Charakterystyka postawy Mendla Gdańskiego oraz innych bohaterów

Trudne sąsiedztwo. Scharakteryzuj postawę Mendla Gdańskiego Marii Konopnickiej, następnie scharakteryzuj postawę bohaterów wobec członków innej narodowości i kultury oraz wyjaśnij przyczyny zachowań opisywanych przez autorkę.

Rzeczpospolita była krajem tolerancyjnym i swobód obywatelskich. Nic więc dziwnego, że stopniowo w jej granicach osiedlało się coraz więcej Żydów, którzy przybywali z niegościnnych krajów. Rozbiory i upadek państwowości, kolejne powstania i represje ze strony zaborców nie zmieniły faktu, że społeczeństwo polskie pozostawało wielonarodowe i wielokulturowe. Polacy i Żydzi byli sąsiadami, a sąsiedztwo wiąże się z koniecznością kontaktu. Jak wiec układały stosunki pomiędzy obydwoma narodami? Jaką postawę przyjmowali jedni wobec drugich? Powszechny wśród Polaków stereotyp mówi o Żydowskiej chytrości, chciwości i nieuczciwości. Żydzi z kolei traktowali niekiedy Polaków lekceważąco jako ludzi głupich i niezaradnych.

Autorka noweli "Mendel Gdański" stroni od stereotypów stara się przedstawić wiele różnych postaw i wskazać źródła ludzkich zachowań.

W przywołanych fragmentach akcja toczy się w Warszawie. Jednym z ważnych postaci sąsiadów są chłopcy, którzy pracują u ślusarza. Szydzą oni z modlącego się Mendla. Śmiali się i żartowali z jego religii. Należy sądzić, że chłopcy nie rozumieli, że robią krzywdę Żydowi. Prawdopodobnie ich rodzice nie nauczyli tolerancji do innych religii. Zupełnie inną postawę prezentuje duchowny. Ksiądz na widok modlącego się Żyda, uchylił kapelusz, w ten sposób uszanował religie Mendla. Wśród sąsiadów są również ludzie nietolerancyjni jednym z nich jest zegarmistrz. W czasie rozmowy z Mendlem ujawnia antysemickie poglądy. Uważa, że Żydzi są "Obcymi w Polsce" Mendel twierdzi, że i Polacy i Żydzi pochodzą od jednego Boga i powinni kochać się jak bracia. Sądzi, że złych Żydów należy upominać i uważa, że trzeba ich karać. Zegarmistrz nie przyjmuje argumentów Żyda, gdyż cechuje go krótkowzroczność i ma wąskie horyzonty myślowe.

Zdecydowanie największym wrogiem zasymilowanego Żyda jest tłum, który napada na zakład introligatorski. Pijani, agresywni ludzie kierują się żądzą zniszczenia demolują i niszczą mienie Żydów. Ulegają oni zbiorowej psychozie i tracą kontrole nad sobą. Mendel mieszka również wśród dobrych sąsiadów. Janowa i inne kobiety proszą go, aby wstawił w oknie krzyżyk lub św. Obrazek, na znak chrześcijaństwa. Współczują, kiedy samotnie siedzi w oknie. Szanują Żyda i chcą go chronić, gdyż, wiedzą, że jest dobrym i uczciwy. Są dobrymi sąsiadami i troszczą się o Mendla. Cechuje ich wrażliwość na krzywdę, traktują go jak dobrego sąsiada.

Wyróżniającą się spośród innych jest student. Broni on swoim ciałem Mendla. W czasie pogromu doradza ucieczkę Żydowi. Jako człowiek wykształcony i tolerancyjny, cechuje go wrażliwość. Jest wrażliwy na ludzką krzywdę. Stary introligator, który wyznaje idee miłości bliźniego i w takim w takim duchu wychowuje wnuczka nie może pogodzić się z agresją Polaków. Ponad sześćdziesięcioletni Mendel czuje się u siebie, gdyż tutaj pracuje. Ma na cmentarzu córkę, żyje wśród Polaków, a jego wnuczek chodzi do polskiej szkoły. Jest życzliwy i usłużnym sąsiadem, przywiązany do Polski i rodzinnego miasta. Wnuka Jakuba wychowuje w duchu tolerancji i zrozumienia. Nie chce schować się przed tłumem, gdyż uważał, że niczemu nie zawinił. Bronił swojego honoru i godności. Po ataku tłumu na jego zakład Żyd czuje, że stracił miłość do ludzi i miasta, poczuł się obco. Na zakończenie należy stwierdzić, że autorka noweli podkreśla zderzenie dwóch kultur. Konopnicka w Mendlu Gdańskim wskazuje na myślenie stereotypowe, które burzy refleksje między Polakami, a Żydami. Pozytywistyczne hasła asymilacji Żydów stają się jedynie pustymi słowami. Polacy są głusi na apele pozytywistycznych pisarzy. Warto dodać, że problemem asymilacji poruszał Bolesław Prus w powieści "lalka". Pisarz również zauważał stereotypowe spostrzeganie Polaków przez Żydów.