Gandhi

CZĘŚĆ 1 - ŻYCIE GANDHIEGO

Mohandas Karamczand Gandhi urodził się 2 października 1869 roku w Radżkot w rodzinie należącej do kasty kupców, jednak jego rodzina nie zajmowała się handlem. Panowała w niej zasada dżinizmu, która uznaje świętość życia w każdej formie. Nie jedzono mięsa i nie zabijano nawet szkodników.
Gandhi skończył 5 klas szkoły, potem przestał się kształcić, ponieważ się ożenił. Miał wówczas 13 lat. Jego małżonką została Kasturbaj, mająca tyle samo lat.
W 1888 roku wyjechał do Anglii na studia prawnicze. Z tego powodu został wyklęty przez zarząd swojej kasty. W Anglii przebywał 3 lata, do 1891 roku. W tym czasie zainteresował się różnymi religiami i wydawał pismo o wegetarianizmie.
Po powrocie pracował w sądzie. W 1893 otrzymał propozycję wyjazdu do Afryki w celu prowadzenia spraw cywilnych i handlowych w indyjskiej firmie.
A Afryce Gandhi zetknął się z rasizmem i postanowił walczyć o podstawowe prawa obywatelskie dla ludności nie białej. Polegało to głównie na składaniu petycji do władz oraz uwalnianiu robotników kontraktowych, którzy byli praktycznie własnością swoich panów. Przyczynił się do ukazania się w zagranicznych gazetach artykułów o strasznej sytuacji ludzi w Afryce Południowej.
Gdy wybuchła wojna angielsko - burska w 1898 roku, Gandhiemu wydawało się, że jedynym sposobem na przyznanie praw obywatelskich jak dla Anglika ludności miejscowej jest lojalność wobec imperium brytyjskiego. Nie umiał wówczas jeszcze spojrzeć krytycznie na kraj, który uciskał jego ojczyznę. Nawet brał udział w I wojnie światowej po stronie brytyjskiej (złamał wtedy zasadę ahinsy, która mówi o niestosowaniu przemocy).
Opracował metodę walki politycznej z Anglikami czyli satyagrahę (to słowo oznacza siłę duchową). Powodami były różne nienormalne przepisy, min. posiadanie kart rejestracyjnych, kto ich nie miał, był deportowany, uznawanie za ważne tylko małżeństwa chrześcijańskie, ograniczenie poruszania się po kraju, podatki dla Indusów itp. Dzięki tej metodzie rząd poszedł na ustępstwa i Indusi mieli mniejsze ograniczenia. Satyagraha stała się sławna i Gandhi, jej twórca, też.
Gdy w 1915 roku powrócił do ojczyzny, zaczęto nazywać go Mahatma, to znaczy Wielki Duchem. Zajął się robotnikami pracującymi na plantacji indyga, wziął udział w konflikcie między właścicielami i robotnikami, zastosował wtedy metodę satyagrahy.
Gandhi został przywódcą Kongresu Narodowego Indii i wzywał do hartalu czyli strajku powszechnego połączonego z satyagrahą. Powodem tego było zaostrzenie przepisów przez władze kolonialne. Można było aresztować i skazywać bez wyroku sądu. Wysiedlono dwóch popularnych przywódców - Kitchlewa i Satyapala. W Amritsarze zorganizowano demonstrację, która miał na celu uwolnienie ich. Władze kolonialne urządziły wielką masakrę, w której zginęło mnóstwo ludzi. Wprowadziły także karę chłosty, sądy polowe itp.
Po masakrze wzrosło nastawienie antybrytyjskie. Rząd wprowadził reformę, które troszeczkę zwiększyły uprawnienia władz samorządowych (wybierało je 1,5% ludności Indii), ale głównie chodziło o uspokojenie opinii publicznej wzburzonej wydarzeniami w Amritsarze.
Kongres Narodowy w 1920 ustalił nowe zasady działania. Nie było już lojalności wobec imperium brytyjskiego. Sprzeciwiono się współpracy z rządem, odmawiano uczestnictwa w zebraniach, uroczystościach organizowanych przez lub dla rządu brytyjskiego, wypisywano dzieci z angielskich szkół, bojkotowano sądy brytyjskie, nie brano udziału w służbie wojskowej, wycofywano kandydatów do zreformowanych rad i nie głosowano, rezygnowano ze stanowisk w miejscowych organach władzy, bojkotowano towary zagraniczne a później również nie płacono podatków.
