Charakterystyka Konfucjanizmu

Twórcą tej religii był Konfucjusz (551 - 479 p. n. e.), chiński filozof i myśliciel, który żył w czasach głębokiego kryzysu społecznego, politycznego i religijnego.

Konfucjusz dostrzegając rozpad starożytnych instytucji oraz niesprawiedliwość w kraju i zło w ludziach postanowił temu zaradzić. Jako miłośnik tradycji przez 40 lat walczył o przywrócenia sprawiedliwych rządów i miłości. Poznawał starożytną tradycję chińską, ponieważ wierzył w przekazaną w niej mądrość przodków. Konfucjusz chciał odnowić odwieczne nauki i obrzędy przodków, ale odrzucał te przestarzałe, które nie odpowiadały jego ideałowi. Nie zajmował się samą istotą religii, ale podchodził do niej w taki sposób, aby miała praktyczne zastosowanie, była pożyteczna. Jego nauki były całkowicie nastawione na człowieka. Uznawał istnienie bogów, duchów i demonów, ale wszystkie ofiary i obrzędy odprawiane ku ich czci miały pobudzać człowieka do pobożności i skupienia. Duże znaczenie przywiązywał do właściwego wypełniania obrzędów, przypisywał im siłę umoralniająca. Głównym celem nauki Kunga (chińskie brzmienie nazwiska Konfucjusza) było życie moralne człowieka. Cała jego doktryna koncentrowała się na doskonaleniu osobowości człowieka, współżycia ludzi między sobą oraz sposobów rządzenia. Religia ta miała na celu służyć życiu moralnemu człowieka, a nie kontaktowi z bóstwem. W Konfucjanizmie przyjęto, że wszyscy przodkowie, którzy żyli w godny sposób, tworzą bezosobowy byt absolutny sterujący losami świata. Ten byt nazwano „tao”, czyli niebem. Sterowanie losami świata nie odbywa się bezpośrednio, ale przez rodzaj idealnego planu dla świata, którego pełne wykonanie zapewniłoby stworzenie idealnych relacji między wszystkimi istotami. Taki stan określa się jako tzw. niebiański spokój. Osiągnięcie tego stanu zależy przede wszystkim od dobrej woli ludzi i ich postępowania. Aby osiągnąć ten stan należy poznać co jest zgodne, a co nie z niebiańskim porządkiem. Wiedza ta nikomu nie jest dawana automatycznie, zdobywa się ją przez obserwację działań ludzi. Za postępowanie zgodne z niebiańskim porządkiem przyjmuje się postępowanie, które w dłuższej perspektywie przyniosło pozytywny skutek. Podejście Konfucjanizmu do tradycji jest dość szokujące. Określa bardzo precyzyjnie jak należy zachować się w danej sytuacji, łącznie z gestami, ubiorem, a nawet mimiką twarzy. Człowiek powinien żyć zgodnie z tzw. „ładem nieba”. Ten ład wymaga głównie miłości synowskiej. „Według Konfucjusza miłość synowska jest pierwszym krokiem do ogólnoludzkiego humanizmu. Miłość rozpoczyna się, jego zdaniem, w rodzinie. Człowiek, który w swojej rodzinie nie zachowuje się jako dziecko, nie może być dobrym obywatelem, wiernym przyjacielem, ani humanistą. Dlatego właśnie Konfucjusz traktuje miłość synowską jako pierwszy krok na drodze do miłości uniwersalnej: doskonałość osobista rozszerza się na rodzinę, następnie na wieś, państwo i na całą ludzkość”. Sam Konfucjusz wyznawał pięć starych cnót chińskich i innym je polecał, były to: życzliwość, prawość, przyzwoitość (to znaczy zachowanie pełne szacunku), mądrość, lojalność. Istnieje też pewien rodzaj „dekalogu” w Konfucjanizmie znany jako pięć powinności. Są to: powinność syna wobec ojca, poddanego wobec władcy, żony wobec męża, młodszego brata wobec starszego i przyjaciół wobec siebie wzajemnie.

Konfucjanizm obecny jest w wielu krajach dalekiego wschodu, zakodowany jest w podświadomości wielu ludzi, spełnia podobną rolę kulturową jak podstawowe wartości chrześcijańskie w krajach Europy. Charakterystyczna była dla państw zorganizowanych na ideach konfucjańskich niechęć do działań zbrojnych, ponieważ z natury uważane były one, jako początek chaosu. Żołnierze w tych państwach stanowili najniższą grupę społeczną. Konfucjanizm jest religią wyznawaną głównie w Chinach oraz w krajach, w których występują większe skupiska społeczności chińskiej, jak Malezja. Najważniejszym świętym miejscem jest miasto Qufu, gdzie znajduje się grób Konfucjusza. Znajduje się tam kompleks 50 świątyń, który zajmuje powierzchnię 20 ha.

Często pojawia się pytanie: Czy Konfucjanizm w ogóle jest religią, czy systemem filozoficzno-moralnym? Za zaliczeniem go do religii przemawiają: uniwersalistyczne wyobrażenie o porządku świata i o konieczności dopasowania się do tego porządku, zewnętrzne cechy religii (składanie ofiar bogom i przodkom), mnóstwo czynności sakralnych mających zapewnić pomyślność ludziom oraz wiara Konfucjusza, że został wybrany prze niebo, aby przywrócić porządek ustanowiony przez przodków w starożytności na świecie.