Obiekty sakralne Zamościa

Obiekt sakralny – jest to budynek spełniający funkcje religijne może to być kaplica, kościół, katedra lub synagoga

Zespół sakralny – jest to grupa obiektów spełniająca funkcje religijne

Do ważnych obiektów sakralnych Zamościa usytuowanych w południowej i zachodniej części rynku należą:

KATEDRA – zamojska p.w. Zmartwychwstania Pańskiego i św. Tomasza Apostoła jest jedną z najwspanialszych polskich świątyń. Od powstania pełniła funkcje kolegiaty. Papież Jan Paweł II tworząc bullą z 25marca 1992r. diecezje zamojsko-lubaczowską podniósł ją do godności katedry. Świątynie zaprojektował Bernardo Morando a fundatorem był Jan Zamoyski, była ona wiodącym ośrodkiem życia religijnego Ordynacji Zamojskiej. Ordynacji składali w niej przysięgę wierności Statutowi Ordynacji. W niej też odbywały się pogrzeby. Budowa kolegiaty trwała od 1587 do 1598r. ale dopiero w 1630r. zakończono prace przy jej dekoracji. Jedyna większa przebudowa miała miejsce w latach 1824-1826 kiedy na polecenie księcia Konstantego skuto liczne elementy wystroju w tym herby Zamoyskich. Obok znajduje się barokowa wieża, która powstała w latach 1760-1775. wysoka na 47m. Latem jest udostępniona do zwiedzania i stanowi punkt widokowy na panorame miasta i okolic. Spośród trzech zabytkowych dzwonów (Wawrzyniec, Tomasz i Jan) największy jest ten ostatni waży 4,3tony jego bicie rozlega się tylko w chwilach ważnych dla miasta i Kościoła.


KOŚCIÓŁ ŚW. MIKOŁAJA – powstał w latach 1618-31 w miejscu dawnej cerkwi greckiej z 1589r. Wieże dobudowano pod koniec XVIIw. Służyła ona jako punkt obserwacyjny i strzelnica. Pierwszymi gospodarzami byli członkowie ruskiego bractwa cerkiewnego. Dopiero od 1917r. służy ona katolikom. Najpierw był to kościół szkolny, a od 1934r. posługę w nim sprawują ojcowie Redemptoryści.



KOŚĆIÓŁ ŚW. KATARZYNY – Dawny kościół klasztorny reformatów, pod wezwaniem św. Piotra z Alkantary zamykający Plac Stefanidesa od zachodu, Kościół Reformatów powstał w latach 1680-86 ufundowany przez Hieronima Żaboklickiego. Był to jednonawowy kościół wraz z przylegającym od zachodu piętrowym klasztorem tworzył zamknięty czworobok z wirydarzem. Po likwidacji klasztoru, w XIX w. Jego gmach został rozebrany a kościół zamieniono na magazyn wojskowy. Po 1918r. zamieniono na teatr, a 18 lipca 1922r. rozpoczęto odbudowę kościoła, w roku 1926 został on całkowicie przebudowany i dostosowany do celów kultu. W podziemiach świątyni przez pierwsze trzy tygodnie II wojny światowej przechowywany był obraz Jana Matejki „ Hołd Pruski”. W roku 1983 kościół św. Katarzyny wpisano do rejestru zabytków wraz z wyposażeniem i drzewostanem w obrębie niewielkiego cmentarza.

SYNAGOGA - jest to budowla murowana powstała w 1610r. w miejscu wcześniej drewnianej. Pełniła funkcje kultowe do II wojny światowej, kiedy to hitlerowcy uruchomili tu warsztaty stolarskie, niszcząc przy okazji wnętrze W czasie wojny Niemcy zdewastowali synagogę i urządzili w niej stajnie. W latach 60 i 70 podczas prac konserwatorskich zrekonstruowano attykę. Piękna bóżnica służy dziś za siedzibę bibliotece.

Do ważnych zespołów sakralnych Zamościa położonych w południowej i północnej części rynku zalicza się:

ZESPÓŁ SAKRALNY SIÓSTR KLARYSEK – niewielki jednonawowy kościółek powstał pod koniec XVII stulecia wg projektu Jana Michała Linka. Klasztor dobudowano w latach późniejszych. Po jego likwidacji w 1784r. budynki przeznaczono na szpital. W okresie międzywojennym były siedziba policji a po wojnie do 1985r. domu dziecka. W 1986 r. obiekt przejęły Państwowe Pracownie Konserwacji Zabytków

ZESPÓŁ SAKRALNY FRANCISZKANÓW – barokowy gmach z charakterystycznymi korynckimi pilastrami. Jego fundatorami byli II ordynat Tomasz Zamoyski i jego żona Katarzyna z Ostrogskich. Budowę rozpoczęto w 1637r. a pierwsza msze odprawiono osiemnaście lat później. W następnych latach powstały zabudowania klasztorne i zamykająca optycznie dzisiejsza ulice Żeromskiego czworoboczna wieża. Jest to największa świątynia w Zamościu i jedna z największych w Polsce. W 1784r. klasztor i wieże rozebrano kościół zmieniono na magazyn wojskowy a następnie w 1840r. przebudowano na koszary. Po 1918r. w gmachu ulokowano różne instytucje a w największej sali kinoteatr. W latach powojennych część pomieszczeń przeznaczono na Państwowe Liceum Sztuk Plastycznych. W 1993r. kino przeniesiono do nowej siedziby a do gmachu po 200 latach wrócili Franciszkanie.

ZESPÓŁ SAKRALNY BONIFIRATÓW – 1657 roku powstaje drewniany kościół Bonifratrów później zastąpiony kościołem murowanym(1756-73) z fundacji ordynata Jana Jakuba Zamoyskiego. W 1784r. spotkało go to samo, co Franciszkanów i Klaryski. Klasztor został zlikwidowany. Przez pewien czas mieścił się w nim zajazd „Pod Karpiem” stad potoczna nazwa gmachu „Podkarpie” Dziś są tu mieszkania a na parterze i w piwnicy mieści się restauracja „Green Pub”.