Gandhi przekonywał wszystkich. Wędrował po wsiach i w prosty i zrozumiały sposób przedstawiał ludziom swoje metody walki z władzami brytyjskimi.
W 1922 roku starania Gandhiego poniosły pewna porażkę, a on sam został skazany na 6 lat więzienia.
Po wyjściu z więzienia nastąpiło wyraźne ożywienie działalności Kongresu Narodowego. Na sesji w Kalkucie przywódcy zażądali od władz brytyjskich całkowitej niepodległości Indii. Gdyby odmówili, należy rozpocząć nową kampanię. Termin ostrzegawczy mijał 31 grudnia 1929 roku.
Wielka Brytania nie zrobiła oczywiście nic. Gandhi, który uważał panowanie brytyjskie w Indiach za przekleństwo zorganizował „wojnę solną”, która zaczęła się 11 marca 1930 roku. W ten sposób zaatakował ustawę kolonialną o monopolu państwowym na wytwarzanie i sprzedaż soli, a także panowanie Brytyjczyków w Indiach.
Akcja trwała 24 dni. Codziennie przechodzono ponad 20 kilometrów brzegiem morza i warzono sól. Gandhi namawiał ludzi w okolicznych miejscowościach do tkania w domu, powstrzymania się od alkoholu i opium, potępiał małżeństwa dziecięce. Codziennie rosła liczba zwolenników. Ludzie zaczęli wydobywać sól, a niektórzy sprzedawali ja w miastach. Władze nie bały się zmniejszenia swoich dochodów z soli, bały się natomiast mobilizującego wpływu samego pochodu. Rozpoczęły gwałtowne represje. W ciągu I półrocza 1930 roku aresztowano ponad 60 tysięcy uczestników satyagrahy, w tym również Gandhiego.
Po represjach Gandhi przystąpił do rokowań z przedstawicielami władz brytyjskich. 5 marca 1930 został zawarty układ, który praktycznie nie dał nic stronie indyjskiej, ale stosunki między Indiami a Anglikami uległy znacznej poprawie. Gandhi chciał jeszcze poprawy sytuacji najniższych kast społecznych, więc rozpoczął głodówkę w więzieniu, do którego znowu trafił. Częściowo mu się udało: zniesiono odrębny system wyborczy dla owych kast i zwiększono ich udział w zgromadzeniach.
W październiku 1934 roku wystąpił z Kongresu Narodowego Indii. Po tym wydarzeniu zajmował się głównie sprawami niedotykalnych (najniższych klas społecznych) i indywidualną, wewnętrzną satyagahą (np. głodówki). Coraz bardziej zajmował się sprawą wydźwignięcia wsi indyjskich z głębokiego zacofania. Pragnął rozwijać na wielką skalę rzemiosło i rękodzieła. Chciał poprawić warunki sanitarne na wsi, doprowadzić do zwiększenia zatrudnienia i udoskonalić metody uprawy i hodowli. Dużą wagę przykładał do właściwego obchodzenia się ze zwierzętami.
W 1935 parlament brytyjski uchwalił nową konstytucję dla Indii, która była bardzo ograniczona, ale wprowadzała istotne zmiany. Zwiększono liczbę prowincji z 7 do 11 (każda z własnym organem ustawodawczym), ilość uprawnionych do głosowania wzrosła do 11% (około 30 milionów wyborców), w każdej prowincji był gubernator (Brytyjczyk), który mógł rozwiązać rząd prowincjonalny, przeciwstawić się postanowieniom rządu. Rząd mógł jedynie podać się do dymisji gdy się nie zgadzał z gubernatorem. Wówczas gubernator przejmował pełnię władzy na pół roku. Miały też być zmiany w centralnej organizacji i kulturze politycznej Indii, ale to nie weszło nigdy w życie.
W wyborach w 1937 roku Kongres zdobył większość głosów w 6 najważniejszych prowincjach i za rada Gandhiego zaczął tworzyć rządy. Wprowadzono szereg zmian:
Zwiększenie wolności osobistych, wypuszczenie więźniów politycznych, reformy, głównie w dziedzinie oświaty i rozwoju szkolnictwa, ochrony zdrowia itp.
