Giuseppe Mazzini

Giuseppe Mazzini (urodzony 22VI 2805 w Genui, dzisiaj Włochy – zmarł 10 III 1872 w Pizie, Włochy), genueński rewolucjonista i agilator, założyciel tajnego stowarzyszenia rewolucyjnego Młode Włochy (1832), zwolennik ruchu na rzecz zjednoczenia Włoch znanego jako risorgimento: bezkompromisowy republikanin odmówił udziału w rządach parlamentarnych w ramach monarchii po zjednoczeniu i uzyskaniu przez włochy niepodległości (1861).

Był synem lekarza: jego rodzinne miasto – dawna republika – zostało 1814 zaanektowane przez Królestwo Piemontu. Uzdolnione intelektualnie dziecko, mające zaledwie 14 lat zaczęło studia na Uniwersytecie Genueńskim, Dwa lata później, widząc patriotów uciekających z Włoch po nieudanym powstaniu, doszedł do przekonania, że „my włosi możemy i powinniśmy walczyć o niepodległość naszego kraju”. W 1827 ukończył studia prawnicze i został adwokatem biedoty; pisywał też artykuły do postępowych pism i chciał zostać dramaturgiem lub autorem powieści historycznych. Umiłowanie wolności kazało mu przystąpić do karbonariuszy – tajnego stowarzyszenia z absolutyzmem. W 1830 został wydany policji, aresztowany i internowany w twierdzy Savona gdzie przez trzy miesiące analizował własne przekonania polityczne i stworzył zarys nowego ruchu patriotycznego, który mógłby zastąpić rozpadający się ruch karbonariuszy. Po uwolnieniu nakazano mu opuszczenie Piemontu lub zamieszkanie w małym miasteczku. Mazzini wybrał wygnanie i wyjechał do Marsylii. Wkrótce stał się tu znany wśród włoskich wygnańców, którzy widzieli w nim swojego przywódcę. Pierwszym publicznym gestem Mazziniego był List otwarty do króla Piemontu Karola Alberta wzywającego władzę do powołania rządu konstytucyjnego, objęcia przywództwa ruchu narodowego oraz usunięcia Austriaków z Loambardii-Wenecji i innych włoskich twierdz. List był kolportowany we Włoszech, a Karol Albert zagroził jedynie Mazziniemu aresztem, gdyby zdecydował się na powrót do Piemontu.

Powstanie Młodych Włoch. W marsylii Mazzini spędził dwa z najciekawszych lat swojego życia. Założył ruch patriotyczny dla młodych mężczyzn i nazwał go La Giovine Italia – Młode Włochy. Ruch miał charakter ogólnonarodowy, stawiał sobie za cel wyzwolenie oddzielnych państw włoskich spod obcego panowania oraz połacznie ich w wolną, niepodległa i zjednoczoną republikę. Ostatecznym celem było powstanie jako ukoronowanie działalności edukacyjnej i „apostolskiej”. Fundamentem moralnym była wiara w Boga (Mazzini wierzył w Boga, chodź nie był chrześcijaninem) oraz niezmienne prawa postępu, Obowiązku i poświęcenia. Był to pierwszy włoski ruch demokratyczny skierowany do wszystkich warstw społecznych, ponieważ Mazzini uważał, że tylko ogólnonarodowa inicjatywa potrafi wyzwolić Włochy. „Ani Papież, ani król” – deklarował =”a Bóg jedynie i lud tworzą przed nami drogę ku przyszłości”. Nowy ruch pobudził wyobraźnię włoskiej młodzieży. Przedstawicielstwa młodych Włoch powstały potajemnie w Genui i innych miastach. Mazzini redagował propagandową gazetę „La Giovine Italia”, którą przemycano do włoch razem z broszulami rewolucyjnymi. W tym samym czasie związał się z przebywającą na wygnaniu urodziwą wdową z Modeny, Giudittą Sidoli. Podejmowane przez Młode Włochy próby wzniecenia powstań kończyły się niepowodzeniami. Planowane na 1833 powstanie w Piemoncie zostało wcześniej wykryte. Dwunastu spiskowców stracono, jeden popełnił samobójstwo, a Mazzini został skazany na śmierć in absenita. Stwierdził wówczas profetyczne: „Idee dojrzewają szybko gdy doi się je krwią męczenników”. Kilka miesięcy później ścigany przez francuską policję zbiegł do Szwecji, gdzie podjął próbę zebrania tysiąca ochotników, z którymi chciał najechać Sabaudię (należąca wówczas do królestwa Piemontu). Zgłosiło się jedynie 200 chętnych i oddział został rozwiązany. Niepowodzenia te rozbiły Młode Włochy, chodź duch organizacji przetrwał znacznie dłużej. Mazzini snuł szersze plany rewolucyjne, opierającą się w wierze w braterstwo wszystkich ludzi nadziei na stworzenie ogólnoświatowej federacji republik. Założył stowarzyszenie Młoda Europa, pomagał tworzyć Młode Niemcy, Młodą Szwajcarię i Młodą Polskę, ale jego trzy letni pobyt w Szwajcarii był okresem nieszczęść i niepowodzeń. Giuditta Sidoli wróciła do Włoch, gdzie zostawiła dzieci. Mazzini wraz z kilkoma włoskimi przyjaciółmi wyjechał w 1837 do Londynu.

