Stosunki Gospodarcze RP z sąsiadami.

Handlem zagranicznym określimy tę sferę działalności w różny sposób zorganizowanych lub nie zorganizowanych jednostek lub grup społecznych, której istotą jest transgraniczna
sprzedaż lub kupno towarów. Usługami międzynarodowymi nazwiemy
wszystkie inne pozatowarowe, transgraniczne formy wymiany wartości.
Handel zagraniczny polega na odpłatnej wymianie towarów i usług miedzy kontrahentami mającymi stałą siedzibę w rożnych krajach. Sens ekonomiczny handlu zagranicznego polega na uzupełnieniu brakujących dóbr oraz wykorzystaniu różnic kosztów produkcji określonych towarów w kraju i za granicą.

Handel zagraniczny wynika z wielu czynników, do najważniejszych zaś z nich zaliczyć możemy;

· Nierówny podział surowców na ziemi, co dotyczy np. zasobów węgla, rud żelaza, rud metali nieżelaznych, ropy naftowej;

· zróżnicowanie warunków klimatycznych, wpływających na możliwość uprawy rożnych płodów rolnych w rożnych krajach np. pszenicy, bawełny, kauczuku, kukurydzy, kawy;

· odmienna struktura gospodarki danego kraju, sprawiająca, ze gospodarka krajów uprzemysłowionych nastawiona jest na wywozy przemysłowych wyrobów gotowych, a przywóz surowców i artykułów żywnościowych, podczas gdy sytuacja jest odwrotna w krajach rolniczych i bogatych w surowce

· nierówny osiągnęły w wybranych dziedzinach produkcji wyjątkowo wysoki poziom, np. szwajcarskie lekarstwa i zegarki, japoński i amerykański sprzęt elektroniczny, niemieckie samochody i sprzęt techniczny.

W handlu zagranicznym można wyróżnić następujące operacje w obrocie towarowym z zagranicą: import, eksport, reeksport, obrót uszlachetniający oraz tranzyt.
Import to nabycie towaru za granica i przewiezienie go do kraju.
Eksport polega na sprzedaży towaru za granica i wywóz z kraju.
Reeksport można podzielić na bezpośredni.
Reeksport bezpośredni to nabycie towaru za granica i bezpośrednia sprzedaż - z pominięciem kraju reeksportera - partnerowi w innym kraju. Reeksport pośredni to nabycie towaru za granicą, przewiezienie do kraju reeksportera oraz dalszy eksport do innego kraju. Często kraju reeksportera SA wykonywane czynności uszlachetniacie towar np. przepakowanie, sortowanie, lecz bez przetwarzanie tego towaru.
Obrót uszlachetniały polega na przerabianiu na zlecenie firmy zagranicznej surowców lub półfabrykatów dostarczających z zagranicy,
Obrót uszlachetniający czynny oznacza uszlachetnienie zagranicznego towaru wdanym kraju, bierny zaś - wysłanie towaru do uszlachetnienia za granicą.
Tranzyt polega na przewożeniu towarów z jednego kraju do drugiego przez terytorium trzeciego.

Zasadniczą role w handlu zagranicznym dla danego kraju odgrywa stosunek zmian cen towarów eksportowanych do zmian cen towarów importowanych w danym okresie w stosunku do okresu porównywalnego. Stosunek ten jest nazwany terms of trade (t.o.T.), a określenie to pochodzi z języka angielskiego. Seszeli ceny towarów importowanych obniżyli się lub pozostały bez zmiany, a ceny towarów eksportowanych poszły do góry w porównywalnych okresach to t.o.t. są korzystne dla danego kraju. Jeżeli ceny towarów eksportowanych nie ulęgły zmianie lub obniżyły się, a ceny towarów importowanych wzrosły to t.o.t. jest niekorzystne. Można wiec powiedzieć ze korzystny układ terms of trade zachodzi wówczas gdy spełniona jest nierówność t.o.t.>1
W Polsce w 1990 r. zniesiono monopol państwa na handel zagraniczny i od tego czasu obrót towarowy z zagranicą jest dozwolony każdemu na równych prawach
Podmiotami gospodarczymi prowadzącymi działalność w zakresie handlu zagranicznego mogą wiec być:
* państwowe przedsiębiorstwa handlu zagranicznego
* spółki prawa handlowego
* inne osoby prawne, prowadzące działalność gosp.
* osoby fizyczne

Nadzór nad handlem zagranicznym i jego koordynacje w skali całego kraju spełnia, jako organ centralny, Minister Gospodarki .
W czasach gospodarki planowanej w Polsce handel zagraniczny nie odgrywał znaczącej roli i polegał głównie na sprowadzaniu niezbędnych surowców, dóbr inwestycyjnych i – w niewielkim zakresie - dóbr konsumpcyjnych. Zadaniem eksportu było dostarczanie środków na niezbędny import. Masowo wspierano produkcję, która zastępowałaby import. Promowano wymianę handlową w ramach Rady Wzajemnej Pomocy Gospodarczej (RWPG), grupującej państwa socjalistyczne, ale rezultaty tej promocji nie były zadowalające.

