Sciaga z makro

Aktywna fiskalna polityka państwa polega na tym, że państwo zmienia sterowane przez siebie narzędzia polityki fiskalnej głównie po to, by zrealizować własne najczęściej krótkookresowe cele. Przy stosowaniu tej polityki występują liczne ograniczenia:- rząd nie dysponuje doskonałą i wiarygodną informacją na temat dochodów i wydatków państwa, - opóźnienia w podejmowaniu decyzji.
BANK CENTRALNY:pełni różne funkcje: jest bankiem emisyjnym – jedyny podmiot uprawniony do emisji pieniądza, jest Bankiem Banków, jest Bankiem Państwa.
BANKI KOMERCYJNE: Bank Centralny pełni z stosunku do Banków Komercyjnych funkcję gwaranta ostatniej instancji (banki komercyjne odprowadzają na wyodrębnione w banku centralnym konto część zysków corocznie tworząc fundusz, z, którego w przypadku bankructwa jakiegokolwiek banku pokrywane są roszczenia depozytariuszy – osób, które miały w tym banku złożone depozyty).
BEZROBOCIE FRYKCYJNE:Występuje w każdej gospodarce rynkowej, dobrowolne, polega na chwilowym niedopasowaniu podaży pracy do popytu na pracę. Tworzą je osoby, które z różnych przyczyn i z reguły przez czas krótki pozostają bez pracy np. zmiana miejsca zamieszkania przez czas jakiś poszukujemy pracy.
BEZROBOCIE KONIUNKTURALNE:Jest ono efektem zmian koniunktury gospodarczej, rośnie w okresach kryzysowych maleje w okresach ekspansji gospodarki, jest bezrobociem przymusowym.
BEZROBOCIE SEZONOWE:Jest przymusowe, krótkookresowe bardzo trudne do przezwyciężenia dotyczy wybranych sektorów gospodarczych takich jak rolnictwo, budownictwo, turystyka.
BEZROBOCIE STRUKTURALNE: bezrobocie przymusowe, długookresowe.Wynika ono z likwidacji schyłkowych gałęzi w gospodarce, jego likwidacja wymaga istotnej zmiany kwalifikacji pracowników.
BEZROBOCIE TECHNICZNE:Jest wywołane zastępowaniem pracy żywej przez pracę uprzedmiotowioną.
Bezrobocie –to brak równowagi na rynku pracy. Rynek nie jest w stanie przy pomocy swoich mechanizmów przywrócić równowagi tam, gdzie jest zachwiana.
BEZROBOCIE UKRYTE:Obejmuje osoby, które maja pracę i pracują, ale ich prac z punktu widzenia realizacji efektywności produkcji jest pracą zbędną, niepotrzebną. Występuje ono najczęściej w rolnictwie i administracji. Największy zakres miało w gospodarce centralnie planowanej.
BEZROBOCIE ZE WZGLĘDU NA CZAS TRWANIA: Krótkookresowe – okres kilku miesięcy. Średniookresowe – pomiędzy 1 – 2 latami. Długookresowe – powyżej 2 lat – jest to bezrobocie chroniczne.
CYKL KONIUNKTURALNY OZNACZA okresowo powtarzające się zmiany poziomu głównych wielkości makroekonomicznych takich jak:popyt globalny, zatrudnienie, ceny, płace, zyski, stopa bezrobocia, stopa procentowa, produkt krajowy brutto.
