Chiny

Chiny są drugą, obok Mezopotamii, kolebką najstarszej i do dziś przetrwałej cywilizacji światowej. Pierwsze wzmianki o Chinach, pochodzące z 1600 p.n.e., dotyczą państwa plemiennego o ustroju niewolniczym (Szang In). Do III w. p.n.e. Chiny były rozbite na wiele wzajemnie zwalczających się państewek. Jednolite państwo powstało w 221 p.n.e. z inicjatywy króla Czeng, założyciela dynastii Cin. Podczas panowania tej dynastii wybudowano Wielki Mur Chiński, który spełniał rolę systemu obronnego przeciwko najazdom Hunów.

! Wielki Mur
W okresie panowania dynastii Han (206 p.n.e. - 220 n.e.) Chiny wytworzyły swoją własną kulturę, która przetrwała do dnia dzisiejszego. Państwo przeżywało okres wielkiego wzrostu, znacznie rozszerzyło swoje terytoria, uruchomiło Szlak Jedwabny.
W latach 618-907 za panowania dynastii Tang, Szlak Jedwabny stał się największym szlakiem handlowym na świecie, a kultura chińska i buddyjska (buddyzm) osiągnęły wysoki poziom rozwoju.

W 1211 Chiny zostały podbite przez Czyngis-chana, którego wnuk Kubilaj ogłosił się cesarzem i założył dynastię Jan. Rządy dynastii mongolskiej wywołały opór i bunty ludności, w ich wyniku władzę przejęła dynastia Ming (1368-1644). Za czasów panowania tej dynastii powstało wiele świątyń i pałaców, sztuka chińska osiągnęła szczyt swego rozwoju, nastąpiła stabilizacja gospodarcza i polityczna.

W XVI w. wezwani przez Portugalczyków (założycieli kolonii w Makao) na pomoc w stłumieniu powstania Mandżurowie, przejęli władzę w państwie i założyli dynastię Cing (1644-1911). Ostatni władca tej dynastii, poprzez zbyt biurokratyczne sprawowanie rządów doprowadził do konfliktów wewnętrznych i upadku gospodarczego kraju. Pod koniec XIX w. Chiny stały się jednym z najbiedniejszych państw świata. W latach 1840-1860 Chiny stoczyły z Francją i Wielką Brytanią trzy przegrane wojny, tzw. opiumowe, które doprowadziły do wybuchu największego w dziejach kraju powstania chłopskiego (powstanie Tajpingów, 1851-1864) oraz zmieniły cesarstwo chińskie w kraj półkolonialny.

Chiński Wielki Mur, największa budowla obronna świata, w północnych Chinach, biegnąca od miejscowości Shanhaiguan nad Zatoką Liaotuńską (Morze Żółte) na wschodzie, przez Mongolię Wewnętrzną, do przełęczy Jiayuguan w górach Qilian Shan, w pobliżu miasta Yumen na zachodzie.
Jego budowę rozpoczęto w okresie Wiosen i Jesieni (770-480 p.n.e.), prawdopodobnie w VI w. p.n.e., kontynuowano w epoce Walczących Królestw (480-221 p.n.e.). Osobne odcinki muru budowały poszczególne państewka feudalne. Połączenie budowli w jeden zespół, służący do obrony przed koczowniczymi plemionami mongolskimi i strzegący biegnącego w pobliżu Jedwabnego Szlaku, nastąpiło w czasie panowania pierwszego cesarza z dynastii Cin (Qin) Szy Huang-ti (221-210 p.n.e.).

W czasach późniejszych mur wielokrotnie rozbudowywano i modernizowano, zwłaszcza w XIV w., pod rzadami dynastii Ming. W okresie świetności budowla liczyła ponad 7600 km długości, do czasów obecnych zachowało się około 2400 km. Ściany muru zbudowano z wielkich granitowych płyt mających u podstawy 6,5 m, a u szczytu 5,6 m szerokości i 6,6 m wysokości. Mur wyposażony jest w liczne wieże obronne, strażnice oraz pomieszczenia magazynowe na amunicję i żywność. Wiedzie grzbietami pasm górskich na wysokości około 1000 m n.p.m.
Najlepiej zachowany jego fragment udostępniony jest do zwiedzania w miejscowości Badaling - północnym przedmieściu Pekinu. Jest jedyną budowlą ziemską widoczną z kosmosu. Wpisany na listę Światowego Dziedzictwa Kultury i Przyrody UNESCO.