Ravel Maurice i Mozart Wolfgang

RAVEL MAURICE, 1875–1937, kompozytor fr.; 1922–32 występował w Europie i USA, dyrygując swoimi utworami; w twórczości nawiązywał do impresjonizmu, atonalizmu, muzyki klawesynistów fr., jazzu, muz. folkloru hiszp. i cygańskiego, ukształtował styl charakteryzujący się mistrzostwem instrumentacji, wrażliwością harmoniczną i rytmiczną, powściągliwością wyrazu i logiką formy; utwory orkiestrowe (Rapsodia hiszpańska, Bolero, Walc), kamer., fortepianowe (Jeux d’eau, Miroirs, Gaspard de la nuit, Le tombeau de Couperin), pieśni, opery (Godzina hiszpańska, Dziecko i czary), balet Dafnis i Chloe.

MOZART WOLFGANG AMADEUS, 1756–91, syn Leopolda, kompozytor austr.; jeden z klasyków wiedeńskich, uznany za jednego z najwybitniejszych twórców w historii muzyki. Występował od 6. roku życia z ojcem, Leopoldem i siostrą, Anną Marią; grał na klawikordzie, klawesynie, fortepianie, organach i skrzypcach na dworach ces., król. i w salonach arystokracji w całej Europie. 1769–77 i 1779–81 był koncertmistrzem kapeli arcybiskupa w Salzburgu; wyjeżdżał w tym czasie do Włoch, Wiednia, Monachium, Mannheimu i Paryża. Od 1781 przebywał stale w Wiedniu, mianowany tamże 1787 kompozytorem cesarskim. Twórczość M. stanowi syntezę tradycji muzyki niem. i wł. i obejmuje wszystkie ważniejsze ówczesne formy i gatunki muzyczne. W muzyce dram. M. nawiązał do zdobyczy szkoły neapolitańskiej (opery seria: Idomeneo 1781, La clemenza di Tito 1791, wł. opery buffa: La finta giardiniera 1775, Wesele Figara 1786, Così fan tutte 1790) oraz niem. singspielu (Bastien und Bastienne 1768, Uprowadzenie z seraju 1782 oraz Czarodziejski flet 1791, którego tematyka stała się punktem wyjścia romant. opery niem.); w dramma giocoso Don Giovanni (1787) zespolił elementy komiczne i poważne. W twórczości instrumentalnej M. na pierwszy plan wysuwają się formy cykliczne, gł. symfonie (49), m.in. D-dur zw. Paryską, C-dur zw. Linzką, D-dur zw. Haffnerowską, D-dur zw. Praską, a zwł. 3 ostatnie z 1788: Es-dur, g-moll, C-dur zw. Jowiszową. W sonatach (19) i koncertach fortepianowych (28) oraz w sonatach skrzypcowych (33) i w kilkunastu koncertach na skrzypce, flet, klarnet, fagot, róg, 2 i 3 fortepiany, 2 skrzypiec, skrzypce i altówkę, flet i harfę — przyjął M. 3-częściowy cykl sonatowy, natomiast w kwartetach smyczkowych (23), zwł. późniejszych, cykl 4-częściowy (z menuetem); ponadto skomponował 4 fantazje, ronda, wariacje na fortepian, 6 kwintetów smyczkowych, 8 triów fortepianowych, ponad 30 divertimenti i serenad na orkiestrę (m.in. popularna Eine kleine Nachtmusik), 18 mszy, Requiem (dokończone przez F.X. Sssmayra), motety, pieśni. Katalog kompozycji M. oprac. L. von Kchel (Kchel-Verzeichnis, skrót: KV); nowe wyd. zbiorowe dzieł M. (w planie 120 t.) wychodzi w Salzburgu od 1955. Cennym źródłem wiedzy o życiu i twórczości M. są jego Listy (przekł. pol. I. Dembowskiego 1991).