W gospodarce rynkowej rola handlu zagranicznego jest inna. Handel stać się może lokomotywą rozwoju gospodarczego (np. Japonia, Korea Południowa, a w Europie: Niemcy, Austria czy Finlandia). Po 1990r. rola handlu zagranicznego w Polsce istotnie wzrosła i nie ogranicza się już tylko do dostarczania dewiz potrzebnych na spłatę długów i import. Szczególnie w 1990 r., kiedy załamała się sprzedaż krajowa, eksport był poważnym czynnikiem łagodzącym spadek dochodu narodowego. Zmniejszenie dynamiki eksportu, o ile nie rekompensowane jest wzrostem konsumpcji krajowej, może być czynnikiem osłabiającym tempo wzrostu PKB.

W początkowym okresie transformacji gospodarczej Polska szeroko otworzyła swoje granice dla towarów z zagranicy. Różnice w poziomie cen sprawiały, że import był drogi, nie stanowił więc istotnego problemu i bez trudu osiągnięto nadwyżkę handlową. Potem rosnące ceny krajowe przy stałym kursie walutowym sprawiały, że wzrosła również konkurencyjność wyrobów importowanych. Obok pozytywnych następstw wiązało się to z zagrożeniami dla niektórych gałęzi gospodarki, pojawił się również deficyt w bilansie handlowym. Powstały silne grupy nacisku (lobby), które stopniowo doprowadziły do wzrostu barier handlowych. Otwarcie polskich granic dla wyrobów z zagranicy pokazało prawdę o stanie polskiej gospodarki: produkujemy drogo wyroby nie najwyższej jakości, które muszą przegrać z tańszą i lepszą konkurencją. W niektórych dziedzinach gospodarki konkurencja przyczyniła się do szybkiej i znaczącej poprawy jakości i obniżki cen. Polskie mleko czy jogurty są tańsze i lepsze od importowanych, choć jeszcze kilka lat temu wybór, np. jogurtów był bardzo ograniczony a jakość fatalna. To samo dotyczy między innymi telewizorów, opon, piwa i wielu innych wyrobów.

Obecnie zarówno niektórzy ekonomiści, jak i politycy domagają przedsięwzięcia radykalnych środków, których celem byłaby poprawa bilansu handlowego Polski.

Niebezpiecznie zwiększa się nadwyżka importu nad eksportem. Zasadniczą tego przyczyną jest szybkie tempo wzrostu dochodu narodowego w Polsce. Społeczeństwo staje się coraz bogatsze, rosną więc zakupy importowanych dóbr konsumpcyjnych (np. samochodów, komputerów , telefonów komórkowych). Duży popyt na rynku krajowym zmniejsza zainteresowanie producentów eksportem. Rośnie także import zaopatrzeniowy, czyli m.in. paliw, surowców i półproduktów.

W szybkim tempie zwiększają się także inwestycje. Wymagają one importu nowoczesnych technologii i urządzeń. Korzystnym zjawiskiem jest to, że w imporcie polski dominuje import zaopatrzeniowy (ok. 2/3 importu), a import konsumpcyjny stanowi poniżej 1/5 całości importu. Z drugiej strony wysokość eksportu uwarunkowana jest stanem koniunktury za granicą i atrakcyjnością naszej oferty eksportowej. Tempo wzrostu PKB u naszych największych partnerów jest dwu-, trzykrotnie niższe niż w Polsce, a nasza oferta eksportowa jest nadal dość skromna.

