Czy prawda i dobro zapewniają człowiekowi szczęście. Jak na to pytanie odpowiadaja bohaterowie literaccy różnych epok?

Szczęście, zadowolenie, speł-nienie... Czym tak naprawdę jest i czy każdy może je osią-gnąć? Pojęcie to ma wiele znaczeń: dla Arystotelesa było ono równoznaczne z życiem w cnocie, Platon utożsamiał je z dobro-cią i sprawiedliwością. Epikurejczycy twierdzili, że można je osiągnąć tylko po-przez doznanie przyjemności, stoicy zaś - dzięki wolności wewnętrznej. Myśliciele chrześcijańscy, tacy jak św. Tomasz czy św. Augustyn, nad ziemską szczęśliwość przedkładali szczęście wieczne, jako naj-cenniejszy dar od Boga. Mędrcy ery no-wożytnej także wymieniali szereg ideałów szczęścia. Kojarzyli je z miłością i ofiarnością, przyjemnościami, życiem w zgodzie ze światem. Niemalże wszy-scy uznali, iż szczęście jest najwyższym dobrem i ostatecznym celem, tylko jak je osiągnąć.


Mitologia grecka (Mit o Prometeuszu):

 Prometeusz jako twórca i dobroczyńca człowieka.
 Sprzeciwił się bogom by dać człowiekowi wolność i niezależność.
 Bezinteresowna ofiara.
 Cierpienie zewnętrzne, szczęście wewnętrzne (życie zgodne z własnymi ideałami)

Biblia (Księga Hioba):
.
 Bóg wystawia Hioba na próbę zsyłając falę nieszczęść. (utrata majątku śmierć dzieci, trąd.)
 Mimo niezawinionego cierpienia Hiob ciągle żyje „dobrze”, według przykazań bożych, nie odwraca się od Boga.
 Wiara i nadzieja w Boga, i jego sprawiedliwość, przynoszą Hiobowi ostateczne szczęście.


Sofokles („Antygona”):

 Wierna sobie i wyznawanym wartością, ponad wszystko miłuje prawdę.
 Konflikt między prawem boskim, a ziemskim.
 Jej czynami kieruje wierność prawu bożemu i ludzkiemu.
 Rodzina była dla Greków wartością najwyższą
 Ma nadzieje, że bunt przeciwko władcy przyniesie jej wewnętrzny spokój.
 Pewna, iż spełniła swój obowiązek nie może zrozumieć dlaczego spotkało ją nieszczęście,
 Ponosi klęskę fizyczną, jednocześnie moralnie zwyciężając nad Kreonem, który sam ostatecznie zostaje w rozpaczy i cierpieniu.

Stefan Żeromski („Ludzie bezdomni”):

 Judym za swoje posłannictwo uważa pomoc ludziom ubogim, wrażliwy na ludzką krzywdę.
 Samotna walka o poprawę warunków bytowych najbiedniejszych.
 Judym jest rozdarty wewnętrznie pomiędzy miłością do Joasi, a swym posłannictwem.
 W imię swych ideałów odrzuca miłość, obawiając się tego, że w momencie założenia rodziny stanie się egoistą i człowiekiem nieczułym na problemy społeczne.
 Czuje się odpowiedzialny za nędzę ludzi i podejmuję walkę wiedząc, że i tak nie wygra.
 Judym - altruista, poświęca własne szczęście dla dobra innych (prometeizm).
 Ostatecznie dobro nie zapewnia mu szczęścia.

Władysław Szpilman („Pianista”):

 Władysław Szpilman postępuje zgodnie z własnym sumieniem, nie pozwalając zniszczyć swego pochodzenia żydowskiego.
 Nie dał się wciągnąć do policji żydowskiej, która zapewniała mu lepsze traktowanie, wolał pozostać wiernym swoim wartościom, i nie wydawać innych żydów dla własnych korzyści..
 Przez długi okres ukrywał się ukrywał się przed dyskryminacją żydów, jednocześnie ani razu nie wyrzekając się swego pochodzenia.
 Jego upór docenił nawet oficer niemiecki, który postanowił mu pomóc.

 Ostatecznie Szpilman doznaje szczęścia: fizycznego - uchodzi z życiem, powraca do normalnego życia; moralnego - zachował swą tożsamość, po zakończeniu wojny wraca jako żyd-pianista do stacji radiowej, zachował też człowieczeństwo: chciał uratować Niemca, który wcześniej mu pomógł.

Jak z większości przypadków wynika, życie dobre i prawe przynosi przede wszystkim szczęście wewnętrzne, zadowolenie ze swego postępowania zgodnego z sumieniem. Żaden z bohaterów nie dał stłumić swych ideałów. Jednak mimo tego jeden z nich, Judym nie doznał szczęścia, przynajmniej nie na ziemi. W przeciwieństwie do niego Władysław Szpilman doznał szczęścia na obu tych płaszczyznach: moralnej i fizycznej.
Dlatego każdy, dla kogo, wierność własnym ideałom, a co za tym idzie, szczęście wewnętrzne jest najważniejsze, powinien w życiu kierować się dobrem i prawdą, nie oczekując niczego w zamian, żyć według maksymy Bolesława Prusa: „Czyń dobro nie czekając na szczęście, jeśli przyjdzie zrobi ci niespodziankę, jeśli nie, nie zrobi zawodu.”