Palenie- skutki, szkodliwośc itp.

W Polsce każdego dnia zaczyna palić papierosy około 500 nieletnich - chłopców i dziewcząt. Mimo prawnego zakazu sprzedaży papierosów osobom poniżej 16 roku życia, a także prowadzenia programów edukacyjnych, palenie tytoniu przez młodych ludzi jest zjawiskiem powszechnym w wielu krajach. Rocznie próbuje palenia około 180 tysięcy dzieci. Z badań Barbary Woynarowskiej i jej współpracowników (1996) wynika, że próby palenia tytoniu ma za sobą 38% młodzieży - prawie co drugi chłopiec i co trzecia dziewczyna. Z wiekiem gwałtownie zwiększa się częstość prób palenia i dynamika tego wzrostu jest znacznie większa u dziewcząt. Szacuje się, że dzieci w Polsce wypalają rocznie od 3 do 4 miliardów papierosów.


Każdy papieros skraca życie o 5,5 minuty, a:
• 20 papierosów dziennie o ok. 5 lat
• 40 sztuk to życie krótsze o 8 lat.



STATYSTYKI
• około 10 mln Polaków pali regularnie 15 - 20 sztuk papierosów dziennie.
• prawie 5 mln z tych osób pali dłużej niż 20 lat.
• 57 % palaczy to mężczyźni
• 54 % palaczy wypala 11-20 papierosów dziennie
• każdego roku 100 tys. zgonów w Polsce ma bezpośredni związek z negatywnymi skutkami palenia tytoniu, przy czym 60 % dotyczy osób w wieku 35 - 69 lat.
• 70 % palących chce rzucić palenie, jedynie 3 % udaje się to zrobić zdając się na silną wolę.
• 39 % mężczyzn i 19 % kobiet w Polsce w wieku 16 i więcej lat jest palaczami tytoniu.
• w Polsce codziennie zaczyna palić około 500 nieletnich chłopców i dziewcząt, a rocznie próbuje palenia około 180 tys. dzieci.
• szacuje się, iż dzieci w Polsce wypalają rocznie od 3 do 4 mld sztuk papierosów.
• około 30 mln palaczy w Europie usiłowało rzucić palenie w 1998 r. Uzależnienia od nikotyny nie udało się pokonać w przypadku ponad 90 % palaczy.
• co 10 sekund na świecie umiera ktoś na chorobę wywołaną paleniem tytoniu.
• rocznie statystyczny palacz wypala 3000-3600 sztuk papierosów
• w sumie Polacy wypalają 4,5 miliarda opakowań rocznie za 16 miliardów zł