Pobyt w Anglii. Anglia stała się jego prawdziwym domem. Prowadził studia z British Museum i pisywał do angielskich periodyków. Nie miał zbyt wiele pieniędzy, założył jednak w Londynie szkołę dla włoskich chłopców i gazetę „Apostolato popolare”, w której opublikował fragmenty eseju W obowiązkach człowieka. W 1840, przy pomocy mieszkającego w Paryżu Giuseppe Lambertiego, powołał na nowo do życia Młode Włochy, tym razem jako organizację mającą budzić tożsamość narodową Włochów na całym świecie. Pisywał listy do nowych przedstawicieli w Europie i Ameryce Południowej i Północnej; poznał Thomasa i Jane Welsh Carlyle’ów oraz inne znane osobistości. W 1844 kontaktował się z braćmi Bandiera, którzy podjęli skazaną na niepowodzenie próbę wzniecenia powstania w Kalabrii. Po ich egzekucji zwierzył się dwóm przyjaciołom – posłom do parlamentu – ze swoich obaw dotyczących cenzury jego korespondencji przez rząd angielski, Który mógł przekazać informację o planach Bandiera władzom Neapolu. Kwestia została podniesiona w parlamencie i rząd został zmuszony do przyznania się, że cenzuruje prywatną korespondencję. Wywołało to powszechne oburzenie i wzbudziło sympatię do Mazziniego. Sprawa ta uczyniła go znaną postacią w Anglii i wielu angielskich liberałów poparło założoną przez Mazziniego Międzynarodową Ligę Ludową. W tym samym roku Mazzini napisał kolejny List Otwarty do nowego papieża Piusa IX, który przeprowadził liberalne reformy w Państwie Kościelnym. Mazzini wzywał papieża do zjednoczenia Włoch, lecz Pius pozostawił list bez odpowiedzi. Mazzini powrócił do Włoch w rewolucyjnym roku 1848, gdy Mediolańczycy usunęli z miasta Austriaków, a Piemont rozpoczął wojnę o usunięcie Austriaków z całych Włoch. Mediolan przyjął go bardzo ciepło, ale wkrótce Mazziniego osłabła, chciał bowiem stworzyć w Lombardii republikę i uważał, że zjednoczenie z Królestwem Piemontu – proponowany przez mediolański rząd tymczasowy – stanowi zły przykład dla przyszłości Włoch. Po wycofaniu się armii piemonckiej i powrocie Austriaków do Mediolanu Mazzini służył krótko w nieregularnym korpusie pod dowództwem Giuseppe Garibaldiego, po czym wrócił do Anglii. We Włoszech znalazł się ponownie w 1849. Przyjechał do Toskanii i wyruszył dalej do Rzymu, W którym wybuchła rewolucja i w którym po ucieczce papieża proklamowano republikę. Mazzini od dawna żywił przekonanie, że po Rzymie cesarskim i papieskim nastanie trzeci Rzym - Rzym ludu. Jego marzenia wydawały się sprawdzać. Powitano go jako wielkiego patriotę, wybrano na triumwira republiki, stał się przywódcą rządu, wykazując się wielkim talentem reformatorskim w sprawach kościelnych i społecznych. Jednak rządy Mazziniego nie trwały długo. Papież zaapelował do krajów katolickich o pomoc i we Włoszech wylądowała armia francuska. Po heroicznej obronie, republika upadła, a Mazzini opuścił Rzym. Po powrocie do Londynu założył w 1851 kolejne stowarzyszenie – Przyjaciele Włoch. Wkrótce zaangażował się w nową działalność rewolucyjną. W 1853 poparł mediolańskich robotników podczas zakończonego niepowodzenie powstania przeciwko Austriakom. Między 1853 a 1854 wysłał Felice Orsiniego w dwie bezproduktywne misje, których celem miało być wzniecenie rewolty w Carrarze. W 1856 przyjechał potajemnie do Genui, Aby zaplanować jednocześnie powstania w różnych państwach włoskich. Jedyną poważną próbą wzniecenia powstania okazała się katastrofalna inwazja Kalabrii, podjęta przez Carlo Piscane w 1857. Te pozornie bezowocne spiski miały jeden skutek: przypominały o włoskim problemie rządom Europy. W Piemoncie, gdzie powstała nowa partia umiarkowana, pracująca na rzecz ostrożnego postępu bez rewolucji, pomstowano na Mazziniego za działalność spiskową. Premier rządu piemonckiego hrabia Cavour nazwał go „przywódcą morderców”, jednak oskarżenie to było niesłusznie. Mazzini spiskował w celu wzniecenia powstania i wyraźnie odżegnywał się od „teorii sztyletu”. W 1858 w Londynie założył kolejne pismo „Pensiero ed azione”, którego tytuł odzwierciedlał przekonanie Mazziniego, że myśl ma wartość tylko wtedy, gdy przeradza się w czyn. W 1859 nie uczestniczył w wojnie Francji i Piemontu przeciwko Austrii. Cavour wspomagany przez Napoleona III nie zdołał jednak uwolnić Włoch od Alp do Adriatyku. Mazzini nie przystąpił również do partii czynu popierającej ekspedycję Giuseppe Garibaldiego na Sycylię w 1860. Mimo to, wyprawę tą nazwano „podarunkiem Mazziniego do partii czynu”, bowiem opierała się ona na planach sporządzonych przez Mazziniego kilka lat wcześniej. Mazzini przyjechał do Neapolu podczas krótkiej dyktatury Garibaldiego w południowych Włoszech, lecz po proklamowaniu w 1861 nowego, zjednoczonego Królestwa Włoch (bez Wenecji i Rzymu) wrócił do Londynu. W latach sześćdziesiątych XIX wieku snuł całkowicie nie realny plan zdobycia Wenecji i Rzymu. Była to dekada powstania I Międzynarodówki Socjalistycznej. Początkowo Mazzini kontaktował się z jej członkami, ale szybko wycofał się, ponieważ moralne i religijne fundamenty jego zapatrywań politycznych nie pozwoliły mu na zaakceptowanie ani komunizmu Karola Marksa, anarchizmu Michaiła Bakunina. Był kilkakrotnie wybierany na deputowanego do parlamentu z ramienia Messyny, ale wybory unieważniał rząd włoski. W 1870 popełnił błąd, godząc się na przywództwo republikańskiego powstania na Sycylii. Po drodze na wyspę został aresztowany i internowany w Gaecie. Uwolniono go i ułaskawiono po zajęciu Rzymu przez wojska włoskie.

