Teorie choroby i szkoły medyczne w cesarstwie rzymskim.

W czasie największego rozkwitu medycyny w starożytnej Grecji Rzym prawie całkowicie obywał się bez lekarzy. Rzymianie przez długi czas niechętnie patrzyli na kulturę grecką i na greckich lekarzy. Prostota obyczajów, hart ciała, wytrzymałość na trudy i cierpienia charakteryzowało wczesne społeczeństwo rzymskie. Za uniwersalne lekarstwo uważano kiszoną kapustę i wino. W gruncie rzeczy leczono głównie domowymi sposobami. Jednocześnie wielką rolę przywiązywano do higieny. Można mówić o zawiązkach organizacji prawno-sanitarnej (kanalizacja, wodociągi, łaźnie i częste mycie, zakaz chowania zwłok w obrębie miasta, nakaz wykonania zmarłej brzemiennej kobiecie cesarskiego cięcia, itp.).
<br>

<br>
METODYCY
<br>
Jedną z pierwszych postaci, która rzuciła nowe światło na zapatrywania medyczne Rzymian był Grek – Asklepiades (I w. p.n.e.). Zwolennik atomistycznej teorii Demokryta. Koncentrował się na empiryzmie odrzucając wszystko co nadprzyrodzone. Zdrowie traktował jako odpowiedni wzajemny stosunek porów i atomów w ciele. Uważał, że natura sama sobie z chorobą nie poradzi. Lekarz powinien leczyć chorego szybko, pewnie i przyjemnie (cito tuto et jucunde). Asklepiades leczył głównie winem, wodą, spacerami, zalecał masaże, gimnastykę itp. W miejsce patologii humoralnej Hipokratesa Asklepiades wprowadził patologię solidarną. Asklepiades dał początek szkole metodyków, dzięki której lekarze w cesarstwie podnieśli swój prestiż. Konsekwencją czego było nadanie lekarzom prawa obywatelstwa rzymskiego przez Juliusza Cezara. Metodycy traktowali medycynę jako naukę prostą, i przyjemną. Stosowali szablonowe leczenie, wyróżniając tylko dwa głowne stany chorobowe – gdy pory są za ciasne (stosowano środki rozluźniające) i gdy pory są luźne (środki ściągające). Nauka medycyny trwała 6 miesięcy. Metodycy mimo, że lekceważyli anatomię uprawiali chirurgię i nie bez powodzenia. Najwybitniejszym metodykiem był Soranos z Efezu. Napisał wiele dzieł z zakresu położnictwa i ginekologii.
<br>

<br>
ENCYKLOPEDYŚCI
<br>
Na początku naszej ery powstało słynne dzieło Korneliusz’a Celsus’a – „O medycynie ksiąg osiem”. Korneliusz Celsus nie był lekarzem. Jako człowiek wykształcony pisał o wszystkim. Z wielkiej napisanej przez niego encyklopedii przetrwała tylko część o medycynie. Celsus w swoich księgach o medycynie nie szczędzi krytyki lekarzom. Często wypowiada się sceptycznie wobec różnych metod leczenia. Na szczególnie godny uwagi zasługuje fragment o chirurgii.
<br>
Piliniusz (I w. n.e.) – napisał dzieło pt. „Historia naturalis” składające się 37 ksiąg. Jest to wielka kopalnia wiedzy – niestety podawanej przez bezkrytycznego autora, który nigdy nie sprawdzał prawdziwości swoich, czy to też przytaczanych poglądów.
<br>
Scribonus Largus – zbiór recept ułożonych wg części ciała.
<br>
Dioskurides – wielkie dzieło botaniczno-farmakologiczne, będące przeciwieństwem „Historii naturalnej”. Podające dokładnie nazwy i opisujące z wyjątkową szczegółowością nazwy oraz właściwości roślin.
<br>

<br>
PNEUMATYCY
<br>
Sprowadzali zdrowie i chorobę do stanu napięcia pneumy.
<br>

<br>
GALEN (II w. n.e.)
<br>
Urodził się w Azji Mniejszej w Pergaminie. W wieku lat 17 po skończeniu szkół filozoficznych rozpoczął naukę w pergamińskiej szkole lekarzy (wpływ Asklepiosa). Później podróżował od Koryntu, przez Palestynę aż do Aleksandrii gdzie uczył się nowych sposobów leczenia. Mając 32 lata udał się do Rzymu. Galen dużo pracował naukowo, wygłaszał odczyty z zakresu medycyny, wykonywał liczne eksperymenty. W sumie napisał ok. 400 dzieł. Galen uważa, iż człowiek jest zbudowany pod każdym względem celowo. Każda część ciała jest dokładnie taka, ażeby mogła wykonywać daną funkcję. Opisując np. ręką zwraca uwagę na to, że długość palców, ścięgna, układ mięśni jest dokładnie taki jakim być powinien, aby ręka mogła się swobodnie spełniać swoje funkcje. Galen zwalcza mechanistyczny pogląd epikurejczyków, w myśl którego narządy ćwiczone, często używane rozwijają się, a narządy nie używane zanikają. Uważa, iż człowiek nie został stworzony tylko dla pożytku ale także dla piękna. U Galana widzimy znaczny postęp w anatomii, która mimo wszystko nie jest wolna od błędów, spowodowanych bezpośrednim porównywaniem budowy zwierząt, na których to Galen dokonywał sekcji, do budowy ciała człowieka. Sekcji zwłok ludzkich Galen nie wykonywał. Dobrze opisany jest układ mięśniowy, krwionośny choć krążenia jako takiego Galen nie znał. Uważał, że w żyłach płynie krew razem z pneumą. Jego patologia powstaje jako uzupełnienie patologii humoralnej Hipokratesa, którą całkowicie akceptuje. Oprócz tego przejmuje pewne poglądy metodyków dotyczące patologii solidarnej i w myśl nich tłumaczy niektóre choroby. Jego diagnostyka opierała się głownie na badaniu tętna i oglądaniu moczu. W terapii Galen jest przede wszystkim hipokratykiem. Uważa, że natura sama leczy, a lekarz powinien jej tylko pomagać. Choroby powstają na skutek zaburzenia składu 4 cieczy (teoria humoralna Hipokratesa), a leczyć je należy środkami przeciwnymi (np. przy suchości – metody wilgotne, przy gorączce – metody zimne, itp.). Galen zna bardzo wiele lekarstw w tym roślinnych, mineralnych, zwierzęcych. W medycynie praktycznej najmniejsze umiejętności posiada z zakresu chirurgii i położnictwa. Galen uważał, że lekarz powinien być człowiekiem wykształconym, posiadać znajomość matematyki, astronomii, retoryki, gramatyki. Wg niego sama nauka medycyny powinna trwać 11 lat.
<br>

<br>