Trwałość maszyny i wskaźniki trwałości

Teoria trwałości maszyn i urządzeń obejmuje:
- ustalenie granic trwałości, racjonalnych ze względów technicznych i ekonomicznych,
- opracowanie metod badań eksploatacji maszyn i urządzeń,
- badanie warunków eksploatacji,
- określenie stopnia wykorzystania,
- określenie zależności między trwałością a okresem użytkowania,
- opracowywanie sposobów rozpoznawania przyczyn uszkodzeń,
- opracowywanie metod badań w zakresie trwałości maszyn, opracowywanie obiektywnych wskaźników trwałości produkowanych urządzeń.

Trwałość i niezawodność są pojęciami różnymi, ale istnieje między nimi zależność. W miarę zużywania się elementów urządzenia, jego prawidłowe działanie jest coraz bardziej zawodne. Trwałość i niezawodność zależą od rozwiązania konstrukcyjnego, jakości wykonania i warunków użytkowania.

Wskaźnikami trwałości mogą być:
- czas pracy, określony w godzinach lub latach pracy aż do całkowitego zużycia,
- czas użytkowania — czas pracy aż do całkowitego zużycia bez uwzględnienia przestojów nieuzasadnionych i uzasadnionych.

Dla obrabiarek rozróżnia się trwałość:
- absolutną,
- międzynaprawową,
- ekonomiczną.
Przez trwałość absolutną rozumie się czas fizycznego istnienia obrabiarki i jej użyteczność, nawet do prac o znaczeniu drugorzędnym. Trwałość międzynaprawowa jest określona czasem cyklu naprawczego, tj. czasem zdatności obrabiarki do wykonywania prac zgodnie z jej przeznaczeniem między kolejnymi naprawami głównymi. Trwałość ekonomiczną określa czas ekonomicznego użytkowania do czasu zużycia ekonomicznego. W obrabiarkach wyróżnia się również trwałość dokładności. W czasie użytkowania obrabiarka traci swą początkową dokładność. Aby zapewnić wymaganą dokładność obróbki w ciągu przewidywanego okresu użytkowania, każda nowa lub naprawiona obrabiarka powinna mieć ,,zapas dokładności". Wskaźnik zapasu dokładności może być określony przez stosunek dokładności początkowej wyrażonej średnią wartością błędów obróbki do dokładności nominalnej. Dla nowej lub naprawionej obrabiarki wskaźnik ten jest większy od jedności.