Rozwój religijny dziecka

W S T Ę P


Rozwój religijny jest zupełnie odmienny, i charakterystyczny dla danego człowieka, nie istnieje też coś takiego , że pewna forma religijności nagle ustaje i przekształca się w zupełnie odmienną. Raczej jest to stopnoiwe przechodzenie w siebie, dlatego wymieniony niżej podział jest tylko orientacyjny.

Rozwój religijny dziecka następuje szczególnie w okresie dojrzewania, kiedy to młody człowiek usamodzielnia się, kształtuje swój światopogląd.

Proces wychowania religijnego, jak też i jego realizacja muszą mieć odpowiedną atmoserę religijno - wychowawczą. Wychowanie w domu dokonuje się między innymi poprzez utożsamianie dziecka z rodzicami w atmosferze miłości i poprzez włączanie do własnych przeżyć przekazywanych mu prawd i norm zachowania. Dziecko łatwo przyjmuje przekazywane mu przez rodziców prawdy religijne i wzory do naśladowania, jeśli ich kocha i jest przez nich kochane.

Rodzina dokonuje wprowadzenia swego dziecka w liturgię świętą najpierw poprzez chrzest i wspólną modlitwę rodzinną.



Charakterystyka poszczególnych podokresów

1.Religijność dziecka do 3 - go roku życia


Na tym etapie dziecko zaczyna się modlić, jego modlitwy są o to by było grzeczne, by poszło do nieba.
Postawa ciała w czasie modlitwy jest pełna szacunku, ale modlitwa często zabarwiona elementami zabawy. Dopiero póżniej rozumie że idzie o coś poważnego.

Pierwszy rok życia - nie występują tu żadne przejawy życia religijnego .Pod koniec roku dziecko jedynie uczy się jak skłaniać głowę, zginać rączki, i powtarzania prostych rymów.

Potem dziecko zaczyna naśladować ruchi i słowa modlących się rodzicow. Wymawia poszczególne wyrazy. Zaczyna trochę rozumieć ich treść.

Drugi rok - „Dziecko może powtarzać za matką krótkie modlitwy słowne, nie rozumiejąc ich znaczenia, ujmuje jednak ogólną atmosferę aktu modlitwy... Wydaje się że odpowiednią modlitwą tej fazy jest wykonywanie znaku krzyża św. ... Żegnanie może być bezpośrednią kontynuacją gestu składania rąk połączonego z wymawianiem ‘amen’ „

Dziecko bierze udział w ceremoniach kościelnych, świątecznych.


Trzeci rok - Dziecko zdaje sobie sprawę z intymności aktu religijnego, nie chce modlić się przy obcych - szuka miejsca ustronnego.
Tematami modlitw są aktualne w danej chwili prośby, czasami podziękowania.

Sumienie - Kiedy dziecko przechodzi od życia nieświadomego do życia świadomego, dojrzewa w nim funkcja sumienia poprzez zdobywanie pierwszych umiejętności pozytywnego i negatywnego kwalifikowania rzeczy i spraw.


2. Religijność dziecka w wieku 4 - 6 lat życia
( okres religijności magicznej )

W tym wieku dla dziecka Bóg jest raczej czarodziejem, ma w sobie coś magicznego. Nie rozróżnia czegoś takiego jak grzech


Wiedza dziecka w wieku przedszkolnym bierze się z dwóch żródeł:
a)wiedzę zasłyszaną z otoczenia , którą dziecko przytacza. Asle nie jest ona żródłem do zachowania dziecka.
b)wiedza „gorąca”, zaasymilowana

Dzieci o Bogu:
 jest nieśmiertelny ( zapytane dlaczego odpowiadają „Nie umiera, bo Go lubimy”)
 widzi wszystko i wszystko wie
 jest to ktoś inny niż ludzie, niewidzialny duch mieszkający w niebie, ale niektore dzieci utorzsamiają Boga z symbolami, lub są przekonane że Boga da się zobaczyć tylko trzeba pokonać jakieś bariery
 Bóg jest raczej czarodziejem, a nie wszechmocnym królem, i ma takie same potrzeby jak my.

Dzieci w tym wieku mają różne teori dotyczące pochodzenia Boga. Jezusa Chrystusa utożsamiają raczej jako człowieka niż Boga, wiedzą że był synem Boga ale sam był dobrym człowiekiem , bo przyszedł na ziemię by uratować ludzi, by się nie bili.

Modlitwa dzieci -chcą coś wyprosić, ale niekiedy mają taką potrzebę, poczucie obowiązku, pragnienie bycia miłym dla Pana Boga

Dlaczego się modlą:
• 65,5 % dzieci - podaje racje potrzeb duchowych i materialnych ( w tym 25,9% - to potrzeby własne , 40,7% - potrzeby innych osob)
• 14,5% - motywy bezinteresowne
• 11% - ze względu na obowiązek

połowa z tych dzieci jest przekonana o skuteczności modlitwy

Życie pozagrobowe - wiedzą że ludzie dobrzy idą po śmierci do nieba

Msza św. - Ważne są nawiedzenia kościoła, choć wiekszość dzieci nudzi się na niej, marzą sobie w czasie jej trwania, a nie powinny zaznać w kościele nudy.



