„Requiem” Anna Achmatowa

właśc. Anna A. Gorienko (1889-1966), żona N.S. Gumilowa, poetka ros.; w młodości przedstawicielka akmeizmu; popularność zyskała dzięki zbiorom kameralnych liryków o tematyce osobistej (Wieczór 1912, Różaniec 1914, 1 wyd. pol. pt. Paciorki 1925); w późniejszej poezji sensualizm wizji artyst. ustępuje miejsca refleksji filoz. i historiozoficznej (m.in. Białe stado 1917, Dmuchawiec 1921, Anno Domini MC MXXI 1922); syntezę wątków autobiogr. i hist. stanowi Poemat bez bohatera (1 wersja powstała 1940-1942, 2 1962, wyd. 1976, pol. przekład fragmentów w wyborze Poezje 1964); pamięci ofiar represji stalinowskich został poświęcony poemat Requiem (powstał 1935-1940, A wkrótce ta poetka liryczna, duch i geniusz Srebrnego Wieku dotknęła spraw diametralnie innych. W tym okresie powstało Requiem. Związane jest ono z dwukrotnymi aresztowaniami jej jedynego syna, grozą terroru, atmosferą wielogodzinnych, milczących kolejek przed leningradzkim więzieniem śledczym na ulicy Szpalernej. Przyjmowano tam paczki dla uwięzionych, a przyjęcie paczki było jedynym znakiem, że aresztowany żyje. Achmatowa znacznie później doda do utworu wprowadzenie: W czasie strasznych lat terroru Jeżowa siedemnaście miesięcy spędziłam w kolejkach przez więzieniami. […] stojąca za mną kobieta z sinymi ustami […] ocknęła się z charakterystycznego dla nas wszystkich odrętwienia i szepnęła mi do ucha (tam wszyscy mówili szeptem): Możecie to opisać? Ja powiedziałam: Mogę. Wtedy coś w rodzaju uśmiechu prześlizgnęło się po tym, co niegdyś było jej twarzą.
Pod sam koniec tego okresu ukazał się w 1940 r. mały tomik poezji. Nie był wydarzeniem – utwory z wielu lat nie były inne niż już znane.
W tym samym roku Achmatowa rozpoczęła wieloletnią pracę nad Poematem bez bohatera, przejmującym zapisem popaździernikowych losów Rosjan. W międzyczasie napisała wiersz Męstwo (Мужество), opublikowany w 1943 roku przez Prawdę.
wyd. 1987, pol. przekład fragmentów w wyborze Poezje 1981, całości w: Akme znaczy szczyt 1986); podsumowaniem doświadczeń poetyckich Achmatowej są zbiory Iz szesti knig (1940), Izbrannoje (1943), Bieg wriemieni (1965); prace krytycznolit. (wybór pol. Mój Puszkin 1976); tłumaczka poezji m.in. orientalnej, zachodnioeur. i pol.; pol. przekłady wierszy Achmatowej: Poezje wybrane (1970), Wiersze (1989) oraz w antologiach Pięciu poetów (1975) i Akme znaczy szczyt (1986).

„Requiem” Anna Achmatowa (XXw.). Zestawienie męki Maryi pod krzyżem z cierpieniem matki stojącej pod bramą więzienia, w którym znajduje się jej syn.