Gdy wybuchła II wojna światowa Indie zostały wciągnięte w nią przez Wielką Brytanię. Kongres postanowił oswobodzić Indie. W wyniku rezolucji w 1940 roku rząd brytyjski odpowiedział tzw. propozycją sierpniową, która wręcz lekceważyła rezolucje. Kongres postanowił rozpocząć kolejną satyagrahę i nieposłuszeństwo obywatelskie. Gandhi został ponownie przewodniczącym Kongresu. Nie wspierano Brytyjczyków w wysiłku wojennym ludźmi ani pieniędzmi, propagowano hasła antywojenne, przeciwstawiano się za pomocą biernego oporu. Satyagraha trwała do kwietnia 1941 roku.
Pod koniec 1941 roku Gandhi znów zaczął mówić o programie konstruktywnym. W planach znajdowało się 13 punktów, które mówiły między innymi o: przędzeniu i tkaniu w domu, równouprawnieniu kobiet, rozwoju oświaty, walce z dyskryminacją, prohibicji, rozwoju rzemiosła i innych zadaniach.
W 1942roku doszło do kolejnych negocjacji między rządem brytyjskim a Kongresem. Minister z rządu Churchilla przywiózł „propozycję deklaracji”, która nie przewidywała żadnych istotnych zmian w czasie wojny, tylko raczej po zakończeniu. Chodziło głównie o pomoc Indii w walce. Kongres miał do umowy wiele zastrzeżeń, ponieważ założenia były dosyć niejasne. W końcu zdecydowano, że umowa nie zostanie przyjęta.
Gandhi uważał, że jedynym sposobem na uzyskanie spokoju i jednolitości w Indiach jest ustąpienie Brytyjczyków. Jego poglądy doprowadziły do wystosowania rezolucji o niepodległości Indii i o dobrowolnym ustąpieniu Brytyjczyków. Rezolucje te nazwano „Opuśćcie Indie!”. W przypadku nieprzyjęcia rezolucji postanowiono wykorzystać całą siłę nagromadzoną w okresie 22 lat od rozpoczęcia negocjacji, oczywiście bez użycia siły.
W kraju rozpoczęły się masowe akcje sabotażowe. Rząd brytyjski wprowadził ostre represje. Często zdarzały się masakry wywołane przez wojsko i policję brytyjską. Nałożono zbiorowe kary pieniężne. Wielu ludzi trafiło do więzień. Gandhi również siedział w więzieniu w latach 1943 - 1944. W więzieniu rozpoczął kolejną głodówkę, więc złagodzono mu karę.
Utrudnieniem w walce o niepodległość Indii był konflikt pomiędzy hindusami a muzułmanami. Muzułmanie stworzyli Ligę Muzułmańską i walczyli o utworzenie odrębnego muzułmańskiego kraju, Pakistanu. Gandhi był przeciwny temu, uważał, że wyznawcy obu religii powinni się zrozumieć, szanować i żyć w zgodzie. Muzułmanie przeprowadzili umiejętną akcje propagandową i wkrótce mnóstwo wyznawców islamu chciało utworzenia drugiego państwa.
Po zakończeniu wojny Indie zmierzały coraz bardziej ku niepodległości. W marcu 1946 roku przybyła do Indii delegacja rządu brytyjskiego, której zadaniem miało być nakreślenie schematu politycznego niepodległości Indii. Misja chciała by Wielka Brytania miała w tym jakiś interes, co z pewnością nie ułatwiało kompromisu. Była przeciwko utworzeniu Pakistanu, ponieważ w jednym jak i w drugim kraju pozostałaby mniejszość narodowa, co nie zakończyłoby konfliktu na tle religijnym. Zaproponowano, że: będzie utworzone państwo zjednoczonych Indii, w którym znajda się autonomiczne prowincje, kraj będzie mieć własny rząd federalny, parlament federalny, będzie utworzony rząd prowincjonalny, który będzie rządził określona prowincją, kraj będzie podzielony na część hinduska i muzułmańską. Gandhi z niezbyt wielką radością przyjął kompromis, uważając jednak, że i tak był to najlepszy kompromis, jaki mogli dać im Brytyjczycy.
