Wulkanizm w układzie słonecznym

Dnia 11 grudnia 2004 roku we Wrocławiu przy ulicy Cybulskiego w instytucie nauk geologicznych odbyl się wykład pt. „Wulkanizm w układzie słonecznym”. Wykład został poprowadzony w bardzo ciekawy sposób tak że nikt się nie nudził. Na wykładzie dowiedziałem się wielu ciekawych rzeczy na temat wulkanów oraz rzeczy z nimi związanych takich jak:
Na wstępie parę informacji na pozór nie związanych z tematem, a mianowicie wiek wszechświata ocenia się na jakieś 15-20mld lat, wiek słońca- jednej z wielu gwiazd w naszej galaktyce, która jest najprawdopodobniej galaktyką spiralna określa się na ok. 5mld lat. Natomiast wiek ziemi to jedyne 4,5mld lat. Planety w naszym układzie słonecznym dzielimy na II grupy, jedną z grupę stanowią planety ziemskie czyli takie które maja podobna wielkość do ziemi oraz posiadają duży ciężar właściwy. Drugą grupę stanowią duże planety składające się głównie z gazów oraz mające małą gęstość(najlżejszy jest Saturn). Jeszcze jedną charakterystyczną cechą dużych planet jest to że mają dużą liczbę księżyców. Erupcje wulkanów są bardzo ciekawym zjawiskiem do obserwacji. Najłatwiej jest obserwować erupcje spokojne przy których bardzo łatwo jest pobrać próbkę lawy do badania czy zrobić zdjęcie , to było możliwe od dawna natomiast od niedawna można też obserwować erupcje mające miejsce pod powierzchnią wody, na podstawie obserwacji aktywności wulkanicznej pod lustrem wody można dowiedzieć się np. jaki wpływ na to zjawisko ma ciśnienie wodne. Z ziemi można obserwować równie wulkany na innych planetach za pomocną teleskopów lub bardziej dokładnych urządzeń takich jak radary które tworzą bardzo dokładne mapy radarowe. Jednak to właśnie na tych pierwszy(teleskopach) zaobserwowano pierwsze zjawiska które umożliwiły wysnucie tezy że na innych planetach też są wulkany. Następnymi jeszcze dokładniejszymi urządzeniami służącymi do badań tych zjawisk i nie tylko były satelity i sondy. Najwięcej informacji dają sztuczne satelity(wysłano już ich około 200), umożliwiają one określić miedzy innymi rodzaj powierzchni oraz skład chemiczny planety. Kiedy wreszcie udało się człowiekowi wylądować na księżycu przywiózł on z tamtą około 200kg skał które zostały przebadane w laboratoriach na ziemi. Natomiast na marsa wysłano już maszynę która dokonywała wszystkich badań od razu na miejscu. W wyniku badań stwierdzono ze wszystkie kontynenty były kiedyś zrośnięte, po czym pod wpływem ruchów tektonicznych uległy rozczepieniu, a w miejsce rozczepienia wlała się lawa tworząc nowe dno. Obszarami aktywności geologicznej są tam gdzie jedna płyta wchodzi pod lub nad drugą. Najbardziej aktywne obszary sejsmiczne występują pod wodą jednak ludzie ich nie dostrzegają bo nie są widoczne tak jak te na powierzchni ziemi. Lawa z wulkanów wydobywa się w bardzo różny sposób, erupcja szczelinowa ma to do siebie że lawa wydobywa się z pęknięć wulkanu. Fontanny lawowe występują wtedy gdy pod wpływem ciśnienia lawa jest wyrzucana w powietrze. Tunel lawowy tworzy się wtedy gdy na płynącej lawie górna warstwa zastygła a pod spodem lawa płynie dalej. Pod wpływem gwałtownego wybuch powstają również stożki popiołowe. Najbardziej pospolitym typem wulkanu jest stratowulkan czyli stożkowata góra. Dużo form wulkanicznych występuje na Wenus(zwanej też siostrą ziemi). Wulkany tam zostały zachowane w bardzo dobrym stanie, posiadamy bardzo dokładne mapy radarowe które nam dużo o nich mówią. Występują tam pola lawowe na których jest bardzo dużo małych wulkanów. Są tam tez duże wulkany, największy wznosi się 1,5km ponad otaczający go teren i ma 400km średnicy. Są tam tez inne nieco dziwne obiekty które swoim kształtem przypominają kształtem placek lub biszkopt. Na Marsie nie została zaobserwowana aktywność wulkaniczna, a wulkany występują w miejscach gdzie powierzchnia jest wypiętrzona. Występują tam wulkany o dużym nachyleniu stożków. Podobnie jak na Wenus występują tam pola lawowe na których można zaobserwować liczne małe wulkany. Na Księżycu również obserwowano liczne kratery i na początku zastanawiano się czy są to kratery wulkaniczne czy tez powstałe w wyniku uderzenia meteorytów. Okazało się że 90% tych kraterów stanowią kratery pochodzenia meteorytowego. Stwierdzono również że księżyc jest martwym globem który jest już nie aktywny, na którym występują głębokie kratery. Na Jo stwierdzono gwałtowne zmiany ciepła oraz w wielu miejscach bardzo aktywne wulkany, w skutek czego materia jest cały czas wyrzucana w przestrzeń(ma ona zróżnicowany skład). Główną przyczyną erupcji wulkanicznej jest ciepło wewnętrzne. Dlatego wulkan można porównać do zaworu który reguluje ciepło wewnętrzne planety, dzięki czemu nie dochodzi do rozerwania. Wykład bardzo mi się podobał, i już się nie mogę doczekać następnego.