Polska bardzo potrzebuje otwarcia na świat, potrzebuje zagranicznych inwestycji, konkurencji firm zagranicznych. Im większa konkurencja, tym szybsza modernizacja polskiej gospodarki, tym szybszy długofalowy rozwój gospodarczy.
Polski handel zagraniczny w 2002 r.
Z danych opublikowanych przez NBP w handlu zagranicznym w 2002 r. notowano poprawę dynamiki obrotów. Wzrost eksportu w skali roku był wyższy niż importu. Kwota salda ujemnego była niższa niż w roku poprzednim.Wpływy ze sprzedaży towarów na rynkach zagranicznych osiągnęły w 2002 r. 32 mld 998 mln USD, o 9% więcej niż rok wcześniej. Import wyniósł 43 mld 292 mln USD (3,3% wzrost).W największym stopniu wzrósł eksport do krajów Europy Środkowo-Wschodniej (z 18,3% do 19,0%) i import z krajów rozwijających się (z 11,9% do 12,7%).W obrotach z głównymi partnerami handlowymi Polski notowano znaczny wzrost eksportu do Szwecji (o 33,7 %), Francji (o 25,9%), Rosji (o 25,1%) i Belgii (o 18,8%), a importu – z Chin (o27,4%), Francji (o 11,6%), Belgii (o 11,2%), Niemiec i Włoch (po 10,6%). Mniejsza dynamika importu jest efektem braku ożywienia gospodarczego w Polsce. Ogólne, niższa dynamika importu niż eksportu pozwoliła na obniżenie deficytu handlu zagranicznego.

Import i eksport według sekcji polskiej scalonej nomenklatury towarowej handlu zagranicznego PCN (ceny bieżące w ml zl) .

1995 1998 1999
IMPORT 70502,3 162963,0 182400,0

Zwierzęta żywe i produkty 1120,1 2367,5 2155,9
Pochodzenia zwierzęcego
Produkty pochodzenia roślinnego 2702,0 4805,0 4804,5
Tłuszcze i oleje 506,1 1001,0 819,5
Przetwory spożywcze 2914,6 5332,2 5602,6
Produkty mineralne 7771,8 12490,1 15046,0
Produkty Przemyślu chemicznego 7904,2 16724,0 19307,8
Tworzywa sztuczne i wyroby 4809,3 10608,3 12551,1
Skóry i wyroby 648,6 1327,3 1421,8
Drewno i wyroby z drewna 444,4 1385,8 1488,7
Ścier drzewny, papier, tektura i wyroby 3252,5 6155,0 7030,7
Materiały włókiennicze i wyroby 6832,0 12587,1 13293,7
Obuwie, nakrycia głowy itp. 438,6 1077,5 1094,1
Wyroby z kamienia, ceramiczne, szkło 1485,6 3596,0 4106,9
Perły, kamienie szlachetne i wyroby 43,5 135,9 187,4
Metale nieszlachetne i wyroby 5150,3 13260,3 14940,6
Maszyny i urządzenia, sprzęt 16957,2 46198,1 51615,5
Elektryczny i elektrotechniczny
Sprzęt transportowy 4017,1 16121,0 18462,2
Przyrządy i aparaty optyczne, 1936,1 3957,7 4056,9
Fotograficzne, pomiarowo-kontrolne
Bron i amunicja 29,6 55,2 62,3
Różne wyroby gotowe - meble, 1302,1 3481,4 3986,0
Prefabrykaty hodowlane, zabawki
Dzieła sztuki, przedmioty 5,8 22,3 50,2
Kolekcjonerskie i antyki
Produkty nigdzie nie klasyfikowane 230,8 274,3 315,6


EKSPORT 55515,1 98647,9 108757,9

Zwierzęta żywe i produkty 1822,3 3102,3 3023,2
Pochodzenia zwierzęcego
Produkty pochodzenia roślinnego 1685,3 2679,8 3136,2
Tłuszcze i oleje 104,1 194,2 285,7
Przetwory spożywcze 2490,5 4934,5 4139,7
Produkty mineralne 5540,0 6158,2 6182,8
Produkty Przemyślu chemicznego 3782,1 5732,8 5651,1
Tworzywa sztuczne i wyroby 1789,1 3672,1 4448,6
Skóry i wyroby 475,6 893,7 935,9
Drewno i wyroby z drewna 2299,4 3801,9 4462,6
Ścier drzewny, papier, tektura i wyroby 1366,0 2691,8 3207,0
Materiały włókiennicze i wyroby 6882,4 10999,8 11655,0
Obuwie, nakrycia głowy itp. 662,0 1029,2 1157,0
Wyroby z kamienia, ceramiczne, szkło 1054,2 2128,3 2545,2
Perły, kamienie szlachetne i wyroby 442,4 872,7 911,6
Metale nieszlachetne i wyroby 8984,7 12858,3 13825,2
Maszyny i urządzenia, 6379,7 16179,0 18969,4
Sprzęt elektryczny i elektrotechniczny
Sprzęt transportowy 5603,9 12192,4 14245,6
Przyrządy i aparaty optyczne, 316,2 603,8 718,2
Fotograficzne, pomiarowo-kontrolne
Bron i amunicja 45,0 17,6 45,2
Różne wyroby gotowe - meble, 3771,8 7848,9 9147,0
Prefabrykaty hodowlane, zabawki
Dzieła sztuki, przedmioty kolekcjonerskie 17,4 51,9 59,1
I antyki
Produkty nigdzie nie klasyfikowane 1,0 4,7 6,6