Niestety Liga Muzułmańska rozpoczęła bezpośrednią walkę o Pakistan. W latach 1946 - 1947 dochodziło do krwawych walk. Gandhi wielokrotnie próbował dojść do zgody pomiędzy hindusami a islamistami, jednak nie udało mu się to i 15 sierpnia 1947 roku doszło do podziału Indii na dwa państwa. Rozpoczęła się fala zaburzeń, zabójstw, pogromów, napadów na sporą skalę. Mnóstwo ludzi zmierzało do Pakistanu i odwrotnie. Gandhi, mimo tego, że był już stary, postanowił rozpocząć kolejna głodówkę. Wówczas działacze z obu stron podpisali specjalne porozumienie.
W Delhi i na północy Indii doszło do zaostrzenia nastrojów antymuzułmańskich. Napadano na nich, niszczono meczety. Rząd indyjski odmówił wypłacenia Pakistanowi pół miliarda rupii z tytułu podziału majątku pobrytyjskiego. Gandhi potępił te decyzję i 13 stycznia 1948 roku rozpoczął kolejną głodówkę. 18 stycznia tego samego roku ponad stu działaczy różnych grup politycznych i religijnych podjęły zobowiązanie ochrony życia, mienia i obyczajów. Gandhi uznał to za wystarczające i przerwał głodówkę.
19 stycznia w czasie modlitwy członek organizacji antymuzułmańskiej rzucił bombę w kierunku Gandhiego. Owa organizacja sądziła, że śmierć Gandhiego powstrzyma integrowanie się hindusów i muzułman. Na szczęście nic się nikomu nie stało.
30 stycznia 1948 roku Gandhi miał przemawiać. Niestety spóźnił się 10 minut i musiał przeciskać się przez tłum. Wtedy podszedł do niego Godse (z wyżej wymienionej organizacji) i z odległości pół metra zastrzelił Gandhiego.

CZĘŚĆ 2 - OCENA POSTACI, WRAŻENIA PO PRZECZYTANIU ITP.

Bohater książki, Gandhi, był według mnie postacią ciekawą i wartą zainteresowania. Osoba ta podobała mi się, ponieważ:
- miał ciekawą filozofię życiową. Nie uważał się za kogoś lepszego od innych, lecz za równego nawet nędzarzom. Szanował każde istnienie, nawet najmniejszego stworzonka. Odnosiło się to nie tylko do ludzi. Gandhi był całkowicie przeciwny przemocy, również tej przeciw sobie (np. palenie tytoniu, opium lub innych narkotyków, picie alkoholu itp.). Zasady satyagrahy i ahinsy mówią właśnie o tym. Gandhi był wegetarianinem, czyli nie jadł mięsa. Uważał to za wykroczenie przeciwko zasadzie ahinsy i w ogóle religii hinduskiej. W dzisiejszym świecie jest niewiele osób, które szanują każde istnienie.
- miał dużą siłę woli. Jak coś sobie postanowił, to tak się stało. Dotrzymywał przyrzeczeń.
- był wytrwały. Walka o niepodległość Indii trwała bardzo długo. Praktycznie poświęcił temu całe swoje życie. Spotkało go wiele niepowodzeń, ale nie poddawał się i udało mu się.
- jako pierwszy wprowadził zasadę satyagrahy, czyli biernego oporu. Polega to na tym, że nie trzeba wcale się bić o coś, żeby osiągnąć cel. Przykład z niego brali potem np. Martin Luter King, organizacja Greenpeace; metoda przyczyniła się też do przemian w Europie Środkowej w latach 90.
- chciał równości wszystkich, bez względu na religię, płeć, kolor skóry itp.
Książka jest ciekawa, bo i Gandhi jest człowiekiem ciekawym. Jedyną trudność sprawiły mi zamieszki wewnętrzne w Indiach, wojny kulturowe.
Po książkę o Gandhim sięgnęłam, bo:
- Gandhi, jego filozofia i sposób dążenia do niepodległości są interesujące, a w książce na ten temat są dokładnie 4 zdania no i zdjęcie na okładce.
- rzecz nie dzieje się w Europie i jest całkowicie odmienna od spraw europejskich.
- Gandhi był osobą nietypową i pamięta się o nim do dzisiaj, i stosuje się jego metody.
- a także dlatego, że nie chciałam jak większość klasy pisać o Hitlerze lub o Stalinie. Czy ktoś jeszcze napisał o Gandhim??