CYKL WSPÓŁCZESNY – RÓŻNI SIĘ: cykl uległ spłaszczeniu – czyli zmniejszeniu uległa amplituda wahań. W cyklu tym widzimy bardzo łagodny przebieg.występują tylko 2fazy, recesji – spadku (kryzys z depresją), ekspansji,nie występują zjawiska spadku cen i płac. Ceny i płace stale rosną głównie ze względu na wmontowane w mechanizm gospodarczy inflacyjnej spirali cenowo – płacowej, kryzys nadprodukcji został połączony z kryzysami w innych sferach funkcjonowania gospodarki np. kryzysy walutowe a w ostatnich latach XX w. kryzysy finansowe, kryzysy żywnościowe, kryzys demograficzny, cykl współczesny jest cyklem globalnym (gdy gdzieś wybucha to rozprzestrzenia się błyskawicznie na inne kraje)
deficyt budżetowy jest formą redystrybucji dochodu. Można go finansować ze źródeł wewnętrznych (pożyczka: obligacje i bony skarbowe oraz emisja pieniądza przez bank centralny) oraz zewnętrznych (pożyczki zaciągane w zagranicznym systemie bankowym i pożyczki rządowe).
DEFLACJA jest zjawiskiem odwrotnym od inflacji - polega na utrzymaniu się spadku cen towarów i czynników produkcji w długim okresie czasu.
DEPRECJACJA zjawisko spadku wartości pieniądza, zjawiskiem odwrotnym jest APRECJACJA.
Dług publiczny oznacza całość zadłużenia państwa zarówno w stosunku do podmiotów krajowych jak i zagranicznych (są to skumulowane deficyty budżetowe). Bezpieczna gospodarka powinna utrzymywać deficyt budżetowy w wysokości nie przekraczającej 3% PKB, natomiast dług publiczny nie powinien przekraczać 60% PKB.
Dobra finalne są to dobra, które służą ostatecznemu użytkownikowido konsumpcji lub produkcji.
Dobra pośrednie są to dobra przetwarzane na kolejnych etapach procesu produkcji
Funkcje ekonomiczne państwa: funkcja tworzenia ładu prawnego. Państwo reguluje prawnie sfery życia gospodarczego. Określa dominującą formę własności, stosunki własności oraz związane z tym prawa i obowiązki. Państwo reguluje relacje pomiędzy pracownikiem i przedsiębiorstwem, określa różnego rodzaju normy dla poszczególnych produktów, określa gałęzie, w których zostaje ograniczona konkurencja (np. monopole, koncesje, licencje),funkcja alokacyjna polega na tym, że państwo przy pomocy dostępnych mu instrumentów (polityki pieniężnej i fiskalnej) próbuje wpływać na optymalne, z punktu widzenia jego celów, rozdysponowanie czynników wytwórczych. Alokacja może mieć aspekt terytorialny, branżowy,funkcja redystrybucyjna polega na tym, że państwo wykorzystując system podatkowy i system płatności transferowych, próbuje zwyciężyć niedoskonałości systemu podziału rynkowego,funkcja stabilizacyjna – państwo powinno dążyć do stabilizacji gospodarki na poziomie produkcji zbliżonym do produkcji potencjalnej. Państwo powinno też zapobiegać kryzysom gospodarczym.
Inflacja – jest zjawiskiem groźnym, bo my nigdy nie wiemy, kiedy jest i kiedy się uaktywnia,
INFLACJA – proces wzrostu ogólnego poziomu cen, dóbr i usług, jest procesem w związku z tym ma on charakter trwały nie jednorazowy.
INFLACJA CZYSTA – ma miejsce wówczas, gdy ceny, dóbr i usług oraz czynników produkcji wzrastają w tym samym tempie.
INFLACJA KOSZTOWA (ciągniona przez koszty) może mieć charakter: endogeniczny (wewnętrzny): działalność związków zawodowych – walczą o wyższe pensje i przedsiębiorstwo podnosi pensje to potem musi podnieść ceny swoich towarów i wtedy my chcemy znowu podwyżkę bo sądzimy że firma ma większe zyski i tak w kółko – nazywamy to inflacyjna spiralą cenowo-płacową, działalność państwa – obciążenie dochodowe np. podatki przedsiębiorstwa znowu przerzucają to na cenę, nośników energii itp. – dobra które są niezbędne do produkcji gdyby nagle spadła produkcja prądu to znowu odbija się to na cenach. egzogeniczny (zewnętrzny) – importowana: - kryzys z 1973r. ropa naftowa.
