Legenda o Romulusie i Remusie

Według rzymskich historyków, przede wszystkim Liwiusza, Romulus i Remus byli wnukami króla miasta Alba Longa (dzisiejszego Castel Gandolfo), Numitora. Brat Numitora, Amuliusz, dokonał zamachu stanu, podczas którego króla uwięził, a jego córce Rei Sylwii nakazał zostać westalką i żyć w celibacie. Rea Sylwia, niepomna przestróg samozwańczego króla, zaszła jednak w ciążę i powiła bliźnięta, dwóch chłopców, których nazwano Romulus i Remus. Ich ojcem miał być nie, kto inny, tylko bóg Mars.

Amuliusz rozkazał utopić dzieci w rzece. Zamiar ten jednak się nie powiódł. Wrzucony do wody koszyk z chłopcami popłynął z prądem i utknął w jednej z zatoczek. Płacz dzieci usłyszała wilczyca, która zaczęła regularnie odwiedzać zatoczkę, by karmić dzieci własnym mlekiem. Wilczycę wyśledził pasterz królewski, znalazł koszyk z dziećmi i zaadoptował je.

Chłopcy wyrośli na dzielnych młodzieńców i doskonałych wojowników. Po osiągnięciu dorosłości Romulus i Remus dokonali zamachu stanu i przywrócili na tron prawowitego władcę Numitora. Po czym odeszli wraz z grupą młodzieży szukać nowej siedziby. Znaleźli ją nad Tybrem, gdzie było siedem wzgórz. Na jednym z nich postanowili założyć miasto.

W tym celu posłużyli się rytuałem auspicjów – polegającym na wyczytaniu woli bogów z lotu wielkich ptaków drapieżnych, jak orzeł czy sęp. Romulus, usadowiony na Palatynie zyskał lepszy omen od obserwującego z Awentynu Remusa. Gdy Remus upokorzony porażką zaczął drwić z brata wyznaczającego granicę przyszłego miasta, ten zabił go. Miało się to stać
21 kwietnia 753 roku p.n.e.

Romulus panował dłuższy czas i miał zostać wzięty żywcem do nieba, by stać się bogiem Kwirynem. Jego następca na tronie rzymskim został Numa Pompiliusz.

Legenda ta wrosła bardzo mocno w tradycję rzymską, podobnie jak data założenia miasta, podana przez starożytnego historyka Marcusa Terentiusa Warrona - 753r.p.n.e. Od tego czasu do 509r.p.n.e Rzymem władali królowie, a pierwszym był według legendy Romulus. Po nim nastąpiło jeszcze sześciu władców, z których trzej ostatni byli królami etruskimi. Każdy z królów (Romulus, Numa Pompiliusz, Tullus Hostilius, Ankus Marcjusz, Tarkwiniusz Stary, Serwiusz Tulliusz, Tarkwiniusz Pyszny) odegrał według tradycji ogromną rolę w tworzeniu potęgi miasta i wprowadził reformy wzorem miast greckich.

Właśnie z powodu tej legendy wilczyca stała się nieoficjalnym symbolem Rzymu. Najbardziej znanym jej wizerunkiem jest rzeźba w stylu etruskim, datowana na około 500 rok p.n.e., do której w okresie renesansu dorobiono dzieci.