3. Religijność dziecka w wieku 7 - 15 lat

Podokresy
a) etap religijności opartej na autorytecie
b) etap religijności autonomicznej

1. Lata 7/9 - 12
-Czas religijności autorytarno - moralnej .
-Przejawy religijne są uzależnione od autorytetu, od wzorców, jakimi są ludzie znaczący w życiu dziecka, -rodzice, wychowawcy, Kościół.
-Powinność religijna jest ujmowana jako obowiązek i posłuszeństwo ze względu na starszych, a Bóg - jako stróż tej powinności.
- Bóg traci w tym okresi swoje magiczne znaczenie, a zostją one zastąpione innym właściwościom przypisywanym Bogu jak : dobroć, mądrość, sprawidliwość, świętość.
-Dziecko pozwala i chce by nim kierowano w zakresi religijności.

2. Lata od ok. 12 - 16/17
- Czas autonomicznej religijności
- Stosunek do Boga cechuje bezpośredniość, a Jego wyobrażenie bardziej uduchowione
- ma miejsce znaczny rozwój sumienia oraz skrupulatne podejście do przepisow i podejmowanie coraz to większej odpowiedzialności.
- właśnie na 16 rok życia przypada przeciętny wiek odrzucenia światopoglądu rodziców, więc i częste, gwałtowne nawrócenia.



4. Religijność dziecka w latach od ok. 17/18 - 25
( okres kształtowania się religijności autentycznej )


- To właśnie ten okres ma decydujące znaczenie dla przyszłej religijności jednostki
- tzw. czas „ burzy i namiętności” , rozwój jest skokowy, nieraz gwałtowny
- następuje zajęcie stosunku wobec Boga,

• wyobrażenie Boga ulega coraz większemu uduchowieniu
• rozwija się sfera młodzieńczych ideałów
• „jeśli młody człowiek poważnie traktuje religię, to usiłuje wcielać w czyn ideały religijne”
• nawiązany zostaje osobisty stosunek do Boga
• praktyki religijne podejmowana są z osobistego przekonania

Bunt przybiera różne formy : zmiana przynależności do określonej grupy wyznaniowej, obranie racjonalistycznego stanowiska, wyeliminowanie problemy religijnego ze swojego życia.
Przyczynami buntów są rozumowe trudności, ale też doświadczenia poczucia winy, wstydu kłopoty natury seksualnej.

Sumienie - konstytucja duchowa człowieka dorastającego zmienia się w tyma okresie ustawicznie i bardzo radykalnie.
„Kształtowanie sumienia (...) - w dalszym ciągu potrzebne są pouczenia”

A oto dane z badań M. G. Rossa.Młodzież w wieku 18 - 29 lat w liczbie 1798 osób, na pytanie : „O czym myślisz najwięcej gdy jesteś sam?”
dopiero na 9 na 10 pozycji, poruszyła sprawę Boga było to 3,6 % tych osob.

Modlitwa - Analiza odpowiedzi respondentów wykazała, że jedynie 17% badanej młodzieży uważa , iż modlitwa jest dla nie liczącym się sposobem komunikowania się z Bogiem. Dla 26% był to pewien rodzaj analizy siebie czy też medytacji. U 42% modlitwa stanowiła pewien gatunek magii, do którego uciekano się w potrzebach.


„Badania amerykańskie wskazują na to, że religijność w okresie dojrzałej młodości jest najniższą w stounku do innych okresów. Decyduje o tym zapewnie ogolne ukierunkowanie na inne cele i zadanie związane z urzadzaniem się w życiu. Adaptacja do pracy, staranie się o osiągnięcie zawodowe, małżeństwo, dzieci. Dobry stan zdrowia ludzi w pełni ich sił i możliwości, stawianie sobie relatywnie dużych i odległych celów, nie są czynnikami skłaniającymi do szukania oparcia w religii, a kulturowe nawyki religijne bywają burzone przez aktywne życie”

Okres formowania się własnej, podmiotowej religijności trwa mniej więcej do 24 roku życia. Po tym następuje względna stabilizacja.

Podsumowanie :

Różnica pomiędzy poszczegolnymi stopniami jest bardzo wyraźna, pomimo tego religijny rozwój wszystkich stopni ukazuje nam jednolity obraz wzrastającego pogłębienia i wewnętrznego wzbogacenia. Ten rozwój stanowi niewątpliwie proces dojrzewania, budzenia się sił w duszy dziecka.