Obroty handlowe między Polską a UE w latach 2000 - luty 2003


2000 2001 2002 I-II 2003
EXPORT 22143,6 24989,8 28180,9 5026,3
IMPORT 29950,8 308651 33998,5 5640,4
SALDO -7807,2 -5878,3 -5817,6 -614,1

Źródło: na podstawie danych ostatecznych hz CIHZ

W 2002 r. eksport do UE wyniósł 28,181 mld USD (dynamika 112,8% w stosunku do analogicznego okresu 2001 r.). Import Polski wyniósł 33,998 mld USD (dynamika 110,4%). Zanotowano ujemne saldo w wysokości 5,817 mld USD. Obroty towarowe Polski z Unią Europejską stanowiły w eksporcie 68,7% całości eksportu oraz w imporcie 61,7%. Najważniejszymi partnerami zarówno w polskim eksporcie (E), jak imporcie (I) nadal są : Niemcy (E - 32,3, I - 24,3%); Francja (E-6,0, I- 7,0); Włochy (E- 5,5% , I - 8,4%); Wielka Brytania (E-5,2%, I - 3,9%).
W 2002 r. głównymi grupami towarowymi w polskim eksporcie do UE były maszyny i urządzenia - 24,6%, pojazdy i jednostki pływające - 17,1%, metale nieszlachetne - 10,7%, materiały i wyroby włókiennicze - 8,4%, meble, pościel, materiały, stelaże - 8,8% oraz produkty mineralne - 5,5 %.
W imporcie do Polski w 2002 roku główne pozycje towarowe stanowiły: maszyny i urządzenia - 27,0%, pojazdy - 14,0%, produkty przemysłu chemicznego - 12,5% metale nieszlachetne - 9,8%, tworzywa sztuczne - 9,1%, materiały i wyroby włókiennicze - 6,8%, ścier drzewny - 4,9%.
W pierwszych dwóch miesiącach 2003 roku w ogólnym eksporcie Polski - który wyniósł 7.054,7 mln USD do krajów Unii Europejskiej wyeksportowano 5.026,3 mln USD, co stanowi 71,2% całości. W ogólnym imporcie Polski wartości 9.319,7 mln USD z krajów Unii Europejskiej zaimportowano towary wartości 5.640,4 mln USD co stanowi 60,5% całości importu.
W okresie styczeń - luty 2003 roku głównymi grupami towarowymi w polskim eksporcie do UE stanowiły : maszyny i urządzenia - 24,8%; pojazdy, statki powietrzne, jedn. pływające - 12,8%; metale nieszlachetne - 11,2%, wyroby różne(meble, pościel, materiały stelaże) - 9,8%; materiały i wyroby włókiennicze - 9,5%; tworzywa sztuczne - 5,1%, produkty mineralne - 5,3%; drewno i wyroby z drewna - 4,0%; ścier drzewny - 3,4%.
W imporcie z UE głównymi pozycjami towarowymi stanowiły: maszyny i urządzenia - 26,4%; pojazdy - 13,5%; produkty przemysłu chemicznego - 13,3%; metale nieszlachetne - 10,0; tworzywa sztuczne - 9,2% ;produkty pochodzenia roślinnego - 2,2%; produkty mineralne - 2,2%materiały i wyroby włókiennicze - 6,8%; ścier drzewny - 5,2%
Głównymi partnerami tak w eksporcie (E) jak i imporcie (I) są: Niemcy (E - 33,7%, I - 24,4%); Francja ( E - 6,7% , I - 7,3%); Włochy (E - 5,1%, I - 7,9%); Niderlandy ( E - 5,1%, I - 3,3).
Według danych EUROSTAT za 2002 r. Polska była czwartym co do wielkości rynkiem zbytu dla towarów UE po USA, Szwajcarii i Japonii. Polska zajmowała natomiast siódme miejsce pod względem wielkości eksportu na rynek Unii Europejskiej po USA, Szwajcarii, Japonii, Chinach, Rosji i Norwegii.


