Starożytny Rzym- rozprawka

Cesarstwo Rzymskie było jedną z najwspanialszych kultur i potęg starożytnego świata. Jego świetność zapoczątkowały rządy Juliusza Cezara. Stało się to podczas rozszerzania granic państwa rzymskiego. Zarządzanie nim stawało się coraz trudniejsze, również samowola urzędników w prowincjach, którzy grabili ludność i rujnowali ją nadmiernymi podatkami, powodowała groźne dla państwa bunty. W tych warunkach Senat, podzielony na zwalczające się stronnictwa, nie mógł podołać zadaniom i stracił swą dawną powagę.

Coraz większe znaczenie w państwie zdobywali sobie wodzowie wojsk rzymskich, którzy poprzez swe zasługi stawali się niemal bohaterami narodowymi. Z tej sytuacji skorzystali trzej wpływowi Rzymianie, którzy zawarli między sobą umowę, że nie dopuszczą, aby cokolwiek zdarzyło się w państwie bez ich zgody. Byli to Pompejusz, Krassus i Juliusz Cezar. Rosnąca pozycja i popularność Juliusza Cezara, zaniepokoiła Senat, który postanowił pozbawić go dowództwa nad wojskiem oraz odebrać tytuł namiestnika Galii, której był zdobywcą. Nie pogodził się z tym i wraz ze swoim wojskiem wyruszył na Rzym. Przekraczając graniczną rzekę Rubikon, wypowiedział sławne słowa: kości zostały rzucone. Rozpoczęła się wojna domowa, którą wygrał Juliusz Cezar, zdobywając nadzwyczajną władzę dzięki armii, która stała się podporą jego rządów. Uzyskał wtedy miano dożywotniego dyktatora. Pod pozorem republiki panował jako władca monarchiczny. Podczas panowania wprowadził wiele istotnych zmian, tj.: szukanie oparcia wśród różnych grup społecznych, ograniczył liczbę proletariatu, uporządkował system podatkowy, nadał obywatelstwo rzymskie podbitym prowincjom, wprowadził do senatu przedstawicieli zdobytych prowincji. Poprzez swoje reformy zyskał także wrogów, którzy zawiązali przeciwko niemu spisek. Na jego czele stali bliscy współpracownicy Cezara- Brutus i Kasjusz, którzy wraz z innymi dokonali jego zabójstwa. Zamierzali oni po jego śmierci przywrócić stary ustrój republikański.

Ponownie rozgorzała walka o władzę w Rzymie, tym razem pomiędzy Oktawianem i Markiem Antoniuszem. Zwycięstwo w tych walkach odniósł Oktawian, który był krewnym Juliusza Cezara. Powoli zdobywał on coraz większe wpływy i stawał się jedynowładcą. Jego władza była kontynuacją koncepcji Cezara , opierała się przede wszystkim na armii i była formą dyktatury militarnej. Pod pozorem przywrócenia ustroju republikańskiego zdobył zaufanie Senatu, który powierzył mu władzę na Rzymem oraz nadał przydomek Augusta. On sam jednak nazywał siebie Imperatorem Cezarem Augustem oraz nadał sobie tytuł pierwszego senatora- od tego określenia pochodzi forma rządów zwanych pryncypatem. Powoli zdobywał władzę absolutną w Rzymie. Po kolei przejmował zwierzchnictwo nad wojskiem, prowincjami, uzyskał wszystkie uprawnienia Trybunów Ludowych, posiadł prawo mianowania nowych patrycjuszy. Uprawnienia te gwarantowały mu osobistą nietykalność, możliwość zgłaszania wniosków oraz prawo veta na posiedzeniach kolegium Trybunów Ludowych. Ponadto przyjął funkcję najwyższego kapłana, zapewniając sobie zwierzchnictwo nad sprawami kultu i najwyższą władzę religijną. Głosił hasła pokoju, czym zdobywał sobie zaufanie ludu. Pozostawił jednak część władzy ,,w rękach” Senatu. Jednak jego pozycja była niewielka. Za swoich rządów Oktawian zreformował armię. Zmniejszył jej stan liczebny, a lepiej wyposażył i zorganizował. Za jego rządów zaczął się czas dobrobytu: rozkwitał handel, budowano i rozbudowywano miasta. Nie znaczy to, że rządy Oktawiana nie były pozbawione wojen. Powiększał on swoje imperium podbijając coraz to nowsze obszary, z których tworzył prowincje. Za jego panowania rozwinęła się retoryka- sztuka wymowy. Język łaciński, literatura, nauka rzymska rozpowszechniły się później wśród różnych narodów Europy i weszły w skład kultury europejskiej. Nastąpił rozwój architektury, edukacji, urbanizacji, techniki i rozrywki. Wtedy też, nastąpił rozwój religii chrześcijańskiej. Niestety, jej wyznawcy byli prześladowani i tępieni przez poszczególnych władców. Pryncypat nigdy nie wprowadził rządów dziedzicznych. Jednak po śmierci Augusta władzę w Rzymie sprawowali członkowie jego rodziny(Tyberiusz, Kaligula, Klaudiusz, Neron). Ostatnim cesarzem okresu pryncypatu był Aleksander Sewer. Jego rządy nie wyróżniały się niczym szczególnym. Okres ten trwał od 27w.p.n.e. do 235r.n.e.