INFLACJA POPYTOWA – wybucha wtedy, kiedy przy rosnącym popycie nie ma możliwości zwiększenia podaży. Takie zjawisko występuje głównie w gospodarkach wojennych i okresach powojennych. Występowała również w gospodarce centralnie planowanej nie w sposób jawny tylko ukryty (inflacja pchana przez popyt).
Pasywna polityka fiskalna państwa polega na tym, że państwo wprowadza instrumenty zwane Automatycznymi Stabilizatorami Koniunktury. Instrumenty te raz wprowadzone działają samoczynnie nie wymagając żadnej interwencji ze strony państwa. ASK może być każdy instrument polityki fiskalnej. Podobnie jak każdy instrument polityki fiskalnej może być narzędziem polityki aktywnej Najczęściej ASK są:- stopy podatkowe, - podatek VAT.
PKB – jest miarą produkcji wytworzonej na terenie danego kraju, niezależnie od tego, kto jest właścicielem czynników produkcji, można rozpatrywać w 2 formach:w cenach czynników produkcji, lub w cenach rynkowych większych od pierwszego o podatki pośrednie (z przedsiębiorstwa produkcyjnego inna cena a państwo nakłada na ten produkt podatki) PNB – jest miarą produkcji wytworzonej przez czynniki wytwórcze będące własnością danego kraju, niezależnie od miejsca ich lokalizacji. Produkt ten może być liczony albo w cenach rynkowych, albo w cenach czynników produkcji. Te dwa sposoby pomiaru różnią się między sobą wartością podatków pośrednich.Wady miar: nie ujmuje się w nich wartości produkcji i dochodów w szarej strefie,nie ujmuje się w nich wartości produkcji dokonywanej w ramach gospodarstw domowych,nie uwzględnia się w rachunku dochodu narodowego czasu wolnego. Metoda genewska –wykorzystuje bardzo szerokie zestawienia wskaźników, opisujących wszystkie strefy życia gospodarczego, społecznego i kulturowego.
Podatki- Ze względu na sposób naliczania podatku wyróżniamy:podatek liniowy – w danym państwie funkcjonuje jedna stawka podatkowa i obowiązuje ona wszystkie podmioty,podatek progresywny – stosuje kilka stawek podatkowych przy czym im wyższy dochód tym wyższa stawka podatkowa,podatek regresywny – w miarę wzrostu dochodu stawki podatkowe maleją.PODATKI- Bezpośrednie (nakładane na dochody):od dochodu: przedsiębiorstwo, pracownik, od dywidendy, od procentu, spadki, darowizny. od majątku: od nieruchomości różnego rodzaju (mieszkanie, ziemia), katastralny (katastrofalny) - od majątku pośrednie – płacone za pośrednictwem ceny (od wydatków):VAT – od wartości towaru, Akcyza – w cenie towarów (od szkodliwości), Cło, Od luksusu.
POLITYKA AKTYWNA – ma na celu przeciwdziałanie bezrobociu albo ograniczanie jego zakresu. Państwo może zarządzać instrumentami:makro-ekonomi – czyli instrumenty polityki fiskalnej i pieniężnej (pieniężnej – tanie kredyty, częściowe umorzenie kredytu na utworzenie nowych miejsc pracy),mikro-ekonomi – skierowane są do pojedynczych podmiotów np. bezrobotnych oraz specyficzne instrumenty rynku pracy (specyficzne - polegają na finansowaniu przez państwo różnych działań związanych z funkcjonowaniem urzędów pracy, takie jak badanie potrzeb rynku pracy finansuje to urząd).
POLITYKA PASYWNA – polega na tym, że państwo nie próbuje zapobiegać bezrobociu ani go ograniczać, ale próbuje jedynie łagodzić jego skutki – polega przede wszystkim na transferach wypłacanych bezrobotnym głównie zasiłki dla bezrobotnych oraz różnego rodzaju zasiłki socjalne.
