W skrócie możemy napisać, że określenie relacyjna baza danych opisuje bazę danych, w której dane, czyli encje, zapisane są w postaci tak zwanych krotek. Krotki mają swoje atrybuty i za ich pomocą, każda krotka zapisana jest w relacji do innej krotki.
Zatem: encje to rodzaje “obiektów”, które przechowywane są w bazie danych. Na przykład: towar, czy producent. Każda z encji ma swoje wyróżniające atrybuty, które mają swoje określone typy. Relacyjne bazy danych obsługują różne typy danych, które w większości przypadków są zgodne z typami spotykanymi w językach programowania.
Zatem krotka to zbiór tych atrybutów. Krotki często prezentowane są w postaci wiersza w tabeli gdzie każda kolumna odpowiada poszczególnym atrybutom. Skoro pojedyncza krotka to jeden wiersz w tabeli, to zbiór krotek to cała tabela.
W relacyjnych bazach danych zależności pomiędzy poszczególnymi tabelami możemy określać za pomocą relacji. Aby relacje miedzy tabelami były spójne i jednoznaczne, w modelu relacyjnym krotki w relacji nie mogą się powtarzać, muszą być unikalne. Aby to zapewnić tabele posiadają unikatową kolumnę zawierającą klucz główny. Klucz główny to unikalny identyfikator dla każdego wiersza w tabeli. Bazy danych optymalizują dostęp do danych przy pomocy klucza głównego.
W relacyjnych bazach danych do opisania zależności pomiędzy poszczególnymi tabelami wykorzystywane są klucze obce. Klucz obcy to dodatkowa kolumna (lub kolumny), która pokazuje zależność, powiązanie z inną tabelą. Zatem klucz obcy jest niczym innym niż kluczem głównym wskazującym na inną konkretną krotkę, a co za tym idzie na encję z innej tabeli.
W relacyjnych bazach danych mamy trzy rodzaje zależności.
a) jeden do jednego – kiedy każdej krotce przypisana jest dokładnie jedna inna krotka, np.: samochód – numer rejestracyjny. Każdy numer rejestracyjny przypisany jest tylko do jednego samochodu, podobnie każdy samochód ma tylko jeden numer rejestracyjny.
b) Jeden do wielu – kiedy jedna krotka, może być powiązana z wieloma innymi krotkami. W przypadku takiej relacji mówimy o jednokierunkowości, ponieważ w druga stronę mamy ciągle relację: jeden do jednego. Przykładem takiej zależności może być producent – towar. Każdy producent produkuje wiele towarów, ale każdy towar wyprodukowany jest przez tylko jednego producenta.
c) Wiele do wielu - kiedy każda krotka może dowolnie być powiązana z innymi krotkami, bez określenia kierunku. Dobrym przykładem jest zależność pomiędzy: hurtownikami i towarami. Oznacza ona tyle, że wielu hurtowników zaopatruje się w wiele towarów, ale ten sam towar pobierany jest przez wielu hurtowników. Zabiegi relacji wiele do wielu zazwyczaj realizowane są za pomocą dedykowanych tabel tranzytowych, zapewniające poprawne wiązanie krotek.