Vincent van Gogh - życie i twórczość

Vincent van Gogh (30 marca 1853 - 29 lipca 1890), malarz holenderski, impresjonista. Jest obecnie uznawany za największego malarza holenderskiego od czasów Rembranta. Jednak dla dziewiętnastowiecznej publiczności jego doświadczenia z czystym kolorem nie były zrozumiałe, dlatego też za życia artysty nieomal żaden z obrazów nie został sprzedany.

Urodził się w holenderskiej wiosce Groot Zundert niedaleko belgijskiej granicy, gdzie jego ojciec był pastorem, miał pięcioro rodzeństwa: Annę, Theo (który go później wspierał przez całe życie), Elisabeth, Wilhelmien i Cornelisa. Rysował od dzieciństwa, lecz poważnie z malarstwem zetknął się mając 16 lat w Hadze gdzie pracował w galerii marszandów Goupil & Co. Początkowo nawiązywał do artystycznej tradycji holenderskiej, dążąc do wyrażenia walorów przedstawianych przedmiotów poprzez bogactwo gry światła, stosował dosyć ciemną, impastową manierę, w tematyce nawiązywał do holenderskiego malarstwa rodzajowego XVII w.

W 1873 roku Vincent van Gogh zostaje przeniesiony do londyńskiej filii galerii. Tu spotyka swą pierwszą miłość, zakochuje się w córce swoich gospodarzy Eugenie Loyer. Jednak ona, będąc już zaręczona odrzuca propozycję małżeństwa ze strony Vincenta. Zawód miłosny powoduje pierwszą z jego depresji i załamanie nerwowe, w wyniku czego w 1876 roku traci pracę w galerii. Są to pierwsze objawy choroby psychicznej, która trawi go przez całe życie.

W latach 1876 - 1880 zaaspirowany ideą pomocy innym, próbuje pracować jako kaznodzieja, podejmuje nawet studia teologiczne. Jednak jego zainteresowanie religią stopniowo słabnie, rozdaje wszystko co posiada ubogim i wyjeżdża do Brukseli, gdzie postanawia zostać artystą.

W 1881 roku na skutek ciągłych problemów finansowych van Gogh wraca do rodziców w Etten. Tam powstają pierwsze, szerzej znane dzieła jego autorstwa, inspirowane twórczością Jeana-Franoisa Milleta (np. Siewca). Pracę przerywa kolejna nieszczęśliwa miłość. Zakochuje się w owdowiałej kuzynce Kee Vos (z domu Stricker). Mimo, że ona zdecydowanie odrzuca jego zaloty, Vincent wyjeżdża za nią do Amsterdamu gdzie poddany zostaje wielu upokorzeniom.

Nieobliczalne zachowanie Vincenta powoduje częste konflikty. Po burzliwej kłótni na temat planów na przyszłość, zrywa kontakty z ojcem i przenosi się do Hagi (dzięki pomocy swego brata Theo). Uczy się malarstwa u Antona Mauve. W 1882 roku, przeżywa kolejną miłość, jego wybranką jest prostytutka Sien Hoornik, która zostaje jego modelką i towarzyszką życia. Podczas ich wspólnego pożycia rodzi się chłopiec (nie jest to syn Vincenta). Presja i oburzenie ze strony całej rodziny (nawet Theo nie może zaakceptować trybu życia brata) powoduje wzrastającą depresję. W tym samym roku powstają pierwsze płótna olejne.
W sierpniu 1883 roku van Gogh odchodzi od Sien, opuszcza Hagę i przenosi się do Drenthe w północnej Holandii. Tam, żyjąc w spartańskich warunkach, spędza wiele czasu na spacerach po okolicy, stopniowo się uspokaja i odpręża, szkicując i malując pejzaże i sceny z życia chłopów, cierpi jednak na brak funduszy na zakup materiałów malarskich, co zmusza go w końcu do ponownego powrotu do domu.
Pod koniec 1883 pogodził się z rodzicami i zamieszkał w ich nowym domu w Nueuen. Tam mieszka do śmierci ojca w 1885 r. Z tego okresu pochodzą takie obrazy jak Martwa natura z otwartą biblią lub Jedzący kartofle.

W listopadzie 1885 Vincent wyjeżdża do Antwerpii, aby studiować na Królewskiej Akademii Sztuki. Jest bardzo chory, cierpi na syfilis, jego dziąsła gniją, a chory żołądek jest dodatkowo rujnowany przez brak pożywienia. Van Gogh szybko rezygnuje z nauki, gdyż jego gwałtowna, zbyt indywidualna technika nie zyskuje uznania na akademii. Rozczarowany porzuca więc studia i przeprowadza się do Paryża.