Polska: po akcesji do UE import będzie większy niż eksport
W Polsce w pierwszych latach członkostwa dynamika importu przekroczy dynamikę eksportu - uważają naukowcy. Ich zdaniem, w średniej perspektywie należy się jednak spodziewać zwiększenia polskiego eksportu. Z raportu Urzędu Komitetu Integracji Europejskiej (UKIE) podsumowującego wyniki prac polskich ośrodków badawczych wynika, że w latach 2010-2014 tempo wzrostu eksportu podniesie się stopniowo do ok. 8-9 proc., przy imporcie rosnącym w tempie 7-8 proc. Doprowadzi to do stopniowej redukcji deficytu obrotów bieżących poniżej 4 proc. PKB. Przedstawiciele rządu wskazują, że przewaga importu nad eksportem może doprowadzić do pogłębienia deficytu handlowego. Sytuację polskich eksporterów może utrudniać natomiast tendencja do umacniania złotego. Podkreślają jednak, że po kilku latach członkostwa, w wyniku poprawy konkurencyjności polskich towarów, eksport powinien przewyższać import. Naukowcy podkreślają, że wzrost polskiego eksportu do krajów Unii Europejskiej wystąpi zarówno w branżach pracochłonnych, jak i technologicznie przetworzonych.Zdaniem naukowców, przewagę wynikającą z konkurencyjności cenowej widać w eksporcie Polski do UE m.in. mebli, sprzętu budowlanego, wyposażenia sanitarnego i hydraulicznego, odzieży, produktów z drzewa lub korka, nawozów sztucznych, wyrobów metalowych, żelaza i stali, pojazdów drogowych, skór i produktów skórzanych wyprawionych oraz wyrobów gumowych. Obecnie 70 proc. polskiego eksportu kierowane jest na rynki Unii Europejskiej. Po przystąpieniu do Wspólnoty, wymiana handlowa z 24 krajami członkowskimi przekroczy 80 proc. wartości całego eksport. (Pap)


Ważną rolę w wymianie handlowej pełnią euroregiony.

Nazwa "euroregion" oznacza zarówno wyodrębniony region europejski, położony na pograniczu dwóch lub kilku sąsiadujących ze sobą państw, jak i organizację powołaną do koordynacji współpracy na takim obszarze przez strony umowy euroregionalnej i zaakceptowaną przez Unię Europejską (przed Traktatem z Maastricht: Wspólnoty Europejskie), która może wspierać finansowo jego działalność.
Skąd się wzięły?
Współdziałanie regionów przygranicznych wynika z potrzeby łagodzenia niekorzystnych skutków istnienia granic i chęci przeciwdziałania marginalizacji obszarów oddalonych od stolic państw. Powstawanie w powojennej Europie struktur współpracy transgranicznej, jakimi są euroregiony, wyniknęło z naturalnego dążenia społeczności lokalnych do nawiązywania kontaktów, wymiany dorobku kulturalnego między sąsiadami, do niwelowania różnic gospodarczych i przełamywania wzajemnych uprzedzeń.
Jaka jest ich rola?
Euroregiony stanowią pomost w procesie integracji europejskiej. Taką rolę odgrywały w Europie Zachodniej, Północnej i Południowej na przełomie lat 60. i 70. i tak jest od początku lat 90. wzdłuż granic krajów Europy środkowej i Wschodniej, zwłaszcza na granicach między państwami członkowskimi UE i kandydującymi do Unii. Współpraca w ramach euroregionu polega m.in. na powoływaniu wspólnych organów koordynacyjnych, sporządzaniu i uzgadnianiu planów rozwoju regionalnego na terenach przygranicznych itp. Euroregion nie ma charakteru eksterytorialnego i nie stanowi równie administracyjnej całości. Tworzące je stowarzyszenia (władze lokalne) .

Polskie miasta i gminy przygraniczne zrzeszone są dziś w 15 euroregionach położonych wzdłuż granic lądowych i wybrzeża Morza Bałtyckiego.

