Kształtowanie sie rynku na gospodarkę kraju.

Warunkiem pojawienia się rynku był podział jednostek na nabywców i sprzedawców.
 Nabywcy określają popyt,
 Sprzedawcy określają podaż.

Według definicji potocznej: RYNEK jest to miejsce gdzie spotykają się nabywcy i sprzedawcy dóbr i usług, natomiast według definicji naukowej: RYNEK jest to proces w trakcie którego uczestnicy wymiany określają przedmiot wymiany i warunki wymiany, czyli cenę.
Tak więc RYNEK: jest forma więzi pomiędzy podmiotem gospodarczym a:
 producentami,
 producentami, a gospodarstwami domowymi,
 producentami i gospodarstwami domowymi, a różnymi instytucjami finansowymi,
 instytucjami finansowymi, a bankiem centralnym
 wszystkimi wymienionymi podmiotami, a władzami centralnymi i lokalnymi.

Przedmiotem wymiany na rynku są czynniki produkcji:
 praca,
 kapitał pieniężny, ziemia,
 dobra (konsumpcyjne i inwestycyjne),
 usługi,
 prawa autorskie,
 wartości intelektualne,
 patenty i licencje
Elementami rynku jest:
 cena,
 popyt,
 podaż

KRYTERIUM PODZIAŁU RYNKU:
1. Kryterium ilości podmiotów działających na rynku:
 rynek wolnokonkurencyjny- nieograniczona ilość nabywców i odbiorców,
 rynek oligopolistyczny- ograniczona ilość uczestników na rynku,
albo po stronie nabywcy (oligopol popytowy),
albo po stronie sprzedawcy (oligopol podażowy)
 rynek monopolistyczny- albo pojedynczy sprzedawca (monopol czysty lub pełny)
albo pojedynczy nabywca (rynek duopolu)
2. Kryterium przestrzenne podziału rynku:
 rynek lokalny,
 rynek Regionalny,
 rynek Krajowy,
 rynek Międzynarodowy,
 rynek Światowy
3. Kryterium przedmiotu obrotu (wymiany)
 rynek przedmiotów produkcji (rynek pracy, finansowy, ziemi),
 rynek dóbr,
 rynek usług
FUNKCJE RYNKU:
 informacyjna (nabywców i odbiorców)
 weryfikacyjna (ocenia poprawność działania jednostek gospodarczych)
 alokacyjna (mówi jednostkom gdzie należy rozdysponować zasoby)

GOSPODARKA RYNKOWA- działa w oparciu o rynek, który pełni rolę głównego weryfikatora wszelkich zachowań ekonomicznych, konsumentów i producentów. Decyduje on o ich powodzeniu gospodarczym, gdy działają zgodnie z ich prawami i oczekiwaniami lub niepowodzeniu gdy postępują wbrew „woli rynku”.

CECHY GOSPODARKI RYNKOWEJ:
 dominacja prywatnej własności,
 rynkowy mechanizm tworzenia cen. Gra popytu i i podaży tworzy cenę,
 rynkowy mechanizm alokacji zasobów,
 celem działania przedsiębiorstwa jest osiąganie zysku,
 ograniczona ingerencja państwa w działaniu mechanizmu rynkowego


TYPY WSPÓŁCZESNEJ GOSPODARKI RYNKOWEJ:
 kapitalistyczna gospodarka rynkowa,
 wolnokonkurencyjna gospodarka rynkowa,
 społeczna gospodarka rynkowa,
 gospodarka rynkowa typu państwo dobrobytu (interwencjonistyczna)

POPYT jest to ilość dobra jaką nabywca chce nabyć po danej cenie i w danym okresie


PODZIAŁ POPYTU Z PUNKTU WIDZENIA POTRZEB:
 popyt efektywny- popyt w ramach którego potrzeba staje się popytem, ponieważ nabywca dysponuje odpowiednim dochodem,
 popyt potencjalny- popyt w ramach którego popyt nie może stać się popytem ponieważ nabywca nie dysponuje odpowiednim dochodem.
CZYNNIKI POWODUJACE ZMIANE POPYTU PRZY DANEJ CENIE:
1 dochody nabywców,
2 ceny dóbr komplementarnych i substytucyjnych,
3 przewidywanie cen w przyszłosci,
4 zmiany w dochodzie,
5 liczna nabywców,
6 gusty, preferencje, moda