W Paryżu mieszka z bratem Theo na Montmartrze. Próbuje zacząć wszystko od początku. Poznaje Emile'a Bernarda, Georgesa Seurata, Paula Signaca i Paula Gauguina. Podziwia obrazy impresjonistów i styka się z wieloma nowymi ideami. Pod wpływem impresjonistów i grafiki japońskiej jego paleta staje się jaśniejsza, wykorzystuje też wartości dekoracyjne faktury i linii. Najwybitniejszym jego dziełem z okresu paryskiego są Słoneczniki.

W 1888r. van Gogh przenosi się do Arles w Prowansji, gdzie ukształtował się w pełni styl jego malarstwa, w którym intensywne barwy widma słonecznego, z przewagą ulubionych żółci, gruba faktura i deformacja, są traktowane jako środki ekspresji. Powstaje wiele wspaniałych obrazów, np. Nocna kawiarnia, lub Taras kawiarni w nocy. Vincent chcąc uczynić z Arles centrum artystyczne przekonuje Paula Gauguina, aby ten przyłączył się do niego w Arles. Wynajmuje "Żółty Dom", w którym razem malują. Między malarzami dochodzi jednak do konfliktów, pod wpływem których daje o sobie znać ukryta choroba psychiczna van Gogha. 23 grudnia po kolejnej gwałtownej kłótni, Vincent grozi przyjacielowi brzytwą i w stanie najwyższego wzburzenia sam sobie obcina ucho a następnie wręcza je miejscowej prostytutce. Następnego dnia zostaje znaleziony bliski śmierci i umieszczony w szpitalu w Arles. Od tamtej pory ataki halucynacji i załamania nerwowe nawiedzają go coraz częściej, przeplatając się z okresami dobrego samopoczucia i jasności umysłu. W tym samym okresie tworzy największą ilość swych najwybitniejszych dzieł.

W marcu 1889 r. ludność Arles wypędza van Gogha z miasta. W maju artysta wyjeżdża i leczy się w szpitalu psychiatrycznym w St. Remy. Tam stwierdzono u niego epilepsję (chociaż dziś podejrzewa się, że cierpiał porfirię. Maluje m.in. Irysy, jeden z jego najwspanialszych Autoportretów, oraz serię obrazów przedstawiających Cyprysy. Na początku 1890 r. opublikowana zostaje pierwsza pozytywna ocena jego prac, autorstwa Alberta Auriera. Jeszcze raz podejmuje próbę normalnego życia. Odwiedziwszy w Paryżu ukochanego Thea, jego żonę i syna, 21 maja 1890 roku przyjeżdża do Auvers-sur-Oise na północy Francji i zamieszkuje w gospodzie. Znajduje tu opiekę zaofiarowaną przez dr Gachet'a, przyjaciela Camille'a Pissarra, lekarza będącego jednocześnie mecenasem artystów. Pracuje jak szalony, powstaje około siedemdziesięciu dzieł: m.in. Kościół w Auvers i Pole ze stadem wron, obraz uznawany często za ostatnie dzieło malarza.

27 lipca 1890, w czasie kolejnego załamania nerwowego, Vincent van Gogh próbuje popełnić samobójstwo. Pożycza rewolwer i na polu strzela sobie w brzuch. Umiera po dwóch dniach nie pozwalając sobie udzielić pomocy.

Twórczości malarskiej van Gogh poświęcił się dosyć późno, bo w dwudziestym siódmym roku życia. Mając lat trzydzieści siedem namalował ostatni obraz w życiu. Po dziesięciu latach pracy artystycznej pozostało po nim około ośmiuset płócien, kilkaset rysunków, szkiców i litografii.

W 1892 roku zorganizowano pierwszą retrospektywną wystawę prac van Gogha.

Jego twórczość wywarła duży wpływ na malarstwo XX wieku, a jego prace uzyskują astronomiczne ceny na aukcjach.

Inne ważne dzieła Vincenta van Gogha:
- Gwiaździsta noc (1888)
- Żółty dom w Arles (1888)
- Most w Langlois (1888)
- Widok Arles (1888)
- Równina w Auvers (1890)
- Chaty kryte słomą (1890)
- Sianokosy w Prowansji (1889)
- Pole zbóż z cyprysami (1889)