Temat śmierci w literaturze

Śmierć to temat obok którego nikt nie może przejść obojętnie, gdyż dotyka najbardziej osobistych uczuć i lęków czlowieka i jest tak ściśle związana z życiem, że nie można się uchronić przed rozmyślaniem o niej. Odkąd tylko pojawilo się słowo pisane, ludzie snuli rozważania nad jej sensem oraznad losem człowieka po odejściu z tego świata. Na przestrzeni wieków śmierć, jako stala towarzyszka życia ludzkiego, miala wile obliczy. Raz była wybawicielką od ziemskiego cierpienia, raz karą za popełnione grzechy, a innymi razem tragedią, która zbierała wszystko bez względu na pochodzenie czy status społeczny. W całej loterii jaką jest właśnie życie, tylko ona stanowiła coś pewnego, jako ostateczny cel do którego nieuchronnie zmierza życie każdego człowieka.
Motyw śmierci zrodził się już w starożytności, a swój rozwój przeżyć, w średniowieczu. Wynikało to ze specyfiki życia w tym okresie, kiedy czlowiek żył krótko, bo częste wojny i epidemie dziesiątkowały ludność. Śmierć była tytaj na porządku dziennym, obcowało się z nią niemal bez przerwy, dlatego próbowano poznać ją, jej prawa którymi się rządziła, a wszystko po to by moc sie samemu do niej przygotować. Momento mori - czyli pamiętaj o śmierci to najpopularniejsze hasło głoszone przez ówczesnych pisarzy ktorzy fascynowali się tym motywem. W utworach z tamtego okresu pokazywano jakkrótkie, nikłe i kruche jest ludzkie życie, wobec nieubłaganej smierci, która dosięgnie każdego czlowieka, gdyz jest potężna, wszechobecna, nieuchronna i ma wymiar boski.
W XIII w. zaczęto przedstawiać spotkania osób żywych ze zmarłymi. Do najsławniejszy należy anonimowy wiersz pt. ,, Rozmowy mistrza Polikarpia ze śmiercią". Jest to forma dialogu jaką podejmuje człowiek z upersonifikowaną śmiercią. Wizerunek śmierci przedstawiony jest w sposób makabryczny i odrażający, jako rozkładające się ciało kobiety-kościotrupa z kosą trzymana w dłoni. Opisywana śmierć jest okrutna i nieuchronna, lecz sprawiedliwa i nieprzekupna, ponieważ wobec niej wszyscy ludzie są równi, tu nic się nie da załatwić.
Taniec śmierci, słynnny ,, Dance macabre" to motyw wspólny dla wszystkich średniowiecznych utworów w których podjeto temmatu umierania. Śmierć, która pełni rolę wodzireja, zaprasza do tańca wszystkich, niezależnie od pozycji społecznej, bo w tym wyjatkowym tańcu przed jej obliczem wszyscy są siebie równi. Ta alegoria miała uzmysłowić ludziom wzajemną równość w godzinie śmierci oraz wywolywać lęki skruche.
W czasach średniowiecza istnialo przekonanie, że śmierc człowieka uzależniona od jego sposobu życia, czyli ludzie uczciwi powinni umierać lekko, zaś źli w mękach i cierpieniu.Sztuka umierania czyli ars moriendi ( to kolejny charakterystyczny motyw tego okresu), który pojawia się w legendzie pt. ,,Pieśń o Rolandzie". W utworze tym pokazano jak czlowiek powinien przygotowac sie do nadejścia śmierci, tak aby godnie umrzec jako chrześcijanin. Śmierc tutaj nie jest straszna, lecz heroiczna i lekka.
Zupelnie odmiennie została przedstawiona śmierc w dziejach Tristana i Izoldy, nie jak to co rozdziela, lecz łączy. Tutaj śmierćsłuży idealizacji miłości, podkreśla jej nadrzedna wartość, że miłośc nie kończy się wraz z życiem, ale sięga poza śmierć. W ,,Dziejach Tristana i Izoldy"" śmierc jest wyidelizowaną dobrodziejką i wybawicielka od wszelich praw i ograniczen oraz wprowadza kochankow w obszar zaświatow, gdzie będą mogli się połączyć.
W obszarze renesansu o śmierci pisal Jan Kochanowski w ,,Trenach" poświęconych córce, ktora zmarloa jako dziecko. treny są zapisem osobistej tragedii, stanówjakie doświadczał po śmierci dziecka od buntu wobec niesprawiedliwości Boga do szukania u niego pocieszenia, ukojenia. Śmierć nie jest tu demoniczną postacią, a nieuchronnym stanem, którym kończy się życie, droga do Boga który czeka na swoje dzieci. Wszystkoco ziemskie szybko przemija, a na końcu zawsze cierpliwie czeka śmierć, wobec której nadal wszyscy sa równi.
Śmierć, która łączona w parze z miłością, była tematemtakże twórców romantycznych, przedstawiana jako zjawisko tragiczne i pełne lęku, choć wcześniej odbierano ją jako naturalny element życia.Wiele razy powtarza się motyw samobójstwa z miłości o którym pisze np. adam Mickiewicz w ,,Dziadach"cz. IV, Słowackiego w ,,Kordianie", Krasinskiego w ,,Nie- Boskiej Komedii'. W ujęciur romantycznym, miłośćprzepelniona jest tragizmem, a śmierć nie przynosi ukojenia ani wybawienia od ziemskich cierpień.
Także w literaturze polskiej XX wieku motyw śmierci pojawial się wielokrotnie. Wpłyneły na to tragiczne wydarzenia II wojny swiatowej, gdzie łamano wszelkie zasady etyczne i pogwałcono prawa czlowieka. Z doswiadczen tych wyrosla cała gałąż wspólczesnej literatury, opisując postawy ludzi wobec ciągłej nieprzerwanej śmierci, ktora niejako spowszechniała stając się, zwłaszcza w hitlerowskich obozach koncentracyjnych i stalinowskich łagrach, smutną codziennością. Śmierć, niby codzienność, a budziła ogromny strach. Wystarczy wspomnieć ,,Inny Świat" Gustawa Herlinga Grudzińskiego czy ,,Opowiadania" Tadeusza Borowskiego, pokazują one wymiar śmierci jaką ludzkość dotychczas nie widziała, okrutną i nieludzką ukazując zarazem do czego jest zdolny człowiek w swoim marnym życiu. Występuje tutaj nagminny brak poszanowania dla zmarłych, jest za to masowa śmierć niewinnych i poniżenie człowieczeństwa.
Śmierć jest nieodłączną częścią ludzkiej egzystencji. zbliżamy się do niej już od chwili przyjścia na świat. Często lękamy się o niej myśleć, nie jest obecna w naszych codziennych rozmowach. Jest dla nas nierozpoznawalna, bo gdy my istniejemy, ona jest nieobecna, a gdy tylko zaczyna swój byt, wtedy już nas nie ma. Myślę, że tak długo jak będzie istniec czas oraz tak długo jak człowiek stanie się nieśmiertelny, motyw śmierci będzie zaprzątać umysły ludzi na całym świecie.