W wyniku reakcji chemicznych w komórkach ciała powstają szkodliwe związki, które usuwane są do krwi. Nerki zbierają te substancje z krwi i usuwają je w postaci moczu – proces ten to wydalanie. Głównym składnikiem moczu są produkty przemian azotowych w trawieniu.
Nadwyżka aminokwasów jest w komórkach rozkładana na amoniak i ketokwasy. Ketokwasy są rozkładane w procesie oddychania albo służą do budowy nowych aminokwasów zaś powstały toksyczny amoniak jest najpierw zamieniany na mocznik a później wydalany.
H2N – C – COOH ––– O = C – COOH + NH3
Aminokwas ketokwas amoniak mocznik wydalany z moczem
Z rozkładu nukleotydów DNA i RNA powstaje kwas moczowy, który również wydalany jest z moczem.
Części układu wydalniczego:
- Nerki
- Moczowody
- Pęcherz moczowy
- Cewka moczowa
Budowa nerek:
- Mają fasolowaty kształt.
- Zbudowane są z ukrwionej tkanki łącznej, w której znajdują się mikroskopowe kanaliki wydalnicze zwane nefronami.
- Zewnętrzna część nerki zbudowana jest ze stożkowatych struktur zwanych piramidami nerkowymi.
- We wnęce nerki występuje miedniczka nerwowa – to rozgałęziony błoniasty worek, który zbiera mocz z piramid.
- Na wierzchołku piramid znajdują się brodawki, stanowią one ujście kanalików zbiorczych, które wydalają mocz do miedniczki.
- Krew z metabolitami i zbędnymi substancjami wpływa do nerki tętnicą nerkową, a po oczyszczeniu wypływa żyłą nerkową.
Kora – zewnętrzna część nerki
Rdzeń – wewnętrzna część nerki
Zwierzęta amonioteliczne – wydalają głównie amoniak
Zwierzęta ureoteliczne – wydalają głównie mocznik
Zwierzęta urykoteliczne – wydalają głównie kwas moczowy