Już w okresie pryncypatu stopniowo umacniano władzę cesarza. Istotne zmiany wiodące w kierunku absolutyzmu zostały wprowadzone przez dynastię Sewerów. W drugiej połowie III w. n.e. przywrócenie autorytetu państwa, zarządów cesarzy oznaczały już wprowadzenie jawnych form absolutyzmu. Wyrazem tego stała się dyktatora przyjęta przez Aureliana, który określał siebie panem i bogiem. Ustrój państwowy Rzymu w IIIw. stanowił przejście od pryncypatu do dominatu, przygotowując wprowadzenie do pełnego absolutyzmu. Dominat zapoczątkowany w 284r przez Dioklecjana był wynikiem długiej ewolucji. Cesarz ostatecznie przestał być ,,pierwszym” obywatelem w państwie, stał się absolutnym panem. Wprowadzenie tej silnej władzy centralnej, podporządkowanie jej wszystkich dziedzin życia politycznego, gospodarczego i społecznego zdołało na pewien czas przywrócić względny spokój państwa i umocnić autorytet Rzymu. Innowacją Cesarza Dioklecjana było nadanie form zewnętrznych władzy absolutnej. Uważany był za namiestnika bóstwa. Wyróżniał go ozdobiony drogimi kamieniami i perłami purpurowy strój. Żył on w izolacji od swych poddanych. Jego pojawienie się było traktowane jako wielka uroczystość. Poddani oddawali cesarzowi cześć, przez padanie na kolana twarzą do ziemi.

Trudności zewnętrzne skłoniły cesarza Dioklecjana do wprowadzania stopniowych systemów współrządców dwóch Augustów i dwóch Cezarów na wschodzie i zachodzie imperium. Powstanie systemu rządów czterech cesarzy, czyli tetrarchii kształtowało się stopniowo i było wynikiem nacisku okoliczności zewnętrznych. Tetrarchia nie wprowadziła podziału terytorialnego państwa. W zasadzie wszyscy czterej powołani cesarze tj. Konstancjusz, Maksymianus, Galeriusz i Dioklecjan mięli władzę nad całością imperium. Przydzielono im jednak zadania na określonych obszarach. Charakterystyczne jest, że żaden z tych cesarzy nie rezydował na stałe w Rzymie. Dalszą ideą Dioklecjana stało się, aby Augustowie panowali przez dwadzieścia lat, po czym mieli dobrowolnie abdykować na rzecz swoich cezarów, czyli zastępców, którzy staną się Augustami. System ten jednak nie zdał egzaminu. Dioklecjan głosił tezę, że cesarz otrzymuje władzę od bogów, a nie od ludzi, a sam kreuje swoich współrządców i następców. W jego koncepcji nie było miejsca na wybór cesarza przez armię bądź Senat. Był on zaciekłym wrogiem kościoła chrześcijańskiego. W 305r. nastąpiło przekazanie władzy przez Dioklecjana i Maksymiana, dotychczasowym ich zastępcom, czyli cezarom. Pierwszym Augustem został Konstancjusz Chlorus, drugim zaś Galeriusz, a cezarami Sewerus i Maksyminus. Gdy umarł Konstancjusz Chlorus rozpoczął się kryzys Tetrarchii. Nowym I Augustem został Galeriusz, a drugim Sewerus. Nie spodobało się to synom dawnych Augustów. Na zachodzie wojsko obwołało cesarzem syna Konstancjusza Chlorusa- Konstantyna. Oficjalny August Sewerus musiał uznać Konstantyna cezarem. Wkrótce Konstantyn ogłosił się Augustem. W wyniku walk ukonstytuowało się dwóch cesarzy: Konstantyn jako władca zachodu i Licyniusz jako August na wschodzie. Spotkali się oni w 313r. w Mediolanie i omówili wytyczne nowej polityki religijnej, przyznając chrześcijaństwu równouprawnienie z innymi religiami. Wkrótce jednak Konstantyn pokonał Licyniusza i ogłosił się Konstantynem I Wielkim, jedynowładcą całego Imperium. Ukoronowaniem jego działalności było założenie w 330r. nowej stolicy- Konstantynopola. Ten władca zdołał ustalić zasadę dziedziczności tronu i zapoczątkował tzw. nową dynastię Flawiuszów. Po jego śmierci władzę objęli jego trzej synowie.
Państwo Rzymskie w IVw. Za rządów Konstantyna Wielkiego przeżyło krótki okres świetności. Pomimo, że Konstantynowi nie udało się zapewnić trwałego pokoju zewnętrznego i wewnętrznego po swojej śmierci, to jednak zdołał wprowadzić zasadnicze reformy, które ukształtowały ostatecznie dominat jako formę ustroju społeczno-ekonomicznego i politycznego.

Ostatnim władcą całego cesarstwa był Teodozjusz Wielki, który przed śmiercią w 395 roku podzielił państwo rzymskie między dwóch swoich synów. Na części: wschodnią ze stolicą w Bizancjum i zachodnią ze stolicą w Rzymie. Jednak kłopoty zewnętrzne tj.: najazdy barbarzyńców, osiedlanie się ich na terenie cesarstwa oraz wewnętrzne: utrzymanie licznej armii, walki o tron, spiski i zdrady, kłopoty finansowe, kryzys gospodarczy doprowadziły do upadku cesarstwa zachodniego w 476r. Na gruzach cesarstwa zachodniego zaczęły powstawać nowe państwa. Rozpoczęła się nowa epoka w dziejach- średniowiecze.