"Ślady rysich pazurów" - opracowanie

Notatka biograficzna
Żółkiewska Wanda ( ur. 1912 – zm. 1989 rok ). Ukończyła filologię polską na Uniwersytecie Warszawskim. Przed wojną była nauczycielką w szkołach średnich w Warszawie. W czasie wojny walczyła z okupantem w szeregach Armii Ludowej. Po wyzwoleniu była redaktorem w wydawnictwie ,,Książka” i kierownikiem literackim sceny dziecięcej Teatru Klasycznego w Warszawie.
Prozaik, autorka sztuk teatralnych i scenariuszy filmowych. Pisała książki dla młodzieży o tematyce historycznej i współczesnej: ,,Droga przez ogień”, ,,Sekrety Amelki” , ,,Las moim domem” , ,,Gdzie diabeł mówi dobranoc” , ,,Porwał go Czerwonoskóry” , ,, Przyjaciele mojego dzieciństwa” , ,,Trzy kostki cukru” , ,,Ślady rysich pazurów”. Ostatnia powieść dotyczy tragicznych wydarzeń w Bieszczadach w 1946 roku i walk z ukraińskimi bandami UPA. Powieść została oparta na dokumentach i bezpośrednich relacjach uczestników walk w Bieszczadach.
Główni bohaterowie Tomek- syn oficera Wojska Polskiego i Stefan- syn chłopa służącego ukraińskim nacjonalistom zaprzyjaźniają się, bo łączy ich wiele wspólnych przeżyć, które przyniosła ze sobą wojna. Obaj stracili matki, wiele wycierpieli, poszukują przyjaźni, chcą żyć w pokoju i cieszyć się życiem.

Świat przedstawiony

Czas i miejsce wydarzeń:
Akcja powieści rozgrywa się w roku 1946 latem początkowo w Warszawie, a potem w Krakowie i wreszcie w Bieszczadach w Wołkowyi.

Bohaterowie:
Tomek Milewski, Stefan Słojan, ojciec Tomka, ojciec Stefana, banderowcy i polscy żołnierze, pani Emilia, Mamula, Zapała, Pała, Mały i Stary, Tereska i jej rodzice

Wydarzenia:
1. List ojca Tomka do pani Kociołkowej.
2. Decyzja Tomka o wyjeździe do ojca w Bieszczady.
3. Zwiedzanie Krakowa.
4. Podróż pociągiem do Sanoka z grupą żołnierzy.
5. Napad banderowców na pociąg.
6. Podróż z Sanoka do Baligrodu ciężarówką.
7. Wyprawa pieszo do Wołkowyi w towarzystwie poznanego chłopca Stefana.
8. Uratowanie dziecka po napadzie band UPA.
9. Spotkanie z ojcem.
10.Przyjaźń Tomka z Mamulą.
11.Śmierć Zapały i wiadomość o szpiegu.
12.Wyprawa Tomka z synem pani Emilii Wacławem.
13.Tomek w bunkrze banderowców.
14.Przysięga chłopców.
15.Powieszenie przez bandytów ludzi w Terce.
16.Podsłuchanie przez Tomka rozmowy o zasadzce.
17.Walka z banderowcami.
18.Wskazanie przez Tomka bunkra bandytów.
19.Wysadzenie bunkra w powietrze.
20.Powrót Tomka ze Stefanem do Warszawy.


Streszczenie
Jest rok 1946. W zburzonej Warszawie mieszka Tomek Milewski pod opieką pani Katarzyny Kociołkowej. Jego matka zginęła podczas wojny, a ojciec walczy w Bieszczadach z bandami UPA. Gdy Tomek znajduje list od ojca adresowany do jego opiekunki i dowiaduje się z niego o grożącym ojcu niebezpieczeństwie, postanawia jechać w Bieszczady. Pociągiem dociera do Krakowa, który zwiedza w towarzystwie starszej pani spotkanej na Plantach. Wieczorem, ukryty w pociągu pod ławką, razem z grupą żołnierzy wyrusza do Sanoka. W pewnym momencie na pociąg napadają banderowcy. Tomkowi grozi niebezpieczeństwo, przed którym ratuje go jeden z żołnierzy. Dalej jedzie ciężarówką z Sanoka do Baligrodu. Po kolejnym napadzie banderowców dociera szczęśliwie na miejsce, gdzie dowiaduje się, że ojciec przebywa w Wołkowyi. Chłopiec w towarzystwie poznanego tam chłopca Stefana rusza pieszo przez góry do kwatery ojca. W czasie wędrówki są świadkami napadu banderowców na wioskę i spaleniu jej mieszkańców w stodole. Tomek postanawia tam pójść po odjeździe banderowców i ratuje przed śmiercią 5 letnią dziewczynkę. Razem z nią w otoczeniu polskich żołnierzy docierają wreszcie do Wołkowyi, gdzie spotyka się z ojcem.
Następnego dnia chłopiec zwiedza Wołkowyję i zaprzyjaźnia się z żołnierzem Mamulą, z którym wybiera się na ryby. Znów spotyka Stefana pracującego z ojcem w polu. Dziwne wydaje mu się zachowanie ojca i syna.
Podczas jednej z wypraw nagle ginie żołnierz o nazwisku Zapała. Odnaleziony zostaje po kilku dniach skatowany i bliski śmierci. Zdążył tylko powiedzieć, że niedaleko jest bunkier wroga, a w Wołkowyi działa szpieg.
Do domu pani Emilii, nauczycielki, u której mieszka Tomek z ojcem, przyjeżdża syn Wacław i razem z Tomkiem przebrani w kobiece stroje udają się na jagody, a w rzeczywistości na poszukiwanie bunkra banderowców.
Nieoczekiwanie Tomek spotyka w lesie Stefana i dochodzi między nimi do bójki. W jej wyniku Tomek wpada do bunkra. Traci przytomność. Gdy się budzi słyszy rozmowę, z której wnioskuje, że Stefan i jego ojciec są szpiegami.
Po odejściu banderowców Stefan uwalnia Tomka z bunkra, ostrzegając go, że jeśli zdradzi, to Stefan i jego ojciec zostaną zamordowani. Tomek wraca do domu, a wieczorem spotyka się ze Stefanem. Składają przysięgę na swoich ojców, że nigdy ich nawzajem nie zdradzą.
W tym czasie banderowcy uprowadzają trzech mężczyzn z Terki , a na postawione im przez Polaków ultimatum dwóch z nich mordują.
Wojsko wyrusza do Terki , aby rozprawić się z bandytami.
Tomek podsłuchuje w stodole u Stefana rozmowę , z której dowiaduje się o zasadzce , jaką szykują banderowcy na polskich żołnierzy.
Informuje o tym panią Emilię , a ona żołnierzy. Zasadzka się nie udaje. W odwecie bandyci napadają wieczorem na Wołkowyję. Tomek z panią Emilią dzwonią dzwonami kościelnymi na alarm. We wsi trwają walki . Po pewnym czasie docierają zaalarmowani żołnierze i banderowcy zostają pokonani . Ojciec Stefana ginie z rąk UPA , a chłopiec dowiaduje się , że jego matkę również zabili banderowcy , a nie żołnierze polscy , jak mu wcześniej wmówiono. Tomek wskazuje miejsce, gdzie znajduje się bunkier. Zostaje on wysadzony w powietrze. Ojciec Tomka podejmuje decyzję , że chłopcy wrócą do Warszawy i poczekają na niego u rodziców Tereski , dziewczynki , którą Tomek poznał tuż przed wyjazdem do ojca w Bieszczady i z którą się zaprzyjaźnił.

Postać głównego bohatera
Tomek Milewski, główny bohater powieści ,,Ślady rysich pazurów’’ ma 12 lat. Jego matka zginęła pod gruzami podczas bombardowania Warszawy. Ojciec Tomka, kapitan Wojska Polskiego, odnalazł go po zakończeniu wojny na wsi. Zamieszkali w zniszczonej stolicy, a kiedy ojciec Tomka musiał wyjechać w Bieszczady, aby walczyć z bandami UPA, zostawił syna pod opieką pani Katarzyny Kociołkowej.
Tomek był szczupłym chłopcem o pociągłej, bladej twarzy i rudawych włosach, które podobnie jak brwi i rzęsy miały niemal białe
końcówki. W jego oczach paliła się jakaś ciekawość. Uczył się dobrze, bardzo lubił matematykę, a mama wpoiła mu też miłość do książek.
Był chłopcem upartym w dążeniu do celu, o czym świadczy pokonanie wielu trudności w drodze do ojca, którego bardzo kochał i
z którego był dumny. Ojcu wydawał się lekkomyślny i porywczy,
ale widział, że jego syn jest dobry i uczciwy. Wykazał się też
odwagą i bohaterstwem, gdy uratował w spalonej wsi małą dziewczynkę, wiedząc, że naraża się na śmierć.
Potrafił dotrzymywać danego słowa i dochować przysięgi, którą
złożył Stefanowi w trosce o jego i swojego ojca. Tomek szybko
zawiera przyjaźnie, bo z sympatią i ufnością traktuje ludzi.
Nie może pogodzić się z myślą że Stefan nie chcę został jego przyjacielem. Na pewno Tomek Milewski jest bohaterem pozytywnym, na którego mogą liczyć zarówno jego rówieśnicy jak i dorośli.


Przerobiliśmy na lekcji języka polskiego lekturę „Ślady rysich pazurów” i postanowiliśmy podzielić się naszą wiedzą z innymi uczniami, których zachęcamy do przeczytania tej książki.
Uczniowie klasy szóstej
Szkoły Podstawowej im. Jana Pawła II w Zendku