profil

Naturalistyczna koncepcja chłopskiej egzystencji na przykładzie "Chłopów" Władysława Reymonta.

poleca 85% 134 głosów

Treść
Grafika
Filmy
Komentarze

Do kreacji lipeckiego świata Reymont użył środków należących do kilku nurtów artystycznych: realizmu, impresjonizmu,naturalizmu i symbolizmu. "Chłopi" są w zasadzie synteząwszystkich charakterystycznych dla Młodej Polski stylówi technik artystycznych. Naturalistycznie ukazana jest koncepcja człowieka (życie chłopów).

Kompozycyjnie powieść dzieli się na cztery części, odpowiadające czterem porom roku. Służy to pokazaniu uzależnienia człowieka od rytmu przyrody. Chłopów obowiązuje zasada, że ziemia nie może czekać, dlatego gdy zabraknie lipeckich gospodarzy, z pomocą przyjdą chłopi z sąsiednich wsi. Ziemi jest bowiem wszystko podporządkowane, ale też od jej plonów zależy życie ludzi (na przednówku nawet bardzo zamożnym
żyje się bardzo ciężko), stąd trwa niekończąca się walka o grunt. Toczy się ona między rodzicami i dziećmi, mieszkańcami Lipiec i dworem. Walka jest bezwzględna, przybiera takie formy jak w świecie zwierzęcym walka o byt, bo rzeczywiście posiadanie gruntu jest warunkiem przetrwania (los komorników, starych ludzi, którzy poszli "na wycug"). Ziemi jest coraz mniej, a ludzi coraz więcej, dlatego w walce o nią nie liczą się żadne względy: ludzie zapominają o miłości bliźniego i o szacunku dla rodziców. Ziemia jest powodem zazdrości, knowań, układów. Maciej Boryna na pewno miał wielką ochotę na młodą, dorodną "jało- wicę" - Jagnę, ale czy nie z takim samym pożądaniem myślał o owych pięciu morgach, które wniesie ona w wianie ?

Drugim biologicznym prawem rządzącym życiem lipeckich chłopów jest instynkt płciowy. Uosabia go Jagna, ale kierują się nim wszyscy: Maciej Boryna, Antek, Mateusz. Wszak walka Antka z ojcem o Jagnę to walka dwóch samców o samicę. Podobnie z Mateuszem, gdzie zwycięży silniejszy. A siła jest w cenie. Na tych, którzy potrafią walczyć o swoje, reszta gromady patrzy z szacunkiem. Instynkt płciowy objawia się z taką siłą, gdyż jest to instynkt życia. Prawa biologii nakazują zdobycie samicy w celu podtrzymania gatunku.
A zatem trzeba najpierw posiadać ziemię (żeby mieć co jeść), potem kobietę (żeby przyszło na świat potomstwo), następnie zbudować choćby lichą chałupinę, biologicznie rozumianą jako gniazdo. Podejście takie dobrze obrazuje przykład losów Szymka, syna Dominikowej, i jego siła oraz wytrwałość w zakładaniu własnej rodziny i dążeniu do posiadania własnego kawałka ziemi.

Życiem chłopów w Lipcach rządzi także instynkt gromady. Najwyraźniej widać to pod koniec powieści, gdy zapada zbiorowa decyzja o wygnaniu Jagny ze wsi. Pytano o zdanie Antka, który odpowiedział: " w gromadzie żyję, to i z gromadą trzymam. Chceta ją wypędzić,to wypędźta; a chceta se ją posadzić na ołtarzu, to posadźta. Zarówno mi jedno." W tej zbiorowości (stadzie czy gromadzie) wyodrębniają się określone typy. Jest przywódca gromady. To Maciej Boryna - najbogatszy godpodasz na wsi, silny psychicznie i mimo swych pięćdziesięciu ośmiu lat bardzo jeszcze krzepki. Ze zdaniem starego Boryny liczy się cała wieś. Bez niego nie zapadnie żadna, decydująca o losach gromady decyzja. Trzeba też pamiętać,że wszelkie postanowienia dotyczące żywotnych interesów wiejskiej społeczności (budowa szkoły, walka o las) zapadają gromadnie, ale rozstrzygający głos mają najbogatsi gospodarze. A zatem na pozycję, jaką w wiejskiej hierarchii zajmuje jednostka, wpływa stan posiadania (co jest bardzo ważne) i określone cechy osobowe danej jednostki(jak w przypadku Macieja Boryny).

W lipeckim świecie Reymont wyeksponował jeszcze jedno wspólne ludziom i zwierzętom prawo: prawo dziedziczenia. Antek buntuje się przeciwko wszechwładzy ojca, czuje się jak parobek, bo nie pracuje na swoim, ale czy będzie on dla swoich dzieci inny? Nie będzie z dwóch powodów. Dlatego że

- chłopi uczynili naczelną zasadę regulującą życie na wsi stwierdzenie: "ojca gront, to i jego wola". A zatem: kto ma ziemię, ten dyktuje prawa, z tym się liczą. A starzy jak ognia boją się pójścia "na wycug" (przykładem są losy Jagustynki);

- charakterologicznie Antek jest bardzo podobny do ojca: zawzięty, uparty, mściwy, ma ambicję rządzenia i przewodzenia gromadzie.

Warto zwrócić uwagę na uderzające podobieństwo charakterów Jagny i starej Dominikowej. Wiele razy padnie w powieści pytanie: "Dominikowa to jaka była?", i odpowiedź: "jaka córka, taka mać".

Z technik pisarskich charakterystycznych dla naturalizmu należy wymienić dwie:
- niezwykłą drobiazgowość opisów i ich drastyczność. Można to zaobserwować w opisie śmierci Kuby. Czytelni jest wprowadzany w osłupienie widokiem zaropiałych, pokrwawionych i przyschniętych do nogi Kuby szmat albo też opisem samego "zabiegu" usuwania przez Jambrożego śrutu z nogi Kuby.
- obfitość porównań ludzi do świata przyrody.

Życie chłopów w Lipcach Reymont przedstawił naturalistycznie. Ten sposób patrzenia na chłopską egzystencję wspomaga dodatkowo usytuowanie wsi. Nie można się oprzeć wrażeniu, że są Lipce i "kajś
świat". Zabieg ten służy większemu związaniu chłopów Reymonta z ziemią, a jest to czynnik w jego naturalistycznej koncepcji chłopskiej egzystencji
najważniejszy.


Czy tekst był przydatny? Tak Nie

Czas czytania: 4 minuty

Teksty kultury