1. Bałtyk
2. Niemen
3. Bug
4. Karpaty
5. Tatry
6. Beskidy
7. Śląsk Cieszyński
8. Silesia
9. Pradziad
10. Glacensis
11. Dobrava
12. Nysa
13. Sprewa-Nysa-Bóbr
14. Viadrina
15. Pomerania


Dokonując oceny znaczenia euroregionów w wielkim procesie polskiego przygotowania do akcesji w Unii Europejskiej i roli aktywnego udziału w strukturach unijnych, należy poświęcić miejsce dla
dotychczasowego dorobku euroregionów .
Szczególną jest rola, jaką odgrywają euroregiony na pograniczu polsko-niemieckim. Te euroregiony, a przede wszystkim Euroregion "Sprewa-Nysa-Bóbr",
Inspiracją dla tworzenia euroregionów na granicy polsko-niemieckiej była nieskrępowana dążność polskich samorządów powstałych po zmianach ustrojowych do pełnego otwarcia, zlikwidowania barier ograniczających współprace społeczności lokalnych, dająca szansę pierwszego w historii "wybicia się na europejskość".
O ile inicjatywa podjęcia trudnej współpracy z niemieckim sąsiadem nie była niczym wyjątkowym w kontaktach między ludźmi, bo i NRD i PRL stwarzały możliwość takiej wymiany, to ich wymiar instytucjonalny był na swój sposób pionierskim krokiem, zmierzającym do tworzenia trwałych podstaw między narodami integrującej się Europy.
Z perspektywy minionych lat warto jeszcze podkreślić główne powody, które inspirowały inicjatorów euroregionów na pograniczu polsko-niemieckim:
1. Połączenie potencjału rodzących się partnerstw gmin polskich i niemieckich w myśl zasady "duży może więcej";
2. Przeniesienie sprawdzonej formuły euroregionów z Europy Zachodniej celem poprawy efektywności współpracy transgranicznej;
3. Wpływ euroregionów na politykę Unii Europejskiej poprzez reprezentujące interesy euroregionów Stowarzyszenie Europejskich Regionów Granicznych (SERG), ściśle współdziałające z Radą Europy, Parlamentem Europejskim i Komisją Europejską;
4. Postawa wielu burmistrzów, wójtów, szczególnie polskiej części pogranicza na początku lat 90-tych, dążących do odegrania istotnej roli w nowym rozdziale stosunków polsko-niemieckich;
5. Uznanie przez Parlament Europejski, Komisję Europejską, a następnie przez rządy krajowe podmiotowej roli euroregionów w zarządzaniu częścią środków pomocowych Unii Europejskiej;
6. Wobec braku w Polsce podmiotów uprawnionych do prowadzenia współpracy i działalności regionalnej (istniały wówczas województwa będące częścią administracji centralnej), podejmowane były inicjatywy o znaczeniu regionalnym poprzez środowiska samorządowe grup gmin przygranicznych;
7. Istotne ograniczenie, wręcz niemożność podejmowania ważnych decyzji o znaczeniu transgranicznym przez społeczności lokalne.
Euroregiony powstające na granicy polsko-niemieckiej stworzyły nową jakość, stały się ważnymi instytucjami o znaczeniu międzynarodowym.
Traktat o Dobrym Sąsiedztwie i Przyjaznej Współpracy stanowi podstawę intensywnych stosunków polsko-niemieckich w latach 90-tych. W jego następstwie oba rządy powołały do życia Niemiecko-Polską Komisję Międzyrządową do spraw Współpracy Regionalnej i Przygranicznej. Żaden z tych dokumentów nie był wprost podstawą do tworzenia instytucji polsko-niemieckich. Dopiero powstające na pograniczu euroregiony uznały za niezbędne wraz z momentem utworzenia, uruchomienie polskich i niemieckich biur (sekretariatów) mających za zadanie obsługę pracy euroregionu oraz pomoc w rozwiązywaniu problemów polsko-niemieckich.
Watro zwrócić uwagę na fakt przejęcia na barki gmin pełnego finansowania biur i działalności merytorycznej w formie składek wnoszonych od każdego mieszkańca. Działalność euroregionów nie została do dnia dzisiejszego wsparta przez żaden system subwencjonowania z budżetu państwa.
W wielu przypadkach rządy poszczególnych państw wspierają finansowo działalność euroregionów z Europy Środkowej i Wschodniej, ze względu na ich znaczenie dla rozwoju współpracy sąsiedzkiej. Euroregiony na granicy słowacko-węgierskiej są w pełni utrzymywane z subwencji rządowych. Euroregiony polsko-niemieckie w procesie komunalizacji nie otrzymały żadnych składników majątkowych, stąd też ich trudna sytuacja organizacyjna i techniczna. Występuje na tej granicy pewna dysproporcja, gdyż strona niemiecka pokrywa znaczącą część swoich wydatków biurowych ze środków programu Interreg. Niemniej jednak, każdy z euroregionów prowadzi swoją działalność instytucjonalną posiadając biuro i zespoły coraz bardziej wyspecjalizowanych pracowników.
Pierwszym wzmocnieniem działalności biur polskich euroregionów było powierzenie funkcji jednostek centralnych Polsko-Niemieckiej Współpracy Młodzieży. Realizacja programu Phare CBC od 1994r. w zakresie małych projektów euroregionalnych przyniosła znaczący wzrost zadań, wzmacniając jednocześnie finansowo działalność euroregionu.

