Monografia żaby moczarowej

Monografia żaby moczarowej (Rana arvalis N)

Stanowisko systematyczne - żaba moczarowa należy do gromady płazów, rzędu płazów bezogoniastych, rodziny żabowatych. Rodzinę tę reprezentuje w naszym kraju sześć gatunków; poza żab moczarów s to żaby - trawna, dalmatyńska, jeziorkowa i mieszka.

Wygląd zewnętrzny - Żaba moczarowa płazem o delikatnej budowie ciała, małej głowie i pysku wyraźnie zwężającym się ku szczytowi. Długość ciała dorosłych osobników nie przekracza 8 cm. Tułów pokryty jest cienką i gładką skór zawierając liczne gruczoły luzowe {a także jadowe}. Skórę przenika rozgałęziona sieć naczyń krwionośnych co sprawia, że właśnie skóra jest u żaby moczarowej narządem wymiany gazowej a prymitywnie zbudowane płuca s tylko organami wspierającymi procesy oddechowe.

Ubarwienie grzbietowej strony ciała żaby moczarowej jest zmienne jednak dominuje tonacja brzowo-brunatna, co jest powodem dla którego omawiany gatunek należy do tzw. żab brunatnych (inną grup s tzw. żaby zielone, do których zalicza się najpopularniejszego płaza krajowego, żabę wodną). Wzdłuż grzbietu często przebiega ciemnożółta pręga. Brzuszna strona ciała ma barwę zupełnie inną niż grzbietowa - od jasnożółtej aż do prawie białej.

Rozmieszczenie geograficzne - omawiany gatunek zamieszkuje północną i środkową Europę oraz zachodni Azję. W Polsce jest pospolita na całym nizinnym obszarze (nieco rzadsza w zachodniej części niżu), zdecydowanie unika natomiast rejonów górskich.

Biologia i ekologia - Obserwacje odnoszące się do trybu życia żaby moczarowej nie s w pełni zgodne, większość specjalistów uważa jednak, że płaz ten wykazuje największą aktywność w ciągu dnia, mniejszą za o zmierzchu i w nocy. Żaba moczarowa jest gatunkiem najbardziej sucholubnym spośród wszystkich żab krajowych co pozwala jej na znaczne oddalanie się od zbiorników wodnych i poszukiwanie pokarmu nawet w lasach o suchej, półpiaszczystej glebie. Można j jednak spotkać w bardzo różnych siedliskach także wilgotnych, np. podtopionych łąkach o niskiej, trawiastej roślinnością, w pobliżu rowów wypełnionych wodą (ale nie w samej wodzie) i na terenach bagnistych.

Ulubiony pokarm żaby moczarowej stanowi owady (np. mrówki), a także pajęczaki, limaki bezskorupowe i dżdżownice, sama za najczęściej pada ofiar zaskrońców, bocianów i czapli. Kiedy temperatura spada do poniżej 5'C, co w naszej strefie klimatycznej ma miejsce w październiku, żaba moczarowa zapada w sen zimowy. Zimuje niemal zawsze w środowisku lądowym (inne gatunki żab krajowych najczęściej hibernuj na dnie zbiorników wodnych), we wszelkich płytkich zakamarkach, np. w szczelinach, korach, jamkach, pod stosami gałęzi, pod warstw opadłych, zwiędłych lici itd. Wybrawszy miejsce zimowania wciska się dokładnie w kryjówkę nigdy jednak nie zagrzebuje się w ziemi, tak jak to czyni np. ropuchy. Ż. M. budzą się ze snu zimowego kiedy przez kilka dni z rzędu utrzymuj się temperatury powyżej 5'C a nocami nie zdarzaj się przymrozki - ma to miejsce najczęściej na przełomie marca i kwietnia. Obudzone żaby wydostają się ze swych kryjówek i natychmiast podżaj do zbiorników wodnych, najczęściej niewielkich stawków, aby odbyć trwające tam kilka dni gody. Właśnie obserwacja tego niezwykłego misterium natury skłoniła mnie do napisania tego referatu. Samce w ciągu krótkiego czasu od odnalezienia zbiornika wodnego przebarwiaj się na niezwykły kolor, jednolicie błękitny lub błękitno liliowy. Kolor ten jest tym jaskrawszy im bardziej słoneczna pogoda towarzyszy godom. Samce przybrane strojami godowymi gromadzą się w płytkich i zacisznych miejscach stawków w tak dużych skupieniach, że patrząc z pewnej odległoci ma się wrażenie, że na powierzchni wody unosi się jasnobłękitna plama. Goduąjce samce s bardzo ruchliwe i bezustannie wydaj głosy przywabiajcie samice. Głos pojedynczego samce brzmi jak nieregularnie, krótkie szczeknięcie ale hałas jaki czyni cała gromada jednoczenie goduąjcych samców do złudzenia przypomina bulgotanie napowietrzacza akwariowego. Kiedy samice wejdą w fazę jajeczkowania łączą się w pary z samcami (w odróżnieniu od nich, nie zmieniaj koloru w okresie godowym). Zapłodnione jaja (skrzek) składane s na liściach roślin wodnych w formie pakietów (do 3000 sztuk w pakiecie). Zaraz po zakończeniu godów żaby wychodzą na lad i aż do zapadnięcia w sen zimowy przebywaj w środowisku lądowym. Po kilku dniach od momentu złożenia, skrzek wypływa na powierzchnię wody a wkrótce potem wykluwaj się bardzo żarłoczne kijanki z dobrze wykształconą płetw ogonową. Metamorfoza, tzn. przekształcenie kijanki w dorosła postać następuje około połowy czerwca. Młode żabki natychmiast wychodzą na ld. Trudno ocenić jak długo żyj żaby moczarowe, wiadomo natomiast, że dojrzałość płciową osiągają w wieku trzech lat.

Ochrona gatunkowa - żaba m. zgodnie z rozporządzeniem Ministra Ochrony środowiska jest gatunkiem podlegającym całkowitej ochronie prawnej. Oznacza to, że zakazane (pod kar pozbawienia wolnoci do lat trzech oraz grzywny 5000 zł) jest ich zabijanie, chwytanie, płoszenie, niszczenie miejsc bytowania, kupowanie, sprzedawanie i przetrzymywanie.