Wpływ konfliktów polsko-krzyżackich na związki Litwy z Polską w XIV-XV wieku.

Wiek XIV to okres rozkwitu państwa krzyżackiego. Zakon coraz bardziej pozwalał sobie na łamanie praw nadanych przez Konrada Mazowieckiego i otwarcie występował już przeciwko Polsce. Po zuchwałej rzezi mieszkańców Gdańska, w 1309 zajęli Pomorze. Po zawieszeniu wykonania wyroku z Inowrocławia 1321 o jego zwrocie Polsce, Łokietek postanowił odzyskać ją na drodze militarnej. W 1325 zawarł przymierze z Litwą potwierdzone ślubem jego syna Kazimierza z Aldoną. Był to sojusz militarny, choć na nie wiele przydał się Polsce, dał Krzyżakom argument, że chrześcijański władca sprzymierza się z poganami. W związku z tym wybucha wojna z Zakonem 1327-1332. Łokietek popełnia w trakcie niej parę niezręczności dyplomatycznych, a mianowicie, kiedy Krzyżacy są na wyprawie przeciw pogańskiej Litwie, korzystając z litewskich posiłków uderza na ziemię Zakonu (1326). Jest to poważny błąd, ponieważ w sojuszu z poganami uderzył na ziemię rycerzy, będących na wyprawie krzyżowej. Łokietek nic tą wprawą nie zyskał, co więcej ludność zakonu była po stronie swojej władzy (Pomorze, Prusy). Dzięki temu Jan Luksemburski i Krzyżacy uzyskali świetne uzasadnienie ideologiczne dla prowadzenia działań przeciwko Polsce. Nierozstrzygnięta bitwa pod Płowcami (27 IX 1331) i opanowanie przez Krzyżaków Kujaw (1332) zakończyło tę wojnę rozejmem.

Charakter Zakonu wymagał jednak ciągłego prowadzenia wypraw łupieskich. Zaniechanie wojen odcięłoby Krzyżaków od stałego źródła dochodu, od napływu ludzi, postawiłoby pod znakiem zapytania cel ich istnienia nad Bałtykiem. Krzyżacy szczególnie dawali się we znaki nad Niemnem, permanentnie niszcząc i rabując ziemie litewskie. Silne państwo zakonne nad ujściem Wisły stanowiło także nieustanną groźbę dla Korony Polskiej. Mimo wcześniejszych wojen polsko-litewskich o Ruś Halicką, a także wyprawami łupieskimi organizowanymi przez Litwę zaczęto myśleć o przymierzu Litwy z Polską. Z propozycją przymierza wystąpił wielki książe litewski Jagiełło. W 1385 r. między Polską i Litwą został zawarty układ w Krewie, na mocy, którego Jagiełło miał poślubić Jadwigę i zostać królem Polski oraz przyjąć wraz z cała Litwą religię chrześcijańską. Litwa miała być połączona z Polską. W ten sposób doszło do zawarcia unii polsko-litewskiej. Część możnych panów litewskich była niechętna całkowitemu włączeniu Litwy do Polski. Dlatego przywrócono pełną odrębność Litwie i ustanowiono tam osobno wielkiego księcia, którym został Witold, stryjeczny brat Jagiełły. Ścisły związek dwóch państw został jednak utrzymany, ponieważ wielki książe litewski uznawał zwierzchnią władzę króla polskiego. Unia wzmocniła siły Polski i Litwy, co miało wielkie znaczenie dla oczekującej oba kraje walki z Zakonem.

Za nim jednak to miało nastąpić w 1401 zawarto unię wileńsko-radomska. Mocą tej unii Witold został uznany księciem dożywotnim Litwy pod zwierzchnią władzą Jagiełły. Unia pozwoliła na sojusz polsko-litewski w wojnie z Krzyżakami w 1404 roku zakończoną pokojem w Raciążu.

Jednak to nie zakończyło napięć na granicy polsko-krzyżackiej, a jeszcze bardziej krzyżacko-litewskiej. W 1409 roku wybuchło powstanie na Żmudzi za wiedzą i wolą księcia Witolda. Polska dyskretnie opowiedziała się za udzieleniem Litwie pomocy w przypadku wypowiedzenia Litwie przez Krzyżaków wojnie w związku z wspieraniem buntowników. Zakon wypowiedział nam wojnę 1409-11, której kluczowym momentem było rozgromienie wojsk krzyżackich pod Grunwaldem 15 lipca 1410.

Po podpisaniu pokoju 1 lutego 1411 w Toruniu nastał czas na położenie kresu niepokojom na granicach polsko-litewskich. Odbyła się zjazd 1413 w Horodle, którego efektem była unia personalna. Unia ta miała wyraźny charakter antykrzyżacki. Stworzyła również warunki do odzyskania utraconych ziem. Rozwój gospodarczy Polski i Litwy był czynnikiem, który ekspansji tej nadawał rozmach i gwarantował przewagę nad przeżywającym załamanie struktury gospodarczej i społecznej państwem zakonnym. To doprowadziło do wybuchu kolejnej w 1414 tzw. wojny głodowej z Krzyżakami.

Z przedstawionych faktów wynika, iż konflikty polsko-krzyżackie doprowadzały do umacniania stosunków polsko-litewskich. Miało to przede wszystkim miejsce w Krewie 14 sierpnia 1385, Wilnie i Radomiu w 1401 oraz Horodle w 1413. Dla dwóch narodów słowiańskich, germański zakon był naturalnym wrogiem. Przez okres XIV-XV wieku następowała dalsza integracja Litwy i Polski. Jednym z jej największych wydarzeń stała się unia w Krewie. To ona przede wszystkim spoiła dwa państwa unią personalną, a także zobowiązała Jagiełłę do odbicia utraconych przez Polskę w walce z Krzyżakami ziem. Podstawową rzeczą, jaka wydaje mi się doprowadziła do dalszej integracji był wspólny wróg, który posiadał silną i uzbrojoną armię, której przeciwstawić się nie mogło żadne z państw pojedynczo, lecz wyłącznie razem.