Zadania euroregionów w procesie integracji europejskiej

Układ stowarzyszeniowy Polski z Unią Europejską zbiegł się w czasie z procesem tworzenia pierwszych euroregionów. Granica polsko-niemiecka w wyniku zjednoczenia Niemiec stała się granicą z Unią Europejską, stąd też szczególne znaczenie współpracy transgranicznej i działalności euroregionów.
Proces tworzenia euroregionów prowadzi wprost do realizacji na wszystkich szczeblach politycznych i administracyjnych konsekwentnej polityki zmierzającej do poprawy sytuacji społeczno-kulturalnej i gospodarczej ludności zamieszkującej regiony graniczne oraz do zredukowania barier związanych z istnieniem granic. Tym samym, w sposób konkretny od momentu powstania, euroregiony wypełniają treścią proces zbliżenia do Unii Europejskiej.
W umowach o utworzeniu euroregionów polsko-niemieckich, powołano się wprost na wspieranie idei europejskiej i międzynarodowego zrozumienia, przyjmując jednocześnie szereg szczególnych zadań warunkujących realizację idei jedności europejskiej. Proces integracji europejskiej ukierunkowany na wyrównywanie warunków życia mieszkańców, likwidację różnicy pomiędzy najbogatszymi i najsłabszymi regionami oraz proces porozumienia pomiędzy narodami i społecznościami lokalnymi stał się wyznacznikiem działalności wszystkich euroregionów
Za jeden z głównych celów euroregiony polsko-niemieckie przyjęły intensywny rozwój współpracy transgranicznej na obszarze swojego działania. Towarzyszyło temu procesowi zwiększanie liczby członków - gmin, a następnie powiatów w Euroregionie "Nysa" i "Sprewa-Nysa-Bóbr" oraz aktywność co do nowych form i uczestników współpracy transgranicznej.
Zasadniczymi przesłankami prowadzenia współpracy transgranicznej są:
1. Przekształcenie granic z elementu dzielącego w miejsce pełniące rolę spotkań sąsiadów.
2. Przezwyciężenie wzajemnych uprzedzeń i animozji między mieszkańcami obszarów nadgranicznych wynikających z konsekwencji historycznych.
3. Rozwój demokracji i funkcjonalnych administracji na szczeblu regionalnym i lokalnym.
4. Minimalizacja peryferyjności i izolacji w stosunku do pozostałych obszarów kraju.
5. Równoległy i jednoczesny wzrost gospodarczy i podniesienie warunków życia.
6. Szybkie zbliżenie i pełna integracja z Unią Europejską.

Dla pełnej realizacji tych zamierzeń euroregiony podejmowały nowe przedsięwzięcia, i kierowały swoją aktywność do różnych środowisk twórczych, decyzyjnych bądź zagrożonych. Przykładem niech będzie polsko-niemiecka konferencja na temat zwalczania przestępczości w pograniczu, przeprowadzona z inicjatywy Euroregionu "Sprewa-Nysa-Bóbr" w Guben w 2001r. Niezwykle ważna w tym zakresie jest aktywność członków euroregionu i działaczy lokalnych. Należy podkreślić bardzo duże jego zróżnicowanie. Mamy obszary i środowiska zupełnie "śpiące", a obok bardzo aktywne, pomysłowe i dynamiczne. Dobre kontakty transgraniczne są zawsze efektem działania ludzi otwartych i odważnych. Euroregiony pogranicza polsko-niemieckiego otrzymują istotne wsparcie i pomoc w ramach swojego członkostwa w Stowarzyszeniu Europejskich Regionów Granicznych. Szczególnie sekretarz generalny Jens Gabbe zachowuje aktywny kontakt i stara się być pomocny w trudnych momentach dla euroregionów. Niestety składki członkowskie, które wcześniej były ponoszone przez polski MSZ w tej chwili bardzo istotnie uszczuplają budżety euroregionów.

