Zarys rozwoju socjologii wychowania i edukacji.

Początki socjologii wychowania to 1837 rok.
Rozwijała się na dwóch etapach:
I – etap naukowy,
II – etap przednaukowy:
 wiedza ludowa w skład której wchodzi mądrość ludowa
 refleksje mędrców – to filozofia społeczna.
Ojcem socjologii wychowania był A. Comte.

Charakterystyka etapu naukowego:
 instytucjonalizacja
 specjalizacja
 rozwój problematyki metod badawczych

Polska – początki socjologii
Wyróżniamy trzy okresy:
1. Początki i główni reprezentanci przełomu XIX i XX wieku.
Polska podczas rozkwitu socjologii była pod zaborami. Nie którzy twierdzili, że prekursorzy polskiej socjologii to ANDRZEJ FRYCZ – MODRZEWSKI z Odrodzenia ale bardziej uważa się HUGO KOŁATAJĄ i STANISŁAWA STASZICA z Oświecenia.
Nie ma zgodności co do tego, kto jest prekursorem, kandydaci:
 JÓZEF SUPIŃSKI (1804 – 1893)
prawnik, ekonomista, socjolog.
1860 - wydał rozprawę „Myśl ogólna fizjologii wszechświata” – uznana za pierwszą w Polsce próbę ujęcia systemu socjologii Comta.
 W. PILAT (1857 – 1908)
wykładowca prawa wekslowego na Uniwersytecie Lwowskim, zainteresowania socjologiczne. Prace „Nowy zarys socjologii”, „O nowoczesnej socjologii”.
 B. LIMANOSKI (1835 – 1935)
działacz socjalistyczny, działacz myśli społecznej, socjolog.
Doktoryzował się na Uniwersytecie Kazimierza Wielkiego we Lwowie.
Wydał: „Socjologię”, „Historia ruchu społecznego”, „Naród i państwo”
Przeważa pogląd, że ojcem socjologii jest J. SUPIŃSKI.

Słynni socjologowie
 LUDWIK GUMPLOWICZ (1838 – 1908)
Doktor prawa na Uniwersytecie Jagiellońskim.
 KAZIMIERZ KELLEZ KRANZ (1872 – 1905)
Skończył studia w Paryżu, prowadził działalność naukowa w Paryżu i Brukseli.
 BRONISŁAW MALINOWSKI (1884 – 1942)
Studiował na początku na Uniwersytecie Jagiellońskim potem studiował za granicą. Badacz ludów pierwotnych. Profesor uniwersytetu londyńskiego.
 LEON WINIARSKI (1886 – 1915)
Docent Uniwersytetu Genewskiego.
 FLORIAN ZNANIECKI (1882 – 1958)
Socjolog polsko – amerykański; spotkał się z W. J. Thomas w Polsce, który zastanawiał się czemu Polacy przyjeżdżają do Ameryki. Thomas zaproponował badania Znanieckiem nad procesami adaptacyjno – integracyjnych. Zastanawiali się dlaczego Polacy wyjeżdżali. Wydali: „Chłop Polski w Europie i ameryce” – V tomów.
 RÓŻA LUKSEMBURG (1870 – 1919)
Doktor ekonomi, działaczka ruchu ekonomicznego, interesowały ją: społeczne skutki industrializacji, partie i ruchy polityczne.

2. Socjologia międzywojenna
W okresie międzywojennym FLORIAN ZNANIECKI wraca do Polski i osiada na Uniwersytecie Poznańskim, gdzie organizuje studia socjologiczne. Jest twórca socjologii akademickiej w Polsce.
1920 r. powstaje Katedra Socjologii i Filozofii Kultury, która później przekształciła się w Instytut Socjologii.
1930 r. założył czasopismo „Przegląd socjologii” – redaktor naczelny Znaniecki, pisano w nim tylko o programie socjologicznym.
1932 r. zaczęto kształcić w Polsce magistrów socjologii i od tej pory socjologia uzyskała status dyscypliny uniwersyteckiej a Florian Znaniecki został uznany za twórcę socjologii akademickiej w Polsce.
Wychowankowie Znanieckiego: J. CHAŁASIŃSKI, J. SZCZEPAŃSKI.
FLORIAN ZNANIECKI wydał pierwsze podręczniki do socjologii:
„Socjologia wychowania” – T.1 i T.2;
„Wstęp do socjologii”
Przetłumaczone zostały one na angielski, są to do dziś podstawowe podręczniki akademickie. Gdy wybuchła wojna w Polsce FLORIAN ZNANIECKI wracał do Polski ze Stanów Zjednoczonych, zawrócił i osiadł w Stanach Zjednoczonych do śmierci.

Poza Poznaniem ośrodkami była również:
 Warszawa
LUDWIK KRZYWIKI, STANISŁAW CZARNECKI, GRABSKI, STANISŁAW OSSOWSKI, RYCHLIŃSKI, J.CHAŁASIŃSKI (uczeń Floriana Znanieckiego), LEON PETRAŻYCKI,
 Lwów
BOLESŁAW PILAT, FRANCISZEK BUJAK, KULCZYKI, BOLESŁAW LIMANOWSKI.
 Kraków
K. DOBROWOLSKI (etnograf socjologiczny, podejmował temat tradycyjnej kultury chłopskiej).

Instytuty powstałe w okresie międzywojennym:
 Instytut Gospodarstwa Społecznego,
 Instytut Spraw Społecznych
problematyka materialna, socjalna, zdrowie najniższych warstw społecznych. KASPRZYCKI koncentrował się na badaniach o tematyce zdrowotnej.
 W Warszawie Instytut Kultury Wsi
CHAŁASIŃSKI, później przekształcony w Instytut Socjologii Wsi, wydawał roczniki socjologiczne wsi.

W czasie II wojny światowej socjologia była w konspiracji. Prowadzono studia socjologiczne, ale w 1944 r. został aresztowany podczas zajęć DR WŁADYSŁAW OKIŃSKI (uczeń Znanieckiego).

3. Socjologia powojenna.
Odrodzenie socjologii odbyło się bez wielu znanych socjologów m.in. Florian Znaniecki. Dzięki J. CHAŁASIŃSKIEMU I SZCZEPAŃSKIEMU na Uniwersytecie w Łodzi zaczęły funkcjonować od 1945 r. studia socjologiczne. Później zaczęły one jeszcze funkcjonować w Krakowie, Poznaniu, Warszawie, Wrocławiu nie zdążono jednak wypromować żadnego magistra do 1950 r., bo wyrzucano tą naukę z list przedmiotów akademickich. Władze uznały, że jest to nauka burżuazyjna. Na KUL- u bez przerwy można było studiować socjologię. W 1956 wróciła socjologia do kształcenia akademickiego. Uruchomiono studia socjologiczne w Wyższej Szkole Nauk Społecznych przy KCPZPR (Komitet Centralny PZPR), kształciła socjologów dla aparatu władzy. W 1984 przekształcono Wyższą Szkołę Nauk społecznych w Akademię Nauk Społecznych. Badacze nauk społecznych (FLORIAN ZNANIECKI) zajmowali się problematyką integracji i adaptacji Polaków przesiedlonych (napływowych w Lwowie i Wilnie).
Problemy wychowawcze podejmowali:
 JÓZEF CHAŁASIŃSKI
 KOWALSKI
Poznań, podręcznik „Socjologia wychowania”
 WOSKOWSKI
socjologia wychowania
 SZCZEPAŃSKI
 SADAJ
 WINIARSKI
podjął tematykę osiedla mieszkaniowego