Stonehenge

Najstarsze, liczące ponad 3000 lat słynne kamienne sanktuarium - Stonehenge usytuowane jest ok. 150 kilometrów na północ od Londynu. W jego pobliżu znajduje się znane ze wspaniałej, gotyckiej katedry, miasteczko Salisbury.
Archeologowie i astronomowie przypisują do tej budowli dwie role. Uważa się, iż Stonehenge było miejscem kultu
i obserwatorium astronomicznym. Jednakże jego tajemnice i przeznaczenie do dziś nie zostały w pełni wyjaśnione.
Pierwsze ślady uprawiania w tym miejscy kultu pogańskiego pochodzą z około 2200r. p.n.e.. Prawdopodobnie wtedy został zbudowany wielki, kamienny krąg o średnicy bliskiej 100 metrom. Całość otoczona była wałem ziemnym i fosą. Wejście do tej budowli znajdowało się z jego północno wschodniej strony. Stanowiła je drewniana brama, z dwoma wielkimi kamieniami. Po wewnętrznej stronie wspomnianego wcześniej wału, wykopano 56 dołów o metrowej głębokości każdy. Wgłębienia te służyły prawdopodobnie do składania popiołów, pozostałych po kremacjach kapłanów.
Drugą fazę budowy Stonehenge zapoczątkowano ok. 1600r.p.n.e.. Zburzono wówczas drewnianą bramę. Dodatkowo zbudowano drogę, łącząca kamienny krąg z przepływającą nieopodal niego rzeką Avon. Wejście do centrum budowli umieszczono od strony wschodniej i usytuowano dokładnie tak, by 22 czerwca (w dniu przesilenia letniego) promienie Słoneczne trafiały o świcie do środka zabudowania.
Ten „projekt Stonehenge II” realizowano bardzo długo. Ostateczny kształt budowla przybrała dopiero w ok. 1600r. p.n.e.. Efektem tych poczynań było stworzenie kamiennego kręgu o średnicy ok. 30 metrów, wewnątrz dawniej zbudowanego kręgu ziemnego. Powstałe w ten sposób tajemnicze zabudowanie składało się z 30 ogromnych kamieni, z których każdy ważył ok. 25 ton. Wysokość jednego bloku wynosiła ok. 4 metry. W środku tego imponującego swym rozmiarem kręgu, znajdowały się jeszcze bloki kamienne, złączone „kamiennym dachem”. Stanowiły one najbliższe otoczenie ołtarza.
Wielkie bloki kamienne, jakich używano do budowy Stonehenge, nie znajdowały się początkowo na miejscu budowy. Według badań archeologicznych, musiały być sprowadzane i to z bardzo daleka. Nasuwa nam się w tym momencie pytanie: w jaki sposób je transportowano.
W jednej z hipotez przypuszcza się, iż większe (25-cio tonowe) kamienie wleczono aż z odległości ok. 30 km. Mniejsze, kilkutonowe, sprowadzano aż z okolic południowej Walii, czyli odległości ok. 160km. Transportowano je drogą wodną, wzdłuż zatoki Bristol, a następnie rzekami. Ostatnie kilkaset metrów drogą lądową, na sznurach, aż do miejsca budowy.
Dzięki ogromnej ilości badań naukowych ustalono w jaki sposób odbywało się osadzanie gigantycznych obelisków i kamiennych bloków w ziemi. Chcąc postawić monolit, kopano rów o jednej ścianie pionowej i jednej pochyłej. Skałę ciągnięto w taki sposób, by zsunęła się po ścianie pochyłej. Następnie przy użyciu dźwigu nożycowego, stawiano blok w pozycji pionowej.
Obliczono, że stosując tą metodę 20 tonową kolumnę podnosiło „jedynie” 180 osób.
Bloki poziome wciągane były (jak przypuszczają naukowcy) w pozycji poziomej po rampie, sięgającej szczytu monolitów. Zastosowano złączenia na pióro i spust, co w znacznym stopniu zmniejszało prawdopodobieństwo osunięcia się bloków skalnych. Po usunięciu podkładki, czopy bloków zapadały się w otwory wywiercone w stojakach.
Nie zbadano dokładnie, jakim celom służyła ta budowla oraz jaki kult był w niej praktykowany.
