Historia i współczesność Żydów

Według Starego Testamentu 4 tys. lat temu w Kanaanie Abraham dał początek ludowi zwanemu Hebrajczykami. Hebrajczycy, uznawani za przodków współczesnych Żydów, przenieśli się później na południe, do Egiptu, uciekając przed głodem. Żyli tam około 500 lat, dopóki biblijny Mojżesz nie wyprowadził ich z Egiptu, rządzonego przez despotycznego faraona, do Kanaan – ziemi obiecanej im przez Boga. Żyli tam w dostatku pod rządami królów Saula, Dawida i Salomona. Po śmierci Salomona królestwo rozpadło się na dwa państwa - Izrael na północy i Judę na południu. Najazdy Asyryjczyków (772 p.n.e.) Babilończyków odebrały im niepodległość i przez ponad 50 lat Żydzi żyli w niewoli babilońskiej. Po podbiciu Babilonu przez Persów, Żydzi wrócili do Palestyny i odtworzyli własne państwo. W 63 p.n.e. Rzymianie podbili Palestynę. Wybuchło powstanie przeciwko Rzymianom. Potem zniszczyli oni Jerozolimę i wygnali z niej Żydów, którzy rozproszyli się po całym świecie. Ludność żydowska w diasporze w wyniku rozproszenia w różnych warunkach życiowych i w różnym otoczeniu rozpadła się na kilka odrębnych grup etniczno-kultowych: Aszkenazyjczyków, Sefardyjczyków, Żydów orientalnych, posługujących się różnymi językami (jidysz, dialekty judeoromańskie). Pomimo rozproszenia i częstej wrogości Żydzi zachowali swoją kulturę przez blisko dwa tysiące lat (W 1948 utworzono żydowskie państwo Izrael, ale mimo to, w Europie, jak i na świecie w wielu państwach wciąż żyją Żydzi). Elementem łączącym Żydów rozsianych po całym świecie była ekskluzywistyczna, monoteistyczna religia - judaizm, którego przykazania obejmowały nie tylko kwestie wiary, lecz szczegółowo regulowały wszystkie aspekty życia codziennego. Judaizm stanowił podstawę świadomości narodowej Żydów i stanowił wyznacznik żydowskości - w przypadku Żydów wyznanie ściśle pokryło się z narodowością.
Współcześni Żydzi
Żydzi to mniejszość narodowa, do której przynależność zadeklarowało, podczas przeprowadzonego w 2002 r. narodowego spisu powszechnego ludności i mieszkań 1 055 obywateli RP w tym: w województwie mazowieckim - 397, dolnośląskim - 204, śląskie - 92, łódzkim - 65, małopolskim - 50. Żydzi mieszkają w rozproszeniu, przede wszystkim w dużych miastach.
II wojna światowa przyniosła nie tylko zagładę prawie 90% polskich Żydów(około 6mln. Podczas całej wojny). Kto nie słyszał o Holocauście i obozie koncentracyjnym Auschwitz Birkenau, który w niedawno obchodził 60 rocznicę wyzwolenia? Symbolem Żydów podczas wojny była sześcioramienna gwiazda zwana Gwiazdą Dawida. II wojna światowa doprowadziła również do przerwania ciągłości żydowskiej tradycji oraz życia religijnego i kulturalnego w Polsce. Tuż po jej zakończeniu, w kilku falach emigracyjnych wyjechała większość z tych, którzy przeżyli Holocaust (shoah), ale dopiero wydarzenia końca lat sześćdziesiątych (marzec 1968), kiedy użyto problemu żydowskiego do rozgrywek politycznych, przyczyniły się do rozbicia środowiska żydowskiego w Polsce.
Obecnie nie ma w Polsce szkół publicznych, w których wykładany byłby hebrajski lub jidysz jako języki ojczyste. W Warszawie i Wrocławiu funkcjonują dwie prywatne szkoły, w których prowadzona jest nauka języka hebrajskiego, a Towarzystwo Społeczno-Kulturalne Żydów w Polsce oraz Fundacja „Shalom” organizują kursy języka jidysz.

Główne organizacje:
• Towarzystwo Społeczno - Kulturalne Żydów w Polsce,
• Związek Gmin Wyznaniowych Żydowskich w RP,
• Stowarzyszenie Żydowski Instytut Historyczny,
• Stowarzyszenie Żydów Kombatantów i Poszkodowanych w II Wojnie Światowej,
• Polska Unia Studentów Żydowskich,
• Amerykańsko-Polsko-Izraelska Fundacja do Spraw Promocji Kultury Polsko-Żydowskiej „Shalom”,
• Stowarzyszenie Dzieci Holocaustu w Polsce.
Najważniejsze tytuły prasowe:
• "Dos Jidisze Wort - Słowo Żydowskie" - dwutygodnik,
• "Midrasz" - miesięcznik,
• „Szterndlech” - pismo dla dzieci i młodzieży.
Największe imprezy:
• Festiwal Kultury Żydowskiej w Krakowie,
• Marsz Żywych w Oświęcimiu,
• Dzień Pamięci Ofiar Shoah (Holocaustu)
• Dni Książki Żydowskiej w Warszawie,
• Obchody Rocznicy Powstania w Getcie Warszawskim.

W drugiej połowie XIX i XX wieku wśród Żydów europejskich powstały dwie przeciwstawne koncepcje: dążenie do asymilacji Żydów w miejscu ich zamieszkania oraz odrodzenia więzi narodowych i utworzenia własnego państwa (syjonizm). Narastające nastroje antysemickie w Europie oraz wzrastająca popularność ruchu syjonistycznego przyczyniły się do zapoczątkowania, a potem do emigracji kolejnych grup Żydów do Palestyny.
W latach 1945-1948 w brytyjskiej wówczas Palestynie doszło do wojny domowej między Żydami z jednej a Brytyjczykami i Arabami z drugiej strony. Po wycofaniu się Brytyjczyków (wymuszonego między innymi przez terroryzm niektórych bojówek żydowskich) i utworzeniu państwa Izrael walka przekształciła się w regularną wojnę między armią izraelską i armiami arabskich państw ościennych. Wojna ta zakończyła się izraelskim zwycięstwem i ukształtowaniem państwa Izrael w granicach, które społeczność międzynarodowa uznaje do dzisiaj. Po 1967 pod kontrolą Izraela znajdują się też terytoria Zachodniego Brzegu i Gazy.
Obecnie Izrael zamieszkuje ponad 4 mln Żydów spośród żyjących na świecie 14 mln. Największe ich skupiska znajdują się w Stanach Zjednoczonych.
Judaizm – Żydzi wierzą w jednego boga, który 4 tys. lat temu zawarł przymierze z ich przodkiem, Abrahamem. Wierzą też, że są narodem wybranym. Judaizm opiera się na Biblii (S.T.) i na Talmudzie. Tradycja religijna tego narodu głosi, że „Prawo Pisane”, zawarte w Torze, czyli Pięcioksięgu Mojżeszowym, zostało objawione Mojżeszowi na górze Synaj.
Obyczaje Żydów
- Podczas modłów, żydowscy mężczyźni zakładają na ramiona tałes, czyli szal modlitewny,
- Żydowskie Pismo jest napisane po hebrajsku i aramejsku,
- podczas święta Chanuka, Żydzi zapalają świece w menorze-siedmioramiennym świeczniku.