Polonia (z łaciny – Polska), określenie Polaków mieszkających stale poza granicami Polski, niezależnie od miejsca urodzenia lub obywatelstwa, zachowujących poczucie łączności duchowej i kulturowej z ojczyzną.
Powstanie Polonii jest związane z falami emigracji, z których pierwsza pojawiła się z końcem XVIII w., po rozbiorach. Sytuację i miejsce Polonii określa w poszczególnych krajach liczebność, zorganizowanie, gotowość do kultywowania tradycji narodowych, zakres praw i polityka państwa, na którego terytorium się ona znajduje. Szacuje się, iż skupiska polonijne znajdują się głównie w 32 krajach, najwięcej w USA, Kanadzie, Australii, Brazylii, Francji, Niemczech, Wielkiej Brytanii, na terytorium byłego ZSRR – w Rosji, Kazachstanie, na Ukrainie, Białorusi, Litwie, Łotwie, też w Czechach i Słowacji.
Działacze Polonii niegdyś wspierali polskie dążenie niepodległościowe, równocześnie podtrzymując narodowe tradycje. Obecnie nadal prowadzą placówki kulturalne i naukowe, ukazuje się polonijna prasa. W tych krajach, gdzie Polonia żyje od wielu lat i jest bardzo liczna, stanowi grupę kreującą wizerunek Polski, propagującą jej interesy.
Problemem Polonii są głębokie podziały polityczne, personalne, organizacyjne osłabiające jej rolę jako grupy nacisku, również przy obronie własnych interesów. Nowe związki z Polonią narodziły się w latach 90., po zmianie systemu politycznego Polski. Polegają one na rozwoju kontaktów gospodarczych, wspólnych przedsięwzięć w zakresie inwestycji.
Szczególnie trudną sprawą jest zaspokojenie nadziei Polaków z byłego ZSRR. Oczekują oni od Polski nie tylko pomocy w zakresie oświaty i kultury, ale też możliwości przyjazdu do kraju na stałe, co wiąże się z ogromnymi nakładami finansowymi.
| Naród | Ludność w kraju [mln] | Diaspora[mln] | % ludności poza krajem | Łącznie [mln] |
|---|---|---|---|---|
| Polacy | ~40,0 | ~20,0 | 33 | ~60,0 |
Emigracja (z łacińskiego emigratio – wychodźstwo), dobrowolne opuszczenie kraju rodzimego, także nazwa grupy ludzi – emigrantów; forma migracji ludzi. Zjawisko związane z przyczynami politycznymi lub ekonomicznymi.
Emigracja polityczna jest wynikiem ucisku politycznego w kraju rodzimym, niezgody na akceptację istniejącego reżimu politycznego lub niemożności pozostania w kraju ze względu na opozycyjne poglądy.
Emigracja ekonomiczna wiąże się z poszukiwaniem pracy niezbędnej do przeżycia lub dążeniem do polepszenia warunków życiowych.
Emigracja może być korzystna dla kraju przyjmującego lub sprzeczna z narodowym interesem. Emigranci organizują się na obczyźnie, niekiedy powołują zalążki instytucji politycznych, mogą stanowić lobby na rzecz własnych interesów lub na rzecz ojczyzny, którą opuścili.
Polska była przez lata typowym krajem emigracyjnym, od lat 90. na szerszą skalę zaczyna się też pojawiać zjawisko imigracji oraz powrotu emigrantów.
Emigracja może mieć też charakter nielegalny, czemu obecnie zapobiegają umowy o readmisji.