Wulkan i trzęsienia ziemi jako wewnętrzne procesy technologiczne

Trzęsieniem ziemi nazywamy drgania skorupy ziemskiej, których przyczyna jest rozchodzenie się fal sprężystych, zwanych sejsmicznymi z głębszych sfer Ziemi.
Miejsce, gdzie tworzą się fale sejsmiczne nazywamy ogniskiem lub hipocentrum.
Natomiast miejsce na powierzchni ziemi, gdzie fale dotrą najszybciej nazywamy epicentrum.

Rodzaje fal:
- podłużne – powodują ściskanie lub rozkurczanie skał wzdłuż drogi przebiegu
- poprzeczne – powodują deformacje poprzeczne

Rodzaje trzęsień:
- tektoniczne – związane z przemieszczaniem się mas skalnych w skorupie ziemskiej, występują przede wszystkim na granicach miedzy płytami litosfery. Są to strefy grzbietów oceanicznych, strefy podchodzenia jednej płyty pod drugą, a więc obszary wysp i rowów oceanicznych. Trzęsienia wiążą się też z obszarami fałdowymi, które powstały podczas orogenezy alpejskiej. Tam następuje rozładowanie naprężeń. Trzęsienia tego typu towarzysza również uskokom. Tektoniczne trzęsienia ziemi są najgroźniejsze i stanowią 90% wszystkich trzęsień. WYSTĘPOWANIE: łuki wysp japońskich i indonezyjskich, Ocean Spokojny, pacyficzne wybrzeża Ameryki, góry Alpy, Karpaty, Kaukaz, Himalaje., Wielkie rowy Afrykańskie.
- wulkaniczne - towarzyszą wybuchom wulkanów i przedzieraniu się magmy przez skały. Są mniej groźne od tektonicznych i stanowią7% ogólnej liczby trzęsień.
- zapadliskowe – związane z przemieszczaniem się niedużych mas skalnych, powstają podczas zapadania się stropów jaskiń lub zalewania się wyrobisk górniczych (tąpnięcia). Stanowią 3% ogólnej liczby trzęsień.

Obszary pnesejsmiczne, czyli takie, gdzie trzęsienia występują sporadycznie lub często, ale są bardzo słabe. Są to: Północna Europa, masyw centralny, Ural, Wielkie Góry Wododziałowe.

Obszary asejsmiczne, czyli pozbawione trzęsień: stare platformy, dna oceaniczne z wyjątkiem grzbietów i rowów.

Najwięcej trzęsień jest na Pacyfiku.
Podmorskim trzęsieniom towarzysza ogromne fale zwane tsunami, które rozchodzą się we wszystkich kierunkach z ogromna prędkością, powodując zniszczenia na wybrzeżach.

Skala Richtera – dziewięciostopniowa, określa siłę trzęsienia ziemi.

Skala Marcallego- dwunastostopniowa, określa skutki trzęsienia.

Wulkan to miejsce na powierzchni Ziemi, w którym wydobywają się (lub wydobywały) z głębi Ziemi produkty wulkaniczne.
Wulkany występują jako pojedyncze wzniesienia lub tworzą górskie kompleksy wulkaniczne. Wulkan ma kanał, którym dopływają z głębi Ziemi na powierzchnie produkty erupcji (lawa, materiały piroklastyczne, gazy wulkaniczne). Lejkowato rozszerzony wylot kanału nosi nazwę krateru wulkanicznego. Kształt i rozmiary wulkanu zależą od ilości i jakości wyrzucanych z głębi Ziemi materiałów, a także od sposobu ich wydobywania się.
Rozróżnia się:
- wulkany eksplozywne, wyrzucające gwałtownie gazy i materiały piroklastyczne (gł. popioły) bez wylewu lawy; wulkany te (zw. tez tufowymi) maja kształt stożka oraz rozległy i głęboki krater;
- wulkany wylewne (lawowe) dostarczają tylko ciekłej lawy, która wydostaje się z krateru bez większej eksplozji; kształt takiego wulkanu zależy od charakteru lawy; przy wydobywaniu się lawy o malej lepkości (lawy zasadowej) powstają wulkany tarczowe, które tworzą płaskie góry o łagodnie (do 8) nachylonych stokach (do największych wulkanów tarczowych należy Mauna Loa na Hawajach); przy wydobywaniu się lawy lepkiej (kwaśnej) następuje jej spiętrzenie, powstają tzw. kopuły lawowe (np. Lassen Peak w Ameryce Północnej); w przypadku
- wulkanów mieszanych (stratowulkanów) erupcje gazów i materiałów piroklastycznych występują na przemian lub jednocześnie z wylewami lawy; wulkany takie maja kształt stożka, są zbudowane z naprzemianległych warstw tufów i pokryw lub potoków lawowych; w ich partiach szczytowych powstają często wielkie zagłębienia, zw. kalderami. Rozróżnia się wulkany czynne (ogromna większość wulkanów czynnych obecnie to wulkany mieszane, np. Wezuwiusz we Włoszech), wygasłe (np. Kilimandżaro, Aconcagua) i drzemiące - wznawiające działalność czasami po setkach lat (np. Fudzi).
Obecnie jest czynnych kilkaset wulkanów; ich rozmieszczenie wiąże się gł. ze strefami młodych ruchów górotwórczych, przy czym wulkany występują z reguły po wewnętrznej stronie luku górskiego (np. Wezuwiusz, Etna i wulkany Wysp Lip aryjskich znajdują się po wewnętrznej stronie luku pasma Apeninów) lub w sąsiedztwie wielkich uskoków (np. we wschodniej Afryce). Najwięcej wulkanów (ok. 340) grupuje się dookoła wybrzeży Oceanu Spokojnego. Na terenie Polski nie ma czynnych wulkanów; w ubiegłych epokach geologicznych istniały tu jednak rozlegle i aktywne rejony wulkaniczne, np. w okresie permskim w okolicach Krakowa.

Najsłynniejszy ze wszystkich wybuchów miał miejsce w roku 79 n.e., kiedy włoski wulkan Wezuwiusz wysadził swój wierzchołek i w ciągu kilku godzin całkowicie zasypał miasto Pompeje. Najsilniejszą erupcją w czasach nowożytnych był jednak wybuch wulkanu Krakatau, który nastąpił 27 sierpnia 1883 roku. Jego huk słyszalny był w odległej o 3700 kilometrów Australii. Eksplozja wywołała 30-metrowe fale morskie, które spowodowały śmierć około 36 tys. osób. Chmura wyrzuconego popiołu została rozniesiona przez wiatry dokoła globu ziemskiego, powodując na całym świecie widowiskowe zachody słońca przez ponad rok.