Wyjaśnij przyczyny wzrostu potęgi sąsiadów Polski, tj. Rosji, Austrii i Prus w XVIII wieku.

Wiek XVIII jest bardzo istotnym stuleciem w historii świata, gdyż wtedy mamy do czynienia z powstaniem Stanów Zjednoczonych, Rewolucją Francuską, Sejmem Czteroletnim i Konstytucją 3 maja w Polsce, a także ze wzrostem potęgi trzech państw, tj. Rosji, Austrii i Prus. Te wszystkie wydarzenia można połączyć klamrą rozwoju myśli oświeceniowych. Ja w mojej pracy wyjaśnię dlaczego polscy sąsiedzi stali się europejskimi potęgami w XVIII wieku.

Zacznę od Rosji. Na początku XVIII wieku Rosją rządził car Piotr I Wielki, który swoją polityką nawiązywał do władania swego poprzednika, czyli Iwana IV Groźnego. Celem działań Piotra I było zdobycie dostępu do Morza Bałtyckiego oraz do Morza Czarnego. Już pod koniec XVII stulecia, tj. w 1696 roku car zdobył dojście do tego drugiego akwenu poprzez zajęcie twierdzy Azow. Bałtyk Rosja zaczęła kontrolować w dużej mierze na mocy pokoju w Nystad (zakończenie wojny północnej) w 1721 roku, gdyż uzyskała Inflanty, Estonię, Ingrię i Karelię. Jednak nie tylko sukcesy militarne świadczą o wzroście potęgi tego państwa. Rozwój tego mocarstwa był możliwy dzięki reformom cara (od 1721 r. cesarza) Piotra I i cesarzowej Katarzyny II. Piotr Wielki wprowadził nowy podział terytorialny Rosji, dzieląc ją najpierw na 8, potem na 19 guberni. Zniósł urząd patriarchy moskiewskiego i stworzył Najświętszy Synod, który składał się z biskupów i świeckiego oberprokuratora. Dzięki temu car miał większy wpływ na kształtowanie polityki Kościoła. Wprowadził także zakaz odstępowania od wiary. Co więcej, zniósł różnice między bojarami a szlachtą. W administracji, wojsku i flocie wprowadził tabelę rang. Obejmowała ona czternaście stopni cywilnych i wojskowych. W samej armii doszło do rozbudowy floty wojennej i ulepszenia uzbrojenia. Ponadto powstały dwie doskonałe szkoły: Morska i Nawigacyjna. W sferze gospodarki car popierał politykę merkantylizmu (wspieranie eksportu kosztem importu), a budżet został powiększony dzięki podwyższeniu podatków. Natomiast chłopów przypisano do ziemi, jako wieczyści poddani. Po śmierci cara (1725 rok) do roku 1762 roku w Rosji miały miejsce walki o władzę. Ostatecznie tron objęła Katarzyna II, która jak już wspomniałem również reformowała kraj. W 1775 roku wprowadziła ustawy o guberniach, która zmniejszała ich siłę na rzecz centralnej władzy. Zatwierdziła ukazy antychłopskie, które, mówiąc kolokwialnie, zrobiły z chłopów jedynie narzędzie pracy. Kolejnym krokiem cesarzowej było wprowadzenie w 1785 roku przywileju dla szlachty, który dawała jej uprawnienia samorządowe i wzmacniał pozycję gospodarczą (prawo do monopoli). Ponadto usystematyzowała wolność handlu wewnętrznego, co wzmacniało Rosję od środka. Poradziła sobie także z Kozakami dońskimi, gdyż zniosła ich autonomię, wcześniej rozbijając ich w walkach zbrojnych. „Semiramida Północy” umacniała osobistą władzę przy pomocy oddanych urzędników i doradców, jak: Orłow czy Potiomkin. Szerzyła ona z nimi ogromną propagandę, która doprowadziła do postrzegania Rosji za granicą jako państwa oświeconego, choć część reform też za tym przemawia.
