliczności zaspokajania tych potrzeb,
zachodzacych obiektywnych, niesymetrycznych zależności przedmiotu od podmiotu opieki, implikujacych konieczność tych dwóch pierwszych typów aktywności, które pojawiły się jeszcze przed jej aktualizacją


Opieka zwierzęca - to różnorodne reakcje i zachowania instynktowne i nabyte rodziców wobec ich potomstwa, służące zaspokajaniu jego ponadpodmiotowych potrzeb, przede wszystkim biologicznych i bezpieczeństwa.
Główne swoistości tej opieki :

Opieka ludzka - jest działalnością człowieka, polegajacą na ciągłym zaspokajaniu ponadpodmiotowych potrzeb przedmiotów opieki, wynikającym z ich niesymetrycznej zależności od człowieka, przejęcia przez niego odpowiedzialności za nie i zaistniałego między tymi członami stosunku opiekuńczego.
Jest to wiec najszersze okreslenie opieki, w granicach ludzkiej aktywności, czyli w relacjach czlowiek — czlowiek i czlowiek — nie-czlowiek, obejmujące swym zakresem trzy podstawowe rodzaje opieki, ktorej podmiotem jest zawsze i tylko czlowiek
Opieka transcendentna - zasługuje na zainteresowanie z dwóch gł. powodów. Po pierwsze, ze względu na zupełny brak refleksji naukowej na ten temat w publikacjach dotyczących “opieki w ogóle". Po drugie, z uwagi na jej “nie z tej ziemi" swoistości, złożoność i znaczenie dla ludzi wierzących w opatrzność boską.


Opieka rodzinna jest na ogół znanym, zasadniczym zakresem działalności, szczególnie w odniesieniu do dzieci i młodzieży. Występuje rodzina: normalna, zrekonstruowana, adopcyjna, pełna, niepełna, dwu- i trzypokoleniowa, zróżnicowana pod wzgledem liczby dzieci, a każda z nich może różnić się poziomem opiekuńczego funkcjonowania.
Opieka społeczna to zakres opieki, w którym podmiotem tej działalności jest społeczenstwo. Wyróżniamy dwa zakresy działalności:
Normalną - o charakterze powszechnym, nie wyróżnia podopiecznych i jest podejmowana jako działalność planowana zgodnie z szerszymi założeniami polityki społ. W jej ramach wyróżniamy trzy składniki:
Świadczenia opiekuńcze państwa


2. Opieka zakładowa (żłobki, przedszkola, internaty itd.)
3. Funkcje opiekuńcze spełniane przez różne instytucje społeczne (funkcje szkół, zakładów produkcyjnych itp.)

- Działalność interwencyjno-kompensacyjna - ma charakter nadzwyczajny:jest moralnie i prawnie usankcjonowana interwencją społeczeństwa, najczęsciej w niekorzystny przebieg opieki rodzinnej (np. działalność sądu opiekuńczego). Jej rezultatem jest określona kompensacja niedostatków i braków, pochodzących głownie z trzech źródeł: niekorzystnej sytuacji rodzinnej, dziedzicznych czy też wrodzonych upośledzeń rozwojowych oraz negatywnych przypadków losowych.

Opieka spontaniczna - podejmowana jest przez jedno-stki wobec siebie w sposób nieformalny, spontaniczny i bezinteresowny w układach niesymetrycznych zależności, a oparta na pozytywnych wieziach emocjonalnych, poczuciu życzliwosci, powinności, solidarności oraz pozytywnych postawach opiekuńczych (np. stała koleżeńska pomoc w nauce jednego ucznia drugiemu).
Zakres opieki według jej przedmiotu
Na tej drodze możemy ustalić trzy nakładajace się na siebie czynniki, różnicujące opiekę miedzyludzką: w i e k — podopicznych, d e w i a c j e, jakim ulegają, pełnione przez nich role społeczne oraz wystepujące w życiu podstawowe układy egzystencjalne.
Różnorodność i złożoność opieki międzyludzkiej w rzeczywistości można ująć w następującym schemacie:


Zakres opieki według jej przejawów w ciągu życia jednostki
Każdy człowiek korzysta z opieki w różnym stopniu i zakresie przez całe życie, począwszy już od prenatalnego okresu, aż do smierci. Jej szczególne nasilenie przypada na okres niemowlęctwa, kiedy to niemal wszystkie potrzeby dziecka zaspokajane są przez opiekuna. W ciągu postepującego rozwoju zakres opieki nad nim stopniowo maleje i jednoczesnie zmienia się jej treść, drogą ciagłej redukcji i modyfikacji zaspokajanych w jej ramach potrzeb, aż do osiągniecia wzglednie pełnej dojrzałości, samodzielności i niezależnosci życiowej.
W drugim okresie dojrzałości opieka utrzymuje sie w stosunkowo wąskich granicach, obejmujących głównie funkcje opiekuńcze rodziny wobec swych członków oraz państwa w stosunku do obywatela, jak na przyklad opieka zdrowotna (cały system społecznej służby zdrowia) i zapewnienie bezpieczeństwa (działalność opiekuńcza policji, system ubezpieczeń).
Zakres opieki według jej bieżącego i perspektywicznego wymiaru
Na ogół różne formy opieki nad dziećmi i młodzieżą ustają wraz z ich życiowym usamodzielnieniem. Rozpoczyna się dla nich drugi okres względnej samodzielności i niezależności życiowej, wspieranej w pewnych granicach i sytuacjach różnymi formami opieki ze strony społeczeństwa i osób najbliższych. Typowo opiekuńczy okres życia jednostki może mieć dwojaki zakres:
bieżący,“na dziś", kiedy jej opiekuńcze skutki sięgają jedynie do granic funkcjonowania opieki i ustają wraz z nią;
perspektywiczny, “na jutro", jeśli jej rezultaty sięgają poza bieżące sytuacje opiekuńcze i cały pierwszy okres opieki, tj. do usamodzielnienia, i aktualizują się w dalszym życiu podopiecznego.
Zakres opieki wyznaczany stopniem jej powszechności
Zakres opieki można również określić stopniem jej powszechności. Chodzi tu o stosunek liczby podopiecznych rzeczywistych do liczby podopiecznych wyczekujących, czyli ile jest osób objetych opieką, a ile jej oczekuje, tak w odniesieniu do poszczególnych form opieki, jak i całego jej systemu w skali kraju.
Zakres opieki wyznaczany funkcjami opiekuńczymi różnych instytucji społecznych
przedstawienie wyczerpujace tego zakresu opieki sprowa-dza się do inwentaryzacji funkcji opiekuńczych tych wszystkich instytucji. Jest to więc temat sam dla siebie, czekajacy na opracowanie. Na dzień dzisiejszy mamy bowiem opisane z grubsza zaledwie jego skromne cząstki, a zwłaszcza funkcje opiekuńcze rodziny i szkoły.
Zakres opieki wyznaczany stopniem zaspokojenia potrzeb
Zakres opieki miedzyludzkiej ze wzgledu na stopień zaspokojenia poszczególnych potrzeb podopiecznego. Takie spojrzenie na opiekę dokonujemy bardzo często, zwłaszcza przy kontroli i ocenie jej efektów. Względnie pełny zakres opieki osiagany jest wtedy, gdy między powinnościami oraz potrzebami ponadpodmiotowymi — z jednej strony, a czynnościami dokonanymi i optymalnym zaspokojeniem tych potrzeb — z drugiej, wystapią możliwie jak najmniejsze różnice.
Zakres opieki według stanów zaspokojenia potrzeb i ich skutków
Na opiekę wyprzedzającą składają się działania, które wyprzedzają u podopiecznego stan niezaspokojenia jego potrzeb, tak odczuwany jak nie odczuwany przez niego i niedopuszczania do takiego stanu. Jest to inaczej opieka wyprzedzająca aktualizację stanu niezaspokojenia potrzeb.
Opieka interwencyjna to — działalność podejmowana dopiero w sytuacjach realnego zagrożenia. Jej celem jest usuwanie zagrożenia i przywrócenie stanu równowagi. Ten zakres działalności wystepuje nie tylko w jednostkowych procesach opiekuńczych, ale przejawia się również w swoistej działalności instytucjonalnej (np. interwencyjna działalności sadu opiekuńczego).

Opieka zbieżna - mieści się między profilaktyką a interwencją opiekuńczą i można ją traktować w dużej mierze jako ich alternatywę. Znajdujemy ją przede wszystkim w tych rodzinach i placówkach opiekuńczych, w których funkcje opiekuńcze urzeczywistniane są przez działalność racjonalną, fachową opartą na pozytywnych postawach opiekuńczych opiekunów.
Opieka kompensacyjna (zastępcza) czyli zastąpienie utraconych przez podopiecznego pewnych wartości opiekuńczych (rodzice, dom rodzinny, bliscy krewni) innymi tego typu, zbliżonymi wartościami (opiekun- wychowawca, przyjaciele itp.) i wyrównanie w ten sposób w możliwym zakresie i stopniu tych strat.

Opieka rewalidacyjna odnosi się do tej kategorii podopiecznych, u których z różnych, a zwłaszcza środowiskowych przyczyn (złe funkcjonowanie opieki rodzinnej lub jej całkowity zanik) zaznaczają się wyraźnie odchylenia od psychofizycznej normy, a których doprowadzanie do tej normy jest możliwe poprzez działalność opiekuńczą. Opieka rewalidacyjna obejmuje zaspokajanie tych potrzeb które warunkują ich możliwie szybki powrót do normy.
Opieka lecznicza to swoisty zakres opieki miedzyludzkiej polegającej na zaspokajaniu ponadpodmiotowych potrzeb chorobowych lub traumatycznych podopiecznych. Postawą tego typu opieki jest zaspokajanie potrzeb chorobowych, które wynikają z rodzaju i stanu ich schorzenia lub urazu. Opieke leczniczą można podzielić na:
— profesjonalną lekarsko-pielegniarską
— domową dyletancką
Drugą cechą tej opieki jest to , że wywołuje ona często u podopiecznych doznania przykrości, bólu i cierpienia.


Zakres opieki wedug stopnia jej zagęszczenia, intensyfikacji i
perfekcyjności
Wedug tego założonego kryterium opiekę możemy rozpatrywać jako:
1.) system czynności wprawdzie ciągłych, lecz dosyć rozrzedzonych, mających głównie charakter stymulacyjno-regulacyjny, przy znaczącej samodzielności podopiecznego.
2.) wysoce zageszczonych, zintensyfikowanych i bezpośrednich, wymagających szczególnego zaangażowania, cierpliwości, dokładności i delikatności, wobec dominującej niezdolności podopiecznego do samodzielnego funkcjonowania.