Zjawisko bezrobocia w Polsce.

PLAN PRACY

1. WSTĘP
2. POJĘCIE BEZROBOCIA
3. RODZAJE BEZROBOCIA
4. PRZYCZYN I SKUTKI ZJAWISKA BEZROBOCIA

WSTĘP

Bezrobocie pojawiło się w Polsce w roku 1990.
Rzeczpospolita wkroczyła na drogę przemian gospodarczych i politycznych.
Rozpoczynający się proces transformacji spowodował ogromne zmiany organizacyjne istniejących przedsiębiorstw .
Poprzedni system gospodarczy sprawił, że rynek pracy cechowała mała elastyczność kwalifikacji i ofert pracy.
Przedsiębiorstwa rozpoczęły dostosowywanie do nowych standardów - zachodnioeuropejskich – zaczęły unowocześniać swoją technologię produkcyjną i zmieniać personel. W „kolosach” państwowych nastąpiły zwolnienia grupowe.
W kolejnych latach doszło do likwidacji wielu zakładów „ zacofanych” technologicznie i zadłużonych.
W efekcie tych zmian wystąpiło masowe bezrobocie wzrastające bezrobocie.
W Polsce w ostatnich latach zjawisko to ma szeroki zasięg i dotyka ludności we wszystkich regionach kraju bez względu na to w jaką gałąź gospodarki się rozpatruje.
W latach 1990 – 1998 zjawisko bezrobocia kształtowało się następująco:

Lata Bezrobocie w Tysiącach
1990 1126,1
1991 2155,6
1992 2509,3
1993 2889,6
1994 2838
1995 2628,8
1996 2359,5
1997 1826,4
1998 1831,4











POJĘCIE BEZROBOCIA


Z najpowszechniej przyjmowanych definicji przyjmowanych w literaturze można wyróżnić następujące:
1) jest to grupa osób pozostających bez pracy to znaczy nie wykorzystujących pracy najemnej, nie pracujących na własny rachunek;
2) grupa osób zdolnych i gotowych do pracy na typowych warunkach występujących w gospodarce
3) bezrobocie dotyczy osób poszukujące pracy
4) liczba osób zarejestrowanych w Powiatowym Urzędzie Pracy.


W każdej gospodarce istnieje rynek pracy, a bezrobocie wynika z dwóch zasadniczych wielkości: popytu na prace i jej podaży.
Zjawisko bezrobocia zatem najprościej można określić jako nadwyżkę podaży siły roboczej na rynku pracy nad popytem na prace w danym sektorze.

Popyt na prace oznacza liczbę i strukturę miejsc pracy, która jest oferowana przez pracodawców w skali makroekonomicznej.

Podaż na pracę to liczba osób gotowych do pracy za oferowaną płacę w określonym czasie na określonym rynku.


Obecnie rynek pracy w Polsce znajduje się w sytuacji nadwyżki siły roboczej co jest okazją dla pracodawców by oferować niższą płacę za tę samą pracę za którą w sytuacji równowagi rynkowej na rynku pracy pracodawca musiałby zapłacić więcej.

Równowaga rynkowa na rynku pracy to sytuacja gdzie popyt na pracę= podaży siły roboczej.



RODZAJE BEZROBOCIA


W gospodarce polskiej istnieje zjawisko masowego bezrobocia. Zgodnie z tą maksymą nauki ekonomiczne sklasyfikowały bezrobocie w zależności od kryterium:
1) biorąc pod uwagę przyczyn powstawania bezrobocia możemy je podzielić na:
• bezrobocie normalne w skład którego wchodzą:
frykcyjne – jest to nieunikniona forma bezrobocia, gdyż na rynku pracy następują nieustanne przemieszczenia siły roboczej na przestrzeni:
 regionów gospodarczych,
 sektorów gospodarczych,
 działów gospodarczych,
 gałęzi gospodarczych,
 przedsiębiorstw

dobrowolne – ta forma wynika z braku potrzeby podjęcia pracy; to określona liczba bezrobotnych w wieku produkcyjnym (kobiety do 60 roku życia, mężczyźni do 65 roku życia) zdolnych do podjęcia pracy, która z jakichś powodów nie podejmuje pracy.

sezonowe - występuje wówczas redukcja popytu na prace sezonowe w takich działach gospodarki narodowej, jak: rolnictwo, budownictwo lub transport.

strukturalne – powstaje w rezultacie niedopasowań struktury podaży i popytu na siłę roboczą przede wszystkim w aspekcie regionalnym.

