Model diagnozy osoby uzależnionej.

I. Diagnoza identyfikująca jednostkę i jej środowisko:


1.obecny stan jednostki:

 stan somatyczny i psychiczny jednostki ( obecne choroby; opis przebiegu choroby; główne objawy, dolegliwości; zmiana stosunku do otoczenia i siebie samego)
 warunki ekonomiczno-materialne ( zarobki, warunki mieszkaniowe)
 sytuacja zawodowa ( pozycja zawodowa, zajmowane stanowisko)
 sytuacja rodzinna (struktura rodziny; sprawowanie ról rodzinnych, zdolność rodziny do przystosowywania się do zmian w świecie otaczającym jak i wynikających z kryzysów rodzinnych – losowych bądź rozwojowych)
 układ sił w małżeństwie, związki uczuciowe z rodziną, życie seksualne, kłopoty i konflikty)


2. płaszczyzna biologiczna:

 dziedziczność: w szczególności do chorób psychicznych, alkoholizmu, padaczki, chorób neurologicznych – informacje uzyskane w wywiadzie środowiskowym z rodziną lub pacjentem
 przebieg ciąży i porodu (urazy porodowe) – informacje uzyskane w wywiadzie środowiskowym z rodzicami
 okres dojrzewania ( burzliwość przebiegu, zmiana usposobienia) – informacje i uzyskane w wywiadzie środowiskowym z rodziną lub pacjentem
 życie erotyczne ( wiek inicjacji seksualnej, ilość partnerów seksualnych) – informacje pozyskane od pacjenta
 okresy przejściowe (zatrzymanie miesiączki, stosunek emocjonalny do starości) – informacje pozyskane od pacjenta


3. płaszczyzna socjologiczna - związki emocjonalne względem otoczenia –
( śledzimy kolejne etapy życia chorego):

 miejsce w grupie społecznej, status socjometryczny ( szkoła)
 stosunek do rówieśników ( szkoła)
 akceptacja grupy rówieśniczej ( szkoła)
 relacje społeczne z osobami spoza środowiska szkolnego – przynależność do subkultur młodzieżowych, sięganie po alkohol i inne środki odurzające
 relacje społeczne w pracy – z pracownikami i przełożonymi


4. płaszczyzna psychologiczna:

 związki emocjonalne z osobami „kluczowymi” – rodzina, współmałżonek, dzieci
 własny autoportret cielesny ( występowanie dysmorphobii - urojeń zniekształceń ciała: często twarzy lub zapachu; u ludzi młodych – dysmorfobia per se charakteryzująca się przeświadczeniem o własnej brzydocie; akceptacja własnego ciała) , seksualny, społeczny, teleologiczny ( przekrój podłużny – rzutowanie się w przyszłość)
 węzłowe konflikty i sposoby reakcji oraz rozwiązywania owych konfliktów


II. Diagnoza nozologiczna ( przyporządkowująca i fazy) – ustalenie jednostki
chorobowej, jej fazy ( pozwalającej określić stopień rozwoju badanych procesów chorobowych) w oparciu o stan obecny jednostki, własny autoportret i diagnozę środowiska jednostki.


III. Diagnoza problemowa – przygotowanie indywidualnego programu terapii:

1.badanie poszczególnych obszarów problemowych:

 brak zdolności do rozpoznawania i uznawania faktu własnego uzależnienia oraz gotowości do pracy nad samym sobą
 dezorganizacja własnego „ja” oraz brak oparcia w sobie
 brak zdolności rozumienia siebie oraz innych
 zaburzenia w kontakcie z otoczeniem społecznym ( dysforia – utrzymująca się drażliwość w stosunku do osób z otoczenia)
 uszkodzenie życia emocjonalnego ( występowanie np. obniżonego nastroju, apatii) i duchowego

2.badanie poszczególnych mechanizmów uzależnienia:

a) diagnoza systemu nałogowego regulowania uczuć:

 alkohol jako podstawowe źródło uczuć
 manipulacja uczuciami – próba zmiany uczuć za pomocą alkoholu
 oscylowanie między cierpieniem a ulgą
 mała odporność na cierpienie
 złe znoszenie monotonii emocjonalnej
 obsesyjne myślenie o uldze po wypiciu alkoholu

b) diagnoza systemu iluzji i zaprzeczeń:

 koloryzowanie wspomnień alkoholowych ( atrakcyjność wspomnień związanych z piciem)
 zapominanie przykrych konsekwencji picia
 minimalizowanie własnego picia
 snucie złudnych planów na przyszłość

c) diagnoza systemu dumy i kontroli ( rozproszenia „ja”)

 sprzeczności w ocenie samego siebie
 poprawianie własnego obrazu za pomocą alkoholu
 poczucie mocy kontrolowania swoim samopoczuciem
 brak zdolności do uznawania własnej bezsilności
 zamiana zła w dobro

IV. Diagnoza znaczenia:
wyjaśnianie jakie zmiany dla funkcjonowania jednostki ma dany stan
chorobowy.

V. Diagnoza sprawdzająca skuteczność indywidualnego programu terapii –
weryfikacja skuteczności „rozbrojenia” poszczególnych mechanizmów
uzależnienia.

VI. Diagnoza problemowo-sprawdzająca:
ponowne badanie poszczególnych obszarów problemowych z
uwzględnieniem zmian na korzyść pacjenta.

VII. Diagnoza prognostyczna:
przewidywanie dalszego rozwoju badanego stanu chorobowego.