POPYT ROŚNIE GDY:
1 rosną dochody nabywców (wyjątek stanowią dobra niższego rzędu)
2 rośnie liczba i korzystnie zmienia się struktura nabywców
3 rośnie cena dóbr substytucyjnych
4 spada cena dóbr komplementarnych,
5 oczekuje się wzrostu ceny danego dobra w przyszłości
6 oczekuje się wzrostu dochodów w bliskiej przyszłości,
7 gusty i preferencje kierują się w stronę wzrostu zainteresowanych danym towarem

ODPOWIEDNIO SPADA POPYT GDY:
1 spadają dochody nabywców,
2 spada liczba i wykorzystanie, zmienia się struktura nabywców
3 spada cena dóbr substytucyjnych
4 rośnie cena dóbr komplementarnych
5 oczekuje się spadku ceny danego dobra w przyszłości
6 oczekuje się spadku dochodów w bliskiej przyszłości
7 gusty i preferencje kierują się w stronę spadku zainteresowania danym towarem

RODZAJE POPYTU:
 popyt jednostkowy-chęć nabycia określonego dobra przez nabywcę
 popyt globalny- występuje w analizie ekonomicznej,
 popyt substytucyjny- zastępowalny,
 popyt komplementarny


PARADOKSY POPYTU:
 Paradoks Siffena- pomimo wzrostu ceny danego dobra, popyt na to dobro rośnie,
 Paradoks Veblena- przy wzroście ceny popyt rośnie, a gdy cena maleje to popyt maleje
(dotyczy dóbr luksusowych)
 Paradoks Engla- w miarę wzrostu dochodów maleje procentowy udział wydatków na artykuły
żywnościowe
 Efekt Owczego Pędu- naśladownictwa- popyt rośnie bo inni to już mają,
 Efekt Snobizmu- (demonstracji) mówi ze jeżeli inni kupują to my tego dobra nie kupujemy.
 Paradoks Spekulacyjny- rynek nieruchomości i rynek kapitałowy
 HOSSA- pomimo wzrostu cen popyt rośnie,
 BESSA- pomimo spadku cen (papiery wartościowe) popyt maleje bo jednostka dąży do minimalizacji strat.

PODAŻ jest to ilość dobra jaką sprzedawca jest w stanie zaoferować na rynek po danej cenie i w danym okresie.

PRAWO PODAŻY A. MARSHALA:
Prawo podaży mówi o funkcjonalnych zależnościach pomiędzy ceną i podażą z których wynika, ze wraz ze wzrostem ceny, rośnie podaż, a gdy cena maleje to podaż także maleje przy założeniu CETERIS PARIBUS (niezmienności innych czynników)

CZYNNIKI KTÓRE PRZY DANEJ CENIE POWODUJĄ ZMIANĘ W PODAŻY:
1 ceny czynników produkcji,
2 postęp techniczny,
3 podatki i subwencje,
4 przewidywanie cen,
5 liczba przedsiębiorstw w branży
JEŻELI CENA JEST STAŁA TO PODAŻ ROŚNIE GDY:
 Spadają ceny czynników produkcji,
 Rośnie efektywność produkcji jako wynik postępu technicznego,
 Spadają podatki lub rosną subwencje,
 Spadają ceny innych towarów, a tym samym relatywnie rośnie opłacalność produkcji danego dobra
 Liczba producentów wchodząc na rynek jest wyższa od liczby opuszczających go
ODPOWIEDNIO PODAŻ SPADA GDY:
 Rosną ceny czynników produkcji,
 Rosną podatki lub spadają subwencje,
 Rosną ceny innych towarów, a tym samym relatywnie spada opłacalność produkcji danego dobra,
 Liczba producentów opuszczających rynek jest wyższa od liczby wchodzących