W dymie tytoniowym znajduje się ponad 4000 różnych substancji, wiele o działaniu toksycznym, mutagennym (uszkadzającym DNA), teratogennym (uszkadzającym płód), kancerogennym (powodującym rozwój nowotworów).
Substancje te znajdują się w dwóch frakcjach dymu: gazowej oraz cząsteczkowej zawieszonej w wodzie tworzącej tzw. ciała smołowate. Niektóre z nich działają jedynie miejscowo w jamie ustnej, drogach oddechowych podczas gdy inne po wchłonięciu do układu krążenia wywierają działanie na większość tkanek i organów człowieka. Do najważniejszych składników dymu tytoniowego należą:
• nikotyna - alkaloid występujący w liściach i korzeniach tytoniu. Ciecz o temperaturze wrzenia 246C, rozpuszczalna w wodzie i w alkoholu, wykazująca aktywność optyczną (lewoskrętna), na powietrzu brunatniejąca. Stosowana w medycynie, garbarstwie oraz jako składnik preparatów owadobójczych.
Działanie:
o układ krążenia: przyspieszenie czynności pracy serca, wzrost ciśnienia tętniczego krwi, skurcz naczyń obwodowych
o układ pokarmowy - małe dawki pobudzają perystaltykę jelit a wyższe opóźniają perystaltykę powodując zwolnienie opróżniania z żołądka co przedłuża uczucie sytości po jedzeniu.
o Nikotyna działa najpierw pobudzająco, a następnie porażająco na połączenia w zwojach nerwowych, zwłaszcza autonomiczny układ nerwowy. Poraża też nerwowe zakończenia ruchowe i ośrodki (depresja ośrodkowa) rdzenia przedłużonego. Śmierć przy zatruciu następuje wskutek porażenia oddechu (depresja oddechowa). Dawka śmiertelna od 50 mg, co odpowiada 2-3 papierosom przyjętym doustnie.
o Objawami zatrucia są: nudności, ślinotok, wymioty, drżenie kończyn, bladość skóry, poty, biegunka, kolka jelitowa, drgawki lub kurcze mięśniowe, zaburzenia wzroku, początkowo zwolnienie, potem przyspieszenie tętna, zaburzenia świadomości, następnie utrata przytomności, zapaść, porażenie oddechu
• tlenek węgla - wiąże się z hemoglobiną krwinek czerwonych znacznie szybciej niż tlen, zmniejszając poziom tlenu w krwiobiegu, co może być szczególnie niebezpieczne dla osób z przewlekłą chorobą płuc lub serca. Jest to związek będący bezpośrednią przyczyną śmierci wielu osób w czasie pożarów.
• cyjanowodór - toksyczny gaz - był używany przez hitlerowców w komorach gazowych do masowego ludobójstwa.
• fenole - niszczą rzęski nabłonka wyściełającego oskrzela. Rzęski te oczyszczają wdychane przez człowieka powietrze i chronią drogi oddechowe przed przenikaniem przez ich ściany substancji i związków chemicznych oraz mikroorganizmów, np. wirusów.
• substancje smołowate (rakotwórcze) - dym tytoniowy inicjuje oraz pobudza rozwój nowotworów. Zawiera około 60 substancji rakotwórczych lub współrakotwórczych, które znajdują się zarówno w głównym strumieniu dymu jak i bocznym nierzadko w większym stężeniu, na który narażone są osoby nie palące.
Do najważniejszych należą:
1. nitrozaminy (np. N-nitrozonornikotyna)
2. estry kwasów tłuszczowych
3. metale ciężkie
4. pierwiastki promieniotwórcze (np kadm, polon)
5. węglowodory aromatyczne (np. benzopiren)


UZALEŻNIENIE
Nikotyna jest substancją uzależniającą równie silnie jak kokaina czy heroina, lecz w przypadku nikotyny proces uzależnienia następuje szybciej.
Mechanizm działania uzależnienia:
• od momentu zapalenia papierosa, nikotyna zawarta w dymie dociera do mózgu w ciągu zaledwie 10 sekund.
• w mózgu nikotyna pobudza wydzielanie substancji chemicznych odpowiedzialnych za:
o doznawanie przyjemności związanej z paleniem
o pobudzenie aktywności organizmu przejawiające się lepszą koncentracją uwagi i pamięcią
o mniejszy apetyt i rozdrażnienie
• przyjemne odczucia powodują, że palacz kontynuuje palenie w rezultacie uzależniając się od nikotyny
• w przypadku regularnego palenia organizm przyzwyczaja się do działania nikotyny, obecność jej w mózgu staje się niezbędna, ponieważ tylko wtedy palacz potrafi normalnie funkcjonować
• bez regularnej dawki nikotyny w postaci np. papierosów, uzależniony palacz nie odczuwa już przyjemności, ale doznaje przykrych objawów abstynencji (czyli objawów występujących po odstawieniu nikotyny), takich jak: rozdrażnienie, niepokój i trudności w koncentracji.
• nieprzyjemne objawy powodują, że uzależniony sięga po następnego papierosa, aby ich uniknąć lub złagodzić je.


Palenie papierosów przez dzieci i młodzież w wieku szkolnym wywołuje jeszcze większe szkody niż palenie przez dorosłych. Porównując świadectwa szkolne w Niemczech, Szwajcarii. USA, Wielkiej Brytanii i innych krajach badacze stwierdzili, że uczniowie palący mają o 25% gorsze wyniki w nauce. Na odrabianie zadań potrzebują więcej czasu, gorzej uczą się na pamięć, w badaniach testowych popełniają więcej błędów. Dzieci palące papierosy mają niższy wzrost, mniejszą wagę ciała, mniejszy obwód klatki piersiowej. Osiągają gorsze wyniki w sporcie: w biegach, marszu i pływaniu.