Osiągnięcia i uznanie. U kresu życia Mazzini mógł czuć rozczarowanie, chociaż Wenecja (zdobyta w 1866) i Rzym stały się częścią nowego królestwa. Włochy stały się jednorodnym państwem – co zawsze popierał wbrew silnej opozycji – a nie federacją, ale państwo to było monarchią, a nie republika, jak chciał Mazzini. W ostatnich latach życia założył w Lugano następne pismo ”Roma del popolo” i planował kongres włoskich robotników. Zmarł na zapalenie opłucnej.

Uznanie dla Mazziniego zmieniło się wraz z jego wiekiem. W młodości był niemal legendarnym bohaterem Włoch, później wielu Włochów uznało go za wroga państwa. Po śmierci Mazziniego dwa pokolenia historyków uważały, że jego najważniejsze osiągnięcia zakończyły się na 1849, kiedy powinien był wycofać się z działalności spiskowej. Wśród historyków dominuje jednak inny pogląd. Wielu uważa, że wszystkie spiski Mazziniego miały pewną wartość, ponieważ tworzyły we Włoszech ciągłe zagrożenie rewolucyjne, sprzyjające sprawie niepodległości i jedności. Zmuszając rząd Piemontu, a później rząd Włoch do pracy na rzecz narodu, Mazzini odegrał ważną rolę w tworzeniu nowożytnego państwa włoskiego.