Gladiatorzy wg M. Granta - areny.

Na początku pojedynki gladiatorów odbywały się na różnych terenach publicznych, będących własnością państwa, ale później, za cesarstwa, typowym miejscem widowisk był amfiteatr. Był to owalny plac, otoczony rzędami miejsc siedzących, skierowanych ku piaskowi, którym wysypywano eliptyczną arenę centralną i w który wsiąkała krew mordowanych ludzi i zwierząt.
Pierwszy stały amfiteatr znajdował się nie w Rzymie, lecz w Kampanii, w Pompejach. Budowla ta jest datowana na okres tuz po 80r. p.n.e.. Była ona znacznych rozmiarów, jak na tak niewielkie miasto, jakim były Pompeje. Liczba miejsc sięgała 20 000. Amfiteatr ten, wykopany głęboko w ziemi, z niskim frontonem i zewnętrznymi schodami wiodącymi ku szczytowi audytorium, przypomina, że areny w czasach dawniejszych były naturalnymi zagłębieniami z wzniesionym wokół ich obwodu wałem ziemnym.
W stolicy najwcześniejsze walki odbywały się na placach targowych, a następnie na Forum Romanum, na którym ustawiono tymczasowe trybuny dla widzów.
W 53r. p.n.e. wzniesiono równocześnie 2 amfiteatry: 1 z kamienia, 2 z drewna. Amfiteatry z drewna były wznoszone bardzo niskim kosztem, powodowanym szybką chęcią zysku organizatora. Widowiska w takich teatrach najczęściej były uwieńczone katastrofą. Brak zastosowania się do odpowiednika dzisiejszego regulaminu BHP, błędy architektoniczne i przeludnienie sprawiały, że drewniane amfiteatry upadały szybciej niż były wzniesione, stając się masowymi grobami dla tysięcy ludzi.
OK. 150 lat później, Neron poza wzniesieniem drewnianego amfiteatru na Polu marsowym położył podwaliny pod wspaniałą budowle tego typu z kamienia. Wkrótce potem w miejscu dawnego jeziora, na terenach Złotego Domu cesarza, dynastia Flawiuszy rozpoczęła wznoszenie najsłynniejszego i największego amfiteatru. Otwarte przez Tytusa w 80r. n.e. Koloseum, nazwane od olbrzymiego posągu Nerona stojącego opodal, to jedna z najwspanialszych budowli na świecie.
Jej masywne wymiary wynoszą 187 na 155m, sama arena 86na 54m. Znajdowało się tam 45 000 miejsc siedzących i 5000 miejsc stojących. Widzowie dochodzili do swoich miejsc 76 z 80, jakie wybito w fasadzie, numerowanych bram arkadyjskich. Dwa wejścia przeznaczone dla cesarza i jego otoczenia, a dwa pozostałe dla defilujących gladiatorów. Pod areną znajdowała się sieć korytarzy na dekoracje sceniczne, zagrody dla zwierząt,, a także pomieszczenia na magazyny oraz mechanizm, za pomocą którego podnoszono na arenę dekoracje i inne urządzenia.
Podium cesarskie znajdowało się w środku jednego z długich boków amfiteatru, naprzeciw części widowni przeznaczonej dla urzędników i organizatorów widowisk. Osobne miejsca rezerwowano dla kapłanów i westalek, których tradycyjna obecność w czasie innych widowisk zobowiązywała także do przyglądania się tym. Odrębne miejsce przeznaczono dla patrycjuszek z otoczenia cesarza oraz dla władców i przedstawicieli innych narodów. Wielu obcokrajowców siedziało także w innych, mniej reprezentacyjnych częściach amfiteatru.
Wielkie tłumy, omdlewające z gorąca w górnych częściach amfiteatru, czasami osłaniała wielka zasłona płócienna, podtrzymywana przez maszt lub maszty, rozstawione wzdłuż obwodu budynku. Na jednym z widowisk Nerona była ona usiana gwiazdami.
Koloseum w swej ostatecznej formie miało 4 piętra. Łuki 3 pierwszych kondygnacji spoczywały na filarach, do których przystawiono 3-ćwierciowe kolumny spiętrzonych porządków: doryckiego, jońskiego i korynckiego. Najwyższa kondygnacja nie ma arkad; podobnie jak 3 poprzednie reprezentuje ona porządki greckie, które przybierają tu formę kolumn prostokątnych (pilastrów) z kapitelami korynckimi. Te klasyczne porządki zastosowano w celu nadania budowli właściwych proporcji i ornamentyki. Zasadniczymi elementami konstrukcyjnymi są masywne filary, podtrzymujące łuki; zapewniało to organiczny związek pomiędzy zewnętrzną a wewnętrzną częścią budynku.
Spiętrzenie arkad, jednej na drugą, do nie spotykanej dotąd wysokości 4 kondygnacji, było możliwe dzięki epokowemu wynalazkowi betonu. Arcydzieło konstrukcji, jakim jest Koloseum, wykazuje, że takie związane betonem łuki, zapewniające maksymalna użyteczność budynku, dają tez imponujące efekty dekoracyjne.
W Italii powstawały także inne amfiteatry: amfiteatr gwardii pretoriańskiej, amfiteatry W Pompejach, Kapui, Weronie, Puli, Saint Germo, Aoscie, Sutri, Ostii, a nawet na Sycylii.
Ten sam wzór powielano w całym imperium, w każdym możliwym wariancie i skali; rozmiary budowli częściej zależały od możliwości finansowych miasta niż od liczby mieszkańców.