Bezrobocie normalne występuje w gospodarce zawsze i jest nieuniknione. Nie powinno ono przekraczać 3 do 4,5% zasobów siły roboczej. Przy takiej wysokości występuje równowaga na rynku pracy.

2) ze względu na przestrzenne zróżnicowanie bezrobocia:
 lokalne
 powszechne

3) ze względu na uwarunkowania demograficzne i społeczno – zawodowe:
 bezrobocie kobiet
 bezrobocie mężczyzn
 bezrobocie młodzieży
 bezrobocie robotników wykwalifikowanych i niewykwalifikowanych
 bezrobocie poszczególnych kategorii zawodowych

4) ze względu na czas trwania:

 krótkotrwałe do 3-ch miesięcy
 średniookresowe 4 – 6 – ch miesięcy
 długookresowe 7 – 12 miesięcy
 długoterminowe powyżej 12 miesięcy

5) inne rodzaje bezrobocia:

 przymusowe – określona liczba osób, która chce podjąć pracę, a nie może jej podjąć z powodu nadwyżki siły roboczej nad oferowynymi miejscami pracy.
 chroniczne - określona liczba w osób wieku produkcyjnym, która ze różnych względów nie może być zatrudniona np.: zły stan zdrowia.



















PRZYCZYNY I SKUTKI BEZROBOCIA

Przyczyn powstawania masowego bezrobocia jest bardzo wiele, jednak największą stanowią przekształcenia polityczno – gospodarcze państwa na początku lat 90-tych XX wieku, a są to:
 przekształcenia organizacyjne przedsiębiorstw
 prywatyzacja
 likwidacja państwowych zakładów


Jednak na masowe bezrobocie miały także wpływ takie przyczyn, jak:
 niskie kwalifikacje pracowników ( 7% ludności w wieku produkcyjnym w roku 1998 posiadało wykształcenie wyższe)
 zacofanie gospodarcze wielu regionów kraju ( szczególnie zauważalne jest ono we wschodniej (południowo i północno ) części kraju
 globalizacja gospodarki i rewolucja naukowo – techniczna
 opóźnienia procesu głębokich przemian branż surowcowych
 zakończenie okresu zimnej wojny
 niedoświadczona kadra pracownicza
 bariera budowniczo – mieszkaniowa
 nadmierny fiskalizm ( to zniechęca do rozpoczęcia własnej działalności gospodarczej )
 bariery socjopsychologicznei niedostatek indywidualnej przedsiębiorczości
 słabość systemu rynku pracy
 niedostatek pieniędzy na aktywne zwalczanie bezrobocia
 brak współpracy systemu szkolnictwa z instytucjami systemu pracy



SKUTKI BEZROBOCIA

Bezrobocie jest jednym z najistotniejszych problemów gospodarki narodowej. W naszym kraju mamy do czynienia z masowym i długoterminowym takim zjawiskiem, które powoduje szereg skutków ekonomicznych, polityczno-społecznych i psychologicznych.

 Ekonomiczne:
- dotyczą osób bezrobotnych do tracą one dochody i jednocześnie środki do życia; spada stopa życiowa
- dotyczą państwa, bo bezrobotni polegają w takiej sytuacji na pomocy od państwa.

 społeczno – polityczne
- stratę ponosi całe społeczeństwo i jednocześnie budżet państwa, bo gdyby zatrudniono osoby chcące podjąć pracę, wówczas wyprodukowałyby one określoną liczbę dóbr i usług to aktualny PNB byłby dużo wyższy

 psychologiczne
osobom, które długo pozostają bez pracy obniżają się kwalifikacje i spada motywacja do podjęcia pracy