RODZAJE CYKLU KONIUNKTURALNEGO: świński (najstarszy) – opisany przez Jevonsa cykl plam na słońcu – rosnąca aktywność słońca (wzrost plam na słońcu spowodowanych wybuchami) powoduje na ziemi okres klęsk żywiołowych i odwrotnie w momencie gdy aktywność słońca maleje to na ziemi warunki dla rolnictwa i sworzeń żyjących są coraz lepsze, polityczny – łączy aktywność gospodarczą z tym co się dzieje w polityce i dotyczy państw demokratycznych, każda ekipa która jest u władzy na 1,5 do 2 lat przed nowymi wyborami zaczyna spuszczać (rozluźniać) rządy np. nie podnosi podatków ale po następnych wyborach musi wszystko wrócić do normy i wtedy zawsze obserwujemy iż rządy są bardziej rygorystyczne, teoria stworzona przez Schumpetera wiąże istotę cyklu z falami innowacji (postęp techniczny) na początku pojedyncze przedsiębiorstwa, potem się rozpowszechnia i powoduje nadprodukcję i wtedy przetrwają najsilniejsi, ze względu na długość trwania cyklu: krótkie (KITCHIN – on je opisał) – trwają od 3 – 5 lat, średnie – JUGLAR – trwają od 8 – 10 lat, długie fale – KONDRATIEW – trwają od 40 – 60 lat: CYKL JUGLAROWSKI – cykl średni omawiany na latach 1929 – 1933. CYKL KLASYCZNY: kryzys,> depresja,> ożywienie,> rozkwit.
SLUMPFLACJA połączenie inflacji wraz ze spadkiem produkcji gospodarczej.
SLUMPFLACJA – rosnące bezrobocie i rosnąca inflacja
STAGFLACJA – oznacza połączenie stagnacji gospodarczej z inflacją (wysokie bezrobocie i inflacja zastój),
STAGFLACJA –ma miejsce, kiedy występuje jednocześnie inflacja ze zastojem na rynku.
strefa wolnego handlu – państwa przystępujące do strefy znoszą pomiędzy sobą cła i inne ograniczenia o skutkach podobnych do ceł (normy jakościowe, dopłaty eksportowe), zachowują jednak prawo do prowadzenia własnych indywidualnych polityk celnych w stosunkach z państwami trzecimi,
unia celna – państwa do niej przystępujące znoszą pomiędzy sobą cła i inne ograniczenia o skutkach podobnych do ceł równocześnie tworząc wspólną politykę celną w stosunkach z państwami trzecimi, Szwajcaria – Lichtenstein Kraje Benelux Wspólnoty europejskie.
unia gospodarcza i walutowa – walutowa oznacza jeden pieniądz, jeden ponadnarodowy bank centralny (banki poszczególnych państw stają się jedynie jego filiami), bank centralny realizuje wspólną dla wszystkich politykę pieniężną, gospodarcza oznacza ujednolicenie polityk na poziomie ponadnarodowym, Brak jest na razie przykładów pełnej unii gospodarczej. Istnieją wspólne polityki rolne, handlowe i przemysłowe, transportowe (w zakresie rozwoju dróg transeuropejskich). Unia walutowa 1999 r. w krajach Unii europejskiej (bez Wielkiej Brytanii, Danii, Szwecji) jeden pieniądz – Euro i Europejski Bank Centralny. Od lipca 2002 r. euro stało się jedyną walutą. Przyjęcie do unii walutowej wymaga spełnienia tzw. kryteriów konwergencji (zbieżności)
Wartość dodana jest to wartość zużytych czynników produkcji na każdym kolejnym etepie przetwarzania danego dobra
wspólny rynek – to, co wypracowano w strefie wolnego handlu i unii celnej plus swoboda przepływu czynników wytwórczych (kapitału, ziemi, pracy),
Wzrost gospodarczy – to wzrost wszystkich wielkości makroekonomicznych