Drugim krajem, który omówię będzie Austria. Rozkwit jej przypada na panowanie Marii Teresy i jej syna Józefa II- lata 1740-1790. Austrię zamieszkiwało wiele narodów, takich jak: Austriacy, Węgrzy, Czesi, Niemcy, Belgowie, Chorwaci, Polacy czy Włosi. Taka sytuacja była niebezpieczna, gdyż dawała powody do wystąpień narodowościowych. W 1707 roku na Węgrzech detronizowano cesarza Józefa I. Potem udało się przywrócić Habsburgom tam tron, ale żeby nie dopuścić do powtórki, w 1713 roku cesarz Karol VI wydał sankcję pragmatyczną, która mówiła, że nie tylko męscy potomkowie władcy będą panować w krajach monarchii, ale także jego córki i ich potomstwo. Ten akt prawny, po śmierci Karola VI, doprowadził do walki o sukcesję austriacką, która wygrała Maria Teresa. Wprowadziła ona szereg reform. Podzieliła kraj na 15 prowincji, co spowodowało wzrost znaczenia władzy centralnej. Ustanowiła język niemiecki językiem urzędowym. Ponadto zniosła autonomiczność mniejszości narodowych, aby znów nie zakłócały władania cesarzowi/ej. Zreformowała armię unowocześniając jej wyposażenie i zwiększając liczbę żołnierzy do stu tysięcy. W sferze gospodarki cesarzowa propagowała merkantylizm, a także zarządziła stały podatek dochodowy dla wszystkich obywateli, włączając szlachtę i duchownych. Jej następca również był aktywny w zakresie reform. W 1781 roku zniósł poddaństwo chłopów w monarchii. Następnie objął obowiązkowym szkolnictwem wszystkich mężczyzn. Bardzo ważne również było wprowadzenie nowego kodeksu karnego. Osobnym rozdziałem są reformy dotyczące Kościoła, tzw. józefińskie reformy. Doprowadziły one do likwidacji niektórych świąt kościelnych i zakonów. Ponadto do zniesienia przywilejów podatkowych dla duchowieństwa. Zrównał w prawach katolików i protestantów. To wszystko spowodowało oddzielenie Kościoła od państwa.
Ostatnim krajem, które omówię są Prusy. Podwaliny pod mocarstwowy charakter Prus położył Fryderyk Wilhelm I zwany „królem kapralem”. rozbudował on aparat urzędniczy oraz zmodernizował armię ( było aż 90 tysięcy żołnierzy w 2,5 milionowym kraju!). Jego następca chciał zrobić z Prus prawdziwe mocarstwo, choć na początku nic na to nie wskazywało. Prusy były wmieszane w wojnę siedmioletnią (1756-63), podczas której takie państwa, jak Rosja, Austria, Francja i Saksonia chciały doprowadzić Prusy do roli drugorzędnego państwa europejskiego. Od klęski z tymi krajami Prusy uchroniła śmierć śmierć cesarzowej Rosji Elżbiety. Jej następca Piotr III był wręcz obsesyjnym fanem króla Prus i zdecydował się wycofać, co nazwano „cudem domu brandenburskiego”. Po tych walkach i ustabilizowaniu sytuacji z przeciwnikami Fryderyk II wziął się za reformy. Utworzył bardzo sprawną, szybką i fachową administrację, do której mógł wstąpić każdy z odpowiednim wykształceniem, a nie pochodzeniem. W 1763 roku wprowadził obowiązkową edukację dla mężczyzn. Natomiast do roku 1786 roku udało mu się podwoić liczbę żołnierzy (195 tysięcy). Władca ten był też nazywany królem- filozofem, gdyż w swojej posiadłości w Poczdamie stworzył ważny ośrodek kultury oddziaływujący na kraje Rzeszy Niemieckiej.

Te trzy państwa bardzo zyskały na znaczeniu w XVIII wieku. Było to zasługą panujących tam rządów absolutyzmu oświeconego. Syntetyzując powyższe fakty można stwierdzić, że charakteryzował się on nowoczesną administracją, upowszechnionym systemem nauczania, istnieniem silnej, zmodernizowanej i liczebnej armii, ograniczeniem roli Kościoła oraz kierowaniem się zasadą, że władca jest „ojcem narodu” i ma on niepodważalną i najwyższą pozycję w kraju. Można tylko żałować, że Polska poszła drogą wolnych elekcji, co nie umożliwiło wprowadzenie takich rządów. Na nasze nieszczęście wzrost znaczenia tych państw doprowadził do trzech rozbiorów Polski. A jeszcze dwa wieki wcześniej Prusy składały nam hołd lenny (1525 rok), wiek wcześniej Austriacy błagali o pomoc w wojnie z Turkami (1683 roku słynna bitwa pod Wiedniem Jana III Sobieskiego), a Rosja nie była pewna czy jest w stanie ewentualnie pokonać Polskę Jagiellonów, a potem S. Batorego czy J. Sobieskiego.