Powstanie euroregionów stworzyło korzystne uwarunkowania zachęcające Parlament Europejski do utworzenia w ramach programu pomocowego Phare - programu wspierającego współpracę transgraniczna (Phare CBC). Phare CBC jest odpowiednikiem programu Interreg, finansującego projekty transgraniczne państw UE.
Począwszy od 1994r., a więc od momentu powstania programu, dostrzeżono podmiotowość euroregionów wyodrębniając z programu Phare CBC Fundusz Małych Projektów Euroregionalnych (SPF) i czyniąc euroregiony odpowiedzialnymi za jego realizację. Beneficjentami tych środków były od 1994r. tylko euroregiony granicy zachodniej. Łącznie w okresie 1994-2002, a zatem w okresie funkcjonowania programu Phare CBC, na realizację Funduszu Małych Projektów Euroregionalnych przeznaczono 22,8 mln EUR, co stanowi 5,6% Phare CBC. W tym okresie na pograniczu polsko-niemieckim zrealizowano ok. 1650 projektów. Ponieważ program Phare CBC 2000 SPF jest w trakcie realizacji, a Phare CBC 2001, 2002, 2003 SPF jeszcze przed naborem, trudno dziś ocenić cały program.
Działalność euroregionów w pierwszym okresie akcesyjnym powinna mieć niezakłócony przebieg. W obecnych granicach Unii Europejskiej, włączając do tego obszaru także Szwajcarię i Norwegię, regularną działalność prowadzi ok. 100 euroregionów. Są to regiony działające na granicy dwu lub większej liczby państw o bardzo zróżnicowanym obszarze, odrębnych kompetencjach oraz Są również euroregiony, których obszar działalności jest znacznie większy od terytoriów średniej wielkości państw europejskich. Są także takie, które mają wymiar kilku polskich powiatów. Euroregion "Nordkalotten" Szwedzko - Norwesko - Fiński ma obszar znacznie przekraczający terytorium Polski a Euroregion "Rhein - Mas - Nord" (niemiecko - holenderski), funkcjonuje na obszarze kilkakrotnie mniejszym od obszaru Euroregionu "Sprewa - Nysa - Bóbr".

Kompetencje euroregionów "unijnych" są też zróżnicowane, zależą nie tylko od potencjału, okresu istnienia, obszaru działania czy też źródeł finansowania działalności merytorycznej. Zasadniczy wpływ na pozycję euroregionów mają władze regionalne i centralne władze państw, których obszary przygraniczne współtworzą euroregion. To od ich woli i decyzji zależy jakie zadania zostaną przekazane euroregionowi. Szczególnie istotna jest tu rola jaką wyznaczają władze
centralne w procesie zarządzania środkami pomocowymi.
Zdecydowana większość euroregionów w państwach członkowskich Unii Europejskiej ma istotny udział w zarządzaniu programem INTERREG. Ze względu na swoją specyfikę, ukierunkowaną na realizację projektów transgranicznych, to właśnie euroregiony są najbardziej odpowiednimi instytucjami w efektywnym zarządzaniu całością, bądź częścią środków INTRREG.

W euroregionach granicy polsko - niemieckiej, niemieckie części euroregionów w pełni odpowiadają za realizację INTRREG IIIa, w bardzo przejrzystej formule współdziałania z rządem landowym. Polskie części euroregionów, tak jak i na pozostałych granicach, muszą przejść niesłychanie skomplikowaną procedurę akredytacji w systemie EDIS upoważniające do zarządzania tylko cząstką INTRREG-u, to znaczy funduszami mikroprojektów w kwocie ok. 500 -900 tys. euro rocznie.


Załączniki:
- charakterystyka euroregionów
- charakterystyka wymiany handlowej w wybranych krajach .


Literatura:
Handel Zagraniczny ; Jarosław Hermanowski; wyd. Przeds. Konsultingowo-Doradcze Univers.
Handel Zagraniczny ; Bogumił Bernaś ; wyd. Korab W-wa.
www.rcie.zgora.pl
euro.pap.com.pl/euroregiony/
www.ewm.pl/
www.infoniemcy.pl/
www.exporter.pl/
www.polandtrade.com.hk/przewodnik/book18.htm
WWW.UKRAINA.NET.PL
WWW.STAT.GOV.PL