W znacznej mierze poznano sposób budowania tego tworu architektonicznego. Jednak niewiele wiemy o celu, dla którego stworzono kamienny krąg i znajdujący się w jego centrum ołtarz. Powodem braku źródeł jest to, że w czasie tworzenia Stonehenge nie znano bądź nie stosowano metody utrwalania myśli na piśmie. Według badań, pierwsze znaki pisane na tamtych ziemiach pojawiły się dopiero 1500 lat później, wraz z podbojem rzymskim. Nie wiadomo nam więc kim byli ani w co wierzyli budowniczowie Stonehenge.
W roku 1953 na kilku kamieniach odkryto rzeźby, przedstawiające brązowe, wojenne topory w skali 1:1. Takich narzędzi używano na Wyspach Brytyjskich we wczesnym okresie brązu, tj. ok. 1600r.p.n.e.. Na innych kolumnach rozpoznano sztylety z epoki brązu, znane w prehistorycznej Grecji. W odkrytych nieopodal grobach znaleziono perły i inne ozdoby, produkowane na terenach śródziemnomorskich. Znalezisko to potwierdziło przypuszczenie, mówiące o rozwiniętych stosunkach handlowych mieszkańców Wysp Brytyjskich. Brytowie w zamian za oferowane przedmioty, rewanżowali się złotem, skórami itp..
Zadziwiający jest fakt, że w tak wczesnym okresie handel obejmował swym zasięgiem tak rozległe terytoria. Istnieje również hipoteza, ze to nie kupcy, lecz kapłani przyjeżdżali z Grecji i innych państw, aby odbyć pielgrzymkę do świętego miejsca.
O astronomicznym przeznaczeniu Stonehenge najlepiej świadczą wyniki przeprowadzonych badań. Mówią one, iż zawsze 2 grudnia wschodzące słońce staje dokładnie pomiędzy jedną z par kamieni.
Następne badania polegały na zebraniu dokładnych danych odnośnie wszystkich ważnych zjawisk astronomicznych, które wystąpiły ok. 1500r.p.n.e..Chodzi tu o informacje na temat: zaćmień słońca, księżyca, poszczególnych faz księżyca, etc.. Następnie z konfiguracji kamieni Stonehenge, astronom G.T. Hawkins ułożył zwarty kod i całą tę informację zawierającą 27060 kombinacji przekazał komputerowi. Maszyna po dokonaniu analizy podała32 różne sposoby na jakie mógł być wykorzystywany taki właśnie układ kamieni. Okazało się, że można dzięki niemy przewidywać zaćmienia księżyca, wyznaczać dokładne dni przesileń letnich i zimowych a nawet mierzyć przesuwanie zmiany położenia słońca względem innych gwiazd. Można stwierdzić wiec, że Stonehenge było najstarszym na świecie obserwatorium astronomicznym, zbudowanym przez ludzi z epoki kamienia, zbyt precyzyjnym jak na ich potrzeby i wiedzę. Teza ta wywołała poruszenie i zażarte dyskusje w kręgach naukowców. Została ona poparta przez brytyjskiego astrofizyka i kosmologa - Hoyle'a, który zauważył, że jedno z kół utworzonych w ziemi składa się dokładnie z 56 otworów. Przekładając co roku jeden kamień z jednego otworu do następnego, można było obliczyć daty zaćmień księżyca. Jak wiadomo, zachodzą one z odstępach co: 19 – 19 – 18 lat. Co w sumie daje 56 lat, a ta liczba odpowiada liczbie otworów.
To najstarsze obserwatorium astronomiczne, mogło także pełnić funkcję sakralną.
Duchowni obserwowali, jak w porze zimowej słońce zatacza każdego dnia coraz mniejszy łuk. Następnie ostrzegali wiernych przed tym, że Słońce może się już więcej nie podnieść. Sugerowali oni w ten sposób konieczność składania ofiar przebłagalnych dla bogów (jednym z nich było prawdopodobnie słońce). Kiedy znów nadchodziła wiosna wszyscy mogli odetchnąć z ulgą i znów złożyć ofiarę, tym razem dziękczynną.
O kulcie słońca świadczy skierowanie wyjścia świątyni kręgu w stronę wschodzącego słońca.
Najnowsze badania naukowe obalają tezę, że Stonehenge była świątynią Druidów. Jest to pogląd niesłuszny z tego względu, iż Druidzi występowali w Galii i Brytanii dopiero w ostatnich wiekach przed naszą erą, wówczas Stonehenge było już tylko ruiną.







Źródło:

1. „Spacer Śródziemnomorski: od Stonehenge